Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

Beschryving van het Leven en de Gevoelens van Paus Clemens XIV. (Ganganelli.) Uit het Fransch van den Heer Caraccioli. Te Rotterdam by J. Bronkhorst. 1778. In groot octavo 198 bladz.

Het voorgevallene, onder de Regeering van Paus Clemens XIV, maakt zekerlyk dat Opperhoofd der Roomsche Kerke, bykans boven alle voorige Paussen, opmerkelyk, zelfs in 't oog der Protestanten. Daar benevens hebben de Brieven, op 's Mans naam uitgegeeven, die nog met groote gretigheid en voldoening geleezen worden, medegewerkt, om veeler aandagt te meer op hem te vestigen. Zulks verwekte natuurlyk in veelen een verlangen, om een gegrond verslag van 's Mans leevensloop, deszelfs denkwyze en verrigtingen, in handen te hebben. En hier aan wordt in dit Geschrift voldoening gegeeven. De Heer Caraccioli, de Uitgeever der Brieven, dien 't aan geen gelegenheid ontbrak, om 'er een geloofwaardig berigt van op te stellen, heeft zodanig eene beschryving van 's Paussen Leven en Gevoelens vervaardigd; en men ziet zyn Geschrift desaangaande nu ook in 't Nederduitsch te voorschyn komen. Het is gedrukt op het eigenste formaat der Brieven, en verdient wel naast dezelven geplaatst te worden. - In deeze Leevensbeschryving leert men

[p. 264]

dien grooten Man nader kennen, zo als hy verschillende standen doorgeloopen heeft; zyne bedryven, en de manier op welke hy dezelven uitgevoerd heeft, toonen ons zyne denkwyze, mitsgaders zyne bestendige gelykmaatigheid in dezelve; terwyl etlyke byzondere voorvallen dienen, om het algemeen berigt van zyne uitsteekende hoedanigheden op te helderen en te bevestigen. Hierby komt nog, dat deeze Leevensbeschryving, gaande over een Paus, onder wiens Regeering gewigtige veranderingen in 't Kerklyke, die geen geringen invloed op het Staatkundige Weezen hadden, stand gegreepen hebben, teffens strekt, om ons den loop dier veranderingen te ontvouwen; 't welk dit Stukje te meer den Leezeren aanpryst. In stede van ons met byzonderheden op te houden, die te breedvoerig zouden zyn, om ze in 't vereischte licht te plaatzen, zullen wy alleenlyk nog mededeelen, de beknopte zamentrekking van 's Mans standverwisselingen, en de algemeene aanmerking, die de Heer Caraccioli 'er niet onvoegzaam mede verbonden heeft.

‘Hy wierdt geboren den 31 October 1705, nam het Franciskaaner-kleed aan den 17 May 1723; geraakte tot de Doctoraale waardigheid den 29 May 1731; wierdt tot Raadsheer van het Heilig Officie verkoren in het jaar 1746; zoude beide in 1753 en 1759 Pater-generaal gekoren zyn, indien hy eenige bediening in zyne orde hadt willen aanneemen; wierdt den 24 September 1759 Kardidinaal, den 19 May 1769 Paus, en stierf den 22 September 1774.

Hy zeide menigmaal dat hy opgeklommen was als een Tarwengraantje, dat men onachtzaam vergooit; doch dat, als by geval, wortelen schiet, opwast en ryp wordt.

Indien het waar is, dat de waare grootheid besta, in zich te verhefsen, boven het brooze aanzien, en de wisselvalligheid der dingen; in dat geene vooruit te zien en ook te volbrengen, dat men behoort te verrichten; in het eigenlyk verband te treffen van elken staat, dien de Voorzienigheid ons toeschikt; in de liefde van alle harten ongezocht te winnen; in zich zonder aarselen aan allerlcie gevaaren bloot te stellen, en zelfs zyn leven onbeschroomd op te offeren, ten dienst van het algemeen welzyn; - indien dit alles groot maakt, dan

[p. 265]

zal Clemens de Veertiende ook in de oogen van het heelal waarlyk groot weezen: hy zal by het laatste Nageslacht, onder de ry van twee honderd zes- en vyftig Pausen, die, van St. Pieter af tot heden toe, geregeerd hebben, aangemerkt worden als een man van onbegrypelyke verdiensten, dien men veel eerder wenschen dan wedervinden zal: Quem sacilius erit optare quam invenire.’