Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

Verhandeling over de Vergeeflykheid der Zonde: waarin de bespiegelingen van den beroemden Heer A. Maclaine, volgens gronden van Euangelie en Wysbeerte, worden overwogen. Te Utrecht, by A. v. Paddenburg 1778 Behalven het Voorberigt 77 bladz. in gr. octavo.

In deze Verhandeling brengt een schrander Godgeleerde het zyne te berde, tegen het gevoelen van den beroemden Heer Maclaine, nopens de vergeeflykheid der Zonde, buiten de verzoenende offerande van een verheven Wezen. Hy poogt hem, stap voor stap, naer 't beloop zyner denkbeelden, te wederleggen; en doet zulks met zo veel regelmatigheid en bescheidenheid, dat hy anderen ten voorbeelde strekke, om te leeren, hoe men een Godgeleerd geschilstuk, dat men te wederzyde van belang oordeelt, met ene bezadigde omzichtigheid kunne behandelen. - De vraag is hier, niet zo zeer over het geen God in Christus, de Waereld met zichzelven verzoenende, gedaen heeft, als wel over 't geen God zou hebben kunnen doen? En dit kunnen is niet betreklyk tot Gods Magt, maer tot Gods zedelyke Volmaektheden. De vraeg naemlyk is niet, of 'er ene natuurlyke, maer of 'er ene zedelyke mogelykheid zy, dat God de zonden niet straffe? niet, of God 'er krachts genoeg toe hebbe, maer of 't bestaenbaer zy met de

[p. 376]

hoogste wysheid en heiligste goedheid, en of God zulks kunne goedvinden? Maclaine oordeelt, dat men die Vraeg met Ja kan beantwoorden, dan deze Schryver zegt Neen; en legt het 'er op toe, om zyne ontkenning te staven, met wederlegginge van het bevestigende antwoord. - Het geheele beloop van 's Mans voorgestelde redenering over dit onderwerp te ontvouwen, zou voor ons bestek te wydloopig worden; maer zie hier, hoe hy met weinige woorden, gelyk hy zegt, zich voorstelt te beproeven, of, over 't geheel, de smaek ener gezuiverde Wysgeerte het gevoelen van den Heer Maclaine meer, dan het zyne, begunstige.

‘Een Wijsgeer, zegt hij, door de blijken van Gods onnaspeurlijke wijsheid en grootheid, die zig, op hoe meer onderzoek, hoe overvloediger, tot in het minste zijner werken en wegen opdoen, allessints onderwezen, durft, volgens analogische beginzelen, of gevolgtrekking uit soortgelijke waarnemingen, aan eenen wijdluftigen toestel van middelen, bewegingen en werkingen der hooge Voorzienigheid, niet ligtelijk oogmerken toeschrijven, die met veel minder bereikt konden worden. De Wet der Spaarzaamheid is in de Natuurkunde vermaard. Hij laat zig zelf daarin zelfs niet ligtelijk overdwarsen, door de tegenwerping van de, zekerlijk altijd onafhangelijke, vrijmagt van het Opperwezen, in 't uitkiezen van middelen en hoeveelheid van werking en gewrogt. - Indien nu de vrijwillig begaane zonden en verdiende straffen niet, zonder de voldoende Offerande van een verhevener Wezen, bij God konden vergeven worden; dan is die verbaazend groote toebereiding van 's menschen zaligheid niet meer, voor den bedagtzaamen beschouwer, een aanstoot of dwaasheid, (gelijk zij was voor de wijsheid der genen, die wel langs eenen beknopteren weg meenden te zullen behouden worden,) maar eene diepe wijsheid in verborgenheid bestaande, en de groote kragt des Algenoegzaamen tot verlossing; en zo is ook de leer eener wreekende geregtigheid, toegepast op het kruis des Middelaars, te gelijk de leere eener grondelooze en nooit volprezene ontferming Gods. - Maar, hoe moeijelijk moet het der Wijsgeerte vallen, overreed te zijn, dat de eigene en eeuwige Zoon van God niet alleen de zwakke menschennatuur heeft aangenomen, en in dezelve zijne heerlijkheid in vernedering verborgen,

[p. 377]

maar ook de smadelijkste, smertelijkste, en met een uitgezogt kenmerk van den vloek getekende, folteringen, ter reddinge van overtreders, heeft ondergaan; dat daar door de Leere des heils verdiept is, in ondoorgrondlijke verborgenheden, en deswegens haare geloofwaardigheid te meer, door eene agtbaare reeks van veelerleije Godspraaken, en eene ontzettende menigte van bovennatuurlijke wonderwerken, is gestaafd geworden; dat deze weg het uitnemendst pronkstuk is van Gods liefde en genade, en niettemin een iegelijk, onder nieuwe strafbedreiging van ongenade en eeuwige verdoemenis, verpligt wordt, om daarin den eenigen grond van troost en vrijmoedigheid bij God te zoeken: hoe zwaar, zeg ik, valt van dat alles de overreding en de overeenbrenging met Gods overige handelwijzen, bij aldien de vergiffenis der zonden, de ondersteuningen der genade, en de zegeningen der onstervelijkheid, met veel mindere kosten konden verkregen worden; bij aldien zelfs eene gedugte vertooning van Gods regt en van de heillooze gevolgen der zonde, nevens een uitsteekend voorbeeld van geduld, en van onderwerping der onschuld onder de voorbijgaande rampen in eenen staat van beproeving, ook wel door ander bitter lijden, en aan eenen minderen persoon aangedaan, konden daar gesteld worden, zonder dat God zijne Gemeente met zijn eigen bloed behoefde te verkrygen! (Hand. XX. 28.) - Men kan antwoorden, de Godheid van den Verlosser kon daarbij niets verliezen: en wie durft dan de wijze redenen van Gods altijd vrije bestelling bepaalen? 't Is zoo: en de vreeze Gods verbiedt mij, en die met mij denken, gelijk ook alle die anders denken, wijs te zijn boven het geen geschreven is. Evenwel zal een kundig zoo wel, als nederig en Christelijk, Wijsgeer ten minste zoo lang zig aan de zijde der waarschijnlijkheid en overeenstemming van Gods wegen, blijven houden, tot dat men hem van het tegendeel uit klaare getuigenissen van Gods eigen woord overreede. En hoe lang zal men zoeken, eer men hem daarop voldoe’?

Onze Autheur heldert dezen zynen redeneertrant verder op, met dien, welken men gehouden heeft, ten voordeele van het Copernicaansche waereldstelzel; en waer van men zich nog bedient, ter begunstiginge van het Nieuwe Stelzel, rakende de veelheid van bewoonde

[p. 378]

Waerelden; dat hem ten besluite doet zeggen. ‘En, zal deze gedagten ook aan onzen vernuftigen Godge. leerden niet, even daarom, aannemelijk voorkomen; om dat men, volgens dezelve, in de groote en wonderbaare bestekken des Almagtigen, geene keuze van enkelde magt, geene middelen van overtolligen omslag, geene ondergeschikte oorzaaken of werkingen haare bedoeling verre te boven gaande, behoeft te erkennen’?