Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

Samenspraak, in 't Ryk der dooden, tusschen Prins Willem den I en den Generaal Montgommery. Te Amsterdam by G. Warnars en te Harlingen by V. v.d. Plaats 1778. Behalven het Voorberigt 76 bladz. in gr. octavo.

In eene vooronderstelde zamenkomst in 't Ryk der Dooden, is 't natuurlyk dat Prins Willem de I, die de voornaamste hand had aan de oprigting van ons Gemeenebest, en de Generaal Montgommery, aan wien de Engelsche Colonien de uitvoering van gewigtige krygsverrigtingen toevertrouwd hadden, elkanderen onderhouden over 't lot hunner Landsgenooten. Hunne samenspraak behelst, in gevolge hier van, eene beknopte schets van de bekende groote Staatswisseling, hier te Lande; en eene wat uitvoeriger voordragt van de gesteldheid der Engelsche Colonien in America, mitsgaders van 't voorgevallene aldaar in de laatste jaaren, 't welk eene vereeniging van etlyken dier Colonien te wege gebragt heeft. Het gesprek hier over, in 't algemeen met oordeel opgesteld, is doorvlogten met Staatkundige bedenkingen, nopens het gedrag der Colonisten aan de eene, en dat van 't Britsche Parlement aan de andere zyde. In dezelven komt Prins Willem voor, als iemand, die van oordeel is, dat men de zaak der Americaanen niet volkomen kan regtvaardigen; waar tegen de Generaal Montgommery het voorgevallene in dat licht poogt te stellen, dat het ten duidelykste blyke, dat de Colonien geregtigd waren, om de Wapens op te vatten, en dus in geenen deele van eenen onwettigen opstand te beschuldigen zyn. De Generaal vleit zig nog al met een goeden uitslag; te meer, daar hy verwagt, dat de mededingers van Groot-Brittanie zig met zyne onder-

[p. 307]

drukte Landsgenooten zullen verbinden. Maar de Prins verwagt dit in geenen deele; en voorspelt, uit het voorgevallene in vroegere dagen, zelfs niets gunstigs voor de Colonien, indien zodanig eene verbintenis al eens stand mogte grypen. Het gantsche gesprek leidt hem ten laatste ter overweeginge van 't geen Engeland in en zedert den gedenkwaardigen oorlog van 1756, met opzigt tot de uitgestrektheid van deszelfs heerschappy in America, uitgevoerd heeft; waarin de Engelschen, benevens de toenmaalige Colonisten, zynes oordeels, meer met hunne heerschzugt, dan met het waare welzyn des Lands geraadpleegd hebben. Men had, naar zyne gedagten, uit Staatkundige beginzelen, een geheel anderen weg moeten inslaan; en liever de overwonnen Colonien aan 't Ryk verbonden hebben, door denzelven, na 't afloopen van den oorlog, eene verklaaring van onafhanglykheid te schenken. Maar ‘in de tegenwoordige gesteldheid van zaaken, zegt hy, is buiten twyffel de eenige zyde die de Regeering te kiezen heeft, die van eene onverzettelyke kloekmoedigheid, wat 'er ook gebeuren moge.’ - Met opzigt tot het eene en 't andere merke men aan, dat de Schryver dit Stukje in 't Fransch opgesteld heeft, in 't jaar 1776; zedert welken tyd verscheiden omstandigheden niet weinig verandering te wege gebragt hebben.