Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

Histoire de la sondation des Colonies et des anciennes Republiques &c. A. Utrccht chez. J. v. Schoonhoven et Comp. 1778. de 247 pagg. in 8vo gr. p.

Staatkundige bedenkingen van verschillenden aart, over de Americaansche onlusten, en 't gedrag van Groot-Brittanje omtrent dezelven, vindt men in dit Stukje byeenverzameld; waardoor de Leezer opgeleid wordt, om dit onderwerp uit verschillende oogpunten te beschouwen. Aanvanglyk geeft men ons eene Fransche vertaaling van een Engelsch Geschrift, behelzende, de Geschiedenis van de oprigting der Volkplantingen der oude Gemeenebesten, zo van Carthago als van Griekenland en Rome; welke de Autheur naspoort, en overbrengt, op de tegenwoordige verschillen van Groot-Brittanje met de Americaansche Volkplantingen. De opsteller van dit Geschrift geeft een juist verslag van den staat dier Volkplantingen en 't bestier van 't Moederland over dezelven, met de gevolgen hier van, dat hem eene gansch niet gunstige vergelyking voor de Americaanen doet maaken; daar hy dezelven be-

[p. 448]

schouwt als wederspannigen, en de Engelschen geregtigd, tot het handhaaven van hun gezag. Intusschen laat hy 't egter in 't midden blyven, wat raadzaamer zy, de Americaanen te beteugelen, door eene staande Landmagt, of hun zitting in 't Parlement van Groot-Brittanje te verleenen; waarvan hy de voor- en nadeelen aan de eene en andere zyde ontvouwt. - Een daaraanvolgende Brief van den Franschen Vertaaler^(*), welke de zaak der Americaanen, zonder zig over derzelver regtmaatigheid uit te laaten, nog niet als hoopeloos beschouwt, is inzonderheid geschikt ter overweeginge van de maatregelen, welken het Fransche Hof behoort te neemen en in 't werk te stellen; 't zy dat Engeland, door eene spoedige overmeestering, de Volkplantingen bedwinge; 't zy dat de Oorlog nog van een langen nasleep zy, of dat 'er eindelyk een vergelyk met de Volkplantingen getroffen worde; met de gevolgen hiervan voor de zaak der Vryheid. - Aan deezen Brief is gehegt een antwoord van des Vertaalers Vriend, 't welk bovenal strekt om de denkbeelden van Vrede en Vryheid aan te pryzen, met nevensgaande aanmerkingen over de regeeringswyze der Volkplantingen, en 't gedrag der Hoven van Groot Brittanje en Frankryk. - Hierby komt vervolgens een berigt van de Utrechtsche Unie met nevensgaande aanmerkingen over dezelve; en de gelykvormigheid van de Artykelen der Unie van de Americaansche Volkplantingen, getekend den 4 Oct. 1776, met die onzer vereenigde Nederlanden, overgenomen en vertaald uit het geagte Werk van den Heer en Meester Pieter Paulus, ter verklaaringe der Utrechtsche Unie. Benevens dit Stuk geeft men ons hier te gelyk, het vroeger plan van Vereeniging, dat het algemeen congres der vereenigde Americaansche Volkplantingen gevormd had, voor dat zy het gezag van Groot-Brittanje afzwoeren. Een stuk, dat in dit geval te meerder opmerking verdient, om dat hun Staat toen nog meer gelykvormigheid had, met dien onzer Nederlanden, toen zy zig onderling vereenigden. By het mededeelen van dit Geschrift zegt de Vertaaler niet ongepast: ‘De Engelsche Schryver van de Historie der oprigtinge van de oude Volkplantingen, in zyn hart Toryschgezind, stelt der Wetgeevende Magt voorbeelden voor oogen, die geschikt zyn, om haar gedrag in deeze omstandigheden te regelen. En wy die gantsch anders denken, (een verschynzel tot heden het eenigste in zyne soort in een Vertaaler,) wy stellen den Volkplantingen en derzelver aanhang een ander voorbeeld voor oogen’. - Ten laatste ontmoeten we nog in deezen bondel eene vertaaling van een Hollandschen Brief, ingerigt, om te toonen, dat het on-

(*) De Schryver van le Tableau de l'Histoire genercle des Provinces Unies, waervan we voor eenigen tyd gewag gemaekt hebben; (zie boven bl. 170.) Zyn Ed. belooft hier de spoedige uitgave van het IIIde en IVde Deel, die ons tot de Munstersche Vrede zullen brengen, en dus eene volledige histotie van de opregting van ons Gemeenebest verleenen.

[p. 449]

gelyk veiliger is met de Americaanen handel te dryven, dan zyn geld aan de Engelsche Fondsen te vertrouwen: steunende op de gunstigste gedagten nopens de Americaanen, en de ongunstigste denkbeelden omtrent de gesteldheid van Engeland.