Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

Kerkelyke Historie van het Psalmgezang der Christenen, door J. v. Iperen, Mr. der vrye Kunsten, enz. Twee Deelen. Met Plaaten. Te Amsterdam by de Wed. Lovering en Allart, 1778. Behalven de Voorredenen 1015 bladz. in gr. octavo.

De verbetering des Psalmgezangs in Nederlands Kerk, met de invoering der nieuwe Berymingen, heeft dit onderwerp verlevendigd, en velen opzetlyker doen denken, zo op het Psalmgezang der Christenen in 't algemeen, als op het desaengaende voorgevallene hier te Lande in 't byzonder. Bovenal heeft het den Eerwaerden van Iperen aengezet, om dit Stuk met alle nauwkeurigheid na te spooren, en wel met oogmerk, om de vrucht zyner naspooringen gemeen te maken, 't welk de openbare uitgave dezer Kerklyke Historie van het Psalmgezang der Christenen ten gevolge gehad heeft. Dezelve is afgedeeld in acht Boeken; ter onderscheidenlyke voordragt van 't geen daeromtrent in vroegere dagen, onder de Christenen in 't algemeen stand gegrenen heeft, en voorts in latere dagen, van tyd tot tyd, in ons Vaderland gebeurd is.

Het eerste Boek ontvouwt ons het merkwaerdigste, dat de Gewyde Schriften, den Kerklyke en Geschiedkundige Schryvers ons aen de hand geven, nopens het Kerklyk Gezang der Christenen, van de tyden der Apostelen tot op de dagen der Hervorming. Zyn Eerwaerde houd wel inzonderheid het Psalmgezang in 't oog; doch zo niet, of hy geest ons te gelyk de noodige onderrichting van 't gebruik van andere Lofzangen en Geestlyke Liederen, die van oudsher mede tot het Kerkgezang behoorden. - Op dezelfde wyze geeft hy verder in het tweede Boek een nauwkeurig bericht van de latere inrichtingen van 't Kerkgezang, in den beginne der Hervorminge, en 't geen daeromtrent vervolgens in 't werk gesteld is; tot op den tyd, dat men hier te Lande, gelyk ook elders geschied was, en geschiedde, recht ernstig de hand aen 't werk begon te slaen, om ons Kerkgezang te verbeteren, en ene nieuwe Beryming der Psalmen, benevens der verdere gebruikelyke Gezangen, in de openbare Godsdienstoeseningen in zwag te brengen. - Tot dit tydstip gekomen zynde, meld hy in 't derde Boek, wat hier toe by uitstek aenleiding gaf; welke gevolgen zulks had; en hoe 'er eindelyk door ene plechtige Staetsresolutie bepaeld wierd, ene nieuwe Beryming voor 't openbaer

[p. 452]

Kerkgezang te vervaerdigen; waartoe dan ook alle de noodige schikkingen gemaekt werden. - Dit tweede en derde Boek behelst dus, buiten andere merkwaerdigheden nopens het Kerkgezang, zo hier te Lande, als in onze nabuurige Protestantsche Gewesten. een achtervolgend verslag van de invoering der beryminge van Dathenus; en de poogingen om dezelven te verbeteren, of ene betere beryming den Nederlanderen smaeklyk te maken; mitsgaders de laetstgemaekte schikkingen van den Staet, om dit gewenschte oogmerk krachtdadig te bevorderen. En hierop deelt ons zyn Eerwaerde, in de vyf volgende Boeken, mede, hoe dit Werk zyn vol beslag gekregen hebbe. Het voorgevallene geduurende de 121 Zittingen, van 12 January 1773, tot 19 July deszelfden jaers, word hier van zitting tot zitting naauwkeurig beschreven; met meldinge van het plechtig slot van dit alles: en ene opgave van de daggelden en eerbelooningen; waeruit men enigzins kan opmaken, wat zulks den Lande gekost heeft. Voorts maekt hy gewag van het drukken, en vervolgens openlyk invoeren der nieuwe Beryminge; mitsgaders van het verdere voorgevallene, zo met betrekking tot het invooren dier Beryminge zelve, als tot het in 't gebruik brengen van een korteren Zingtrant; dat hier en daer moeilykheiden baerde, die echter meerendeels wel dra in de verdere gevolgen gelukkig gestuit werden; van welk alles de Eerwaerde van Iperen een beknopt bericht geeft. - Hy heeft zich, in 't geheele beloop van dit verhael, al vry bepaeld binnen zyn bestek gehouden; dan evenwel zo niet, of 'er komen, gelyk we reeds aengedaid hebben, byzonder in 't tweede en derde Boek, ook etlyke aenmerkingen voor, die betrekking hebben, tot het Kerkgezang van onze nabuurige Protestanten, dat insgelyks met het afloopen van 't laetste Boek plaets heeft; aen 't welke zyn Eerwaerde ten besluite nog hecht, een kort verslag van de hervorming van 't Kerkgezang, zo in Engeland als in het Zwitzersche Canton Bern.

Langs dien weg behelst dit Geschrift, buiten de ontvouwing van het Kerkgezang in vroegere dagen onder de Christenen, ene in zyne soort genoegzame voldoende voordragt van 't merkwaerdigste, dat desaengaende, zedert de Hervorming, onder de Protestanten plaets gehad heeft, en inzonderheid een volledige ontvouwing van 't geen hieromtrent in ons Vaderland is voorgevallen. 't Is des in zo verre van ene algemeene nuttigheid, en dient boven al om de kennis van deze gewigtige gebeurtenis te bewaren; zo dat het ene plaets verdiene by de andere Gedenkschriften nopens Nederlands Geschiedenissen.