Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

[p. 385]

Verhandelingen over de Pypzweeren en uitzakkingen van den Aars. Door Petrus Camper. Te Amsterdam by Yntema en Tieboel, 111 bladz. in groot 8vo. 1778.

Deeze Verhandelingen zyn door den Hooggeleerden Heer camper, die de verbetering en vordering der Heelkunde in ons Vaderland zeer behartigt, uitgegeeven, om de Nederlandsche Heelkonstenaars aan te zetten tot het onderzoeken van de uitmuntende Leerstellingen der Ouden, dewyl dezelve hedendaags in 't algemeen te weinig bekend zyn, onder de geenen, die de Heelkunde oefenen. - Om een proef te geeven van de groote waarde van de Schriften der Ouden, heeft de gemelde Hoogleeraer al wat tot de Pypzweeren, en Uitzakkingen van den Aars, betrekking had, uit de Werken van hippocrates, celsus, en paulus aecineta, by een verzameld, en in onze taale overgezet. Hiertoe is de eerste afdeeling van dit Werkje geschikt. - De tweede afdeeling behelst verscheide aanmerkingen op de leerstukken der oude Geneesheeren, als ook op die der voornaamste Heelmeesters van de laatere ceuwen, en van onzen tyd. 't Voornaam oogmerk van den Hooggeleerden Heer is de voortreffelyke geneeswyze der Aarspypzweeren door binding, van de Ouden zo duidelyk beschreven, aan te pryzen, en derzelver groote voordeelen met de proefondervindingen der laateren te bevestigen. Om nog meerder klem hier by te zetten, heeft de Autheur zyne eigene proeven, en die op zyn aanraaden door de Amsterdamsche Heelmeesters kriecer, hussem, en van gesscher, met een gewenscht gevolg, gedaan zyn, 'er bygevoegd. Wanneer men 't gemelde zamen overweegt, vertoont zich de zaak in 't duidelykste licht om de voortreflykheid der binding boven de snyding aan te toonen. ‘Vooreerst. Verschrikt zy den Lyder niet. 2^o. Geeft zy geene bloeding, die by het snyden zomwylen zeer groote moeilykheden maakt. 3^o. Veroorzaakt zy geene kwetzing van andere deelen. 4^o. Belet zy den afgang niet. En 5^o. hindert zy den Lyder niet, nog in zyne bezigheden: nog in zyne uitspanningen’. In weerwil van deeze voordeelen en 't gezag der oude en laatere Heelkonstenaars, is zy in onbruik geraakt: ‘solincen

[p. 386]

zeide daarom, in den jaare 1684, dat het binden met den draad een abolitum was, en uitgediend hadde. Als lodewyk de XIV aan dit ongemak kwynde, gaf men hoog op van de deugden van de Wateren van Barege, en van die van Bourbon; een Jacobit pochte op een onfeilbaaren balsem: de proeven met alle deeze genoomen, mislukten; de Koning ging eindelyk over tot de snyding, niemand, hoe genaamd, dagt op de binding. Heister verhaalt, dat, op dit Koninglyk voorbeeld, veele Hovelingen dezelfde kwaale waanden te hebben, alleenlyk om in de eere van den Vorst te deelen, van door het zelfde mes, zedert met den eernaam van het Koninglyk Pypzweer-mes bestempeld, gesneeden te zyn! Het is derhalven niet te verwonderen, dat ook onze Heelmeesters, die zedert eenigen tyd de Fransche op een slaafsche wyze volgen, het mes, met een blinden yver, in alle gevallen, gebezigd hebben’. - De laatste of derde afdeeling handelt over de uitzakkingen van den Endeldarm, die zoo menigmaalen de Pypzweeren verzellen; de Autheur deelt over dit ongemak eenige waarneemingen mede, die de Heelkonstenaars van veel nut kunnen zyn om de ongelukkige Lyders aan deeze kwaal verlichting en geneezing toe te brengen.