Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

[p. 406]

Drie Samenspraaken in het Ryk der dooden. Uit het Engelsch vertaald. Te Utrecht by H. v. Emenes, 1778. In groot octavo 106 bladz.

Eene ontmoeting van de vermaarde Krygsoversten in de Americaansche onlusten, Wolfe aan de eene en Montgomery aan de andere zyde, bragt te wege een vuurig gesprek over de regtmaatigheid van de zaak der Volkplantingen; toevallig treft Hume hun aan, die den oorlog wraakt, als wederzyds uit slegte bronnen ontstaande, en nadeelige gevolgen hebbende; verder slaat hy hen voor dat zy met George Grenville zullen spreeken; nadien hy deezen het bekwaamst agt, om Montgomery te keer te gaan. Hier uit ontstaat dan eene tweede Samenspraak, gehouden tusschen Wolfe, Montgomery en Grenville, In dit gesprek bepleiten, en Montgomery en Grenville, ieder hunne zaak ten scherpsten, en men kan 'er genoegzaam uit afneemen, dat 'er van weerskanten misslagen begaan zyn: 't welk Wolfe niet ten onregte doet zeggen: ‘Een ieder van u, mijne vrienden, heeft mij zo veel belang ingeboezemd voor de partij, welke hij verdeedigd heeft, dat ik zeer gaarne het een of ander middel wenschte uit te vinden, om de strijdende partijen met elkander te verzoenen. Ik weet dat dat alle uwe bewijsredenen uit opregte harten zijn voortgekomen, schoon mij echter toeschijnt, dat dezelve van weerskanten wat al te buitensporig geweest zijn. De beste weg tot eene verzoening tusschen Vrienden, die met elkander uitgevallen zijn, is, alle verdere gewag van voorrechten en bezwaarnissen zorgvuldig te vermijden. Laat het uwe taak zijn, goede Grenville daartoe de eerste voorslagen te doen’. - Maar Grenville, die 'er zig niet toegeschikt oordeelt, verwyst hem tot Karel Townshend, dien hy op 't eigenste oogenblik tot hen zag komen; en deeze neemt zulks gewillig op zig. Ingevolge hiervan komen Wolfe, Montgomery en Townshend vervolgens te zamen, 't welk de derde of laatste Samenspraak levert. Na eenige voorafgaande onderhandelingen over den toestand der zaaken en het voorgevallene, stelt Townshend een voorslag voor, die Wolfe niet alleen aanneemelyk schynt, maar ook de goedkeuring van Montgomery wegdraagt; hierin bestaande. Engeland zal de onashangelykheid der Americaansche Volkplantingen erkennen, hun den vryen Handel in geenen deele betwisten, en hun zodanig eene regeeringssorm laaten verkiezen, als hun best dunkt. De Volkplantingen zullen, om zig te dekken tegen alle vyandlyke bejegeningen van anderen, Engeland tot hun Schuts- en Beschermheer aanneemen, en daar voor, 't zy in tyd van oorlog of vrede, eene voor altoos vastgestelde jaarlyksche subsidie betaalen. Montgomery keurt den voorslag goed, en neemt denzelven in den naam der Americaanen

[p. 407]

aan, niet twyfelende aan hunne toestemming; maar Townshend durft zig zo sterk niet verzekeren van de goedkeuring der Engelschen, dan door middel van een of ander geheim Artykel; 't welk Montgomery volstrekt wraakt; als wel begrypende dat zulk een Vredetractaat den grondslag tot een nieuwen oorlog zou leggen. Townshend oordeelt het daarop raadzaam met andere schimmen deswegens raad te pleegen; en dit doet Hume, die, agter een breeden lindenboom verborgen, hun gesprek beluisterd had, in een bespotlyken lach uitbarsten. Hume lacht, om dat men in 't Ryk der dooden beschikkingen wil maaken over 't lot der leevenden; maar, buiten dat, is hy van oordeel, dat de gemoederen 'er niet naar geschikt zyn, en dat beuzelagtige oorzaaken de vrede veeleer te wege zullen brengen, dan de gewigtigste drangredenen; des hy 'er voor zy, om hun wederzydsch lot ongevoelig te beschouwen. Zulks kan niet wel vallen in Wolfe en Montgomery, maar Townshend stemt het denkbeeld van Hume toe; en betuigt bykans verzekerd te zyn, dat beide de partyen welhaast eenpaarig bekennen zullen, dat de grootste voorspoed, welke hunne wapens tegen elkander vergezellen kan, nimmer eene evenredige vergoeding zal zyn, voor het verlies, dat zo wel de een als de ander, door het afzonderen van derzelver onderlinge belangen, zal moeten lyden. ‘Een onzekere willekeurige Oppermagt aan den eenen, of een oogenblikkelyke Onafhanglykheid aan den anderen kant, zegt hy, kan de voordeelen eener vriendelyke hereeniging niet opweegen’. En Wolfe besluit ten laatste het gesprek met deezen wensch. ‘Mogen de oogen onzer vooringenome Vrienden geopend worden, op dat ze de gevaaren zien, waar mede zij omringd zijn! mogen zij nog bij tijds te rug keeren onder de vleugelen der stille Eendracht, en, door eene onderlinge rust op aarde, haar zeive voorbereiden tot de eeuwige Vrede’! - Het geheele beloop der Samenspraaken is zeer wel ingerigt, en de onderscheiden characters der spreekende Persoonen zyn 'er juist in gadegeslaagen.