Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

Josephus de Tweede, de Vriend des Volks; of de Zegeviering van het Menschdom op den Throon. Uit het Fransch vertaald. Te Amsterdam by M. Schalekamp. 1777. Behalven de Toeeigening 48 bladz. in gr. octavo.

Men maalt ons, in deeze, uit het Fransch vertaalde, Lofreden, den alom beroemden Keizer Josephus den tweeden, in alle opzigten, ten luisterrykste af; zo ten aanzien van alle zyne voortreffelyke hoedanigheden in 't algemeen, als wel byzonder met betrekkinge tot zyne ten sterksten doorstraalende Menschenliefde. En 't is ook deeze deugd, die de Nederlandsche Vertaaler by uitstek uitgelokt heeft, om dit Stukje in onze Taal gemeen te maaken; van waar hy hetzelve, met eene vuurige aanpryzing der Menschenliefde, aan 't weldenkende gedeelte van Nederland toeëigent. - De Lofreden is, over 't geheel, zeer wel opgesteld, om 's Vorsten Character, van zyne vroege Jeugd af, en verder, staande zyn tegenwoordig Ryksbestuur, in 't aanminnigste licht te stellen. Schoon men den Redenaar nu en dan al eens niet zou durven vryspreeken van eene al te sterke loftuiting; hy doet het op zodanig eene wyze, dat men 't hem egter niet kwaalyk kunne neemen; zyne tafereelen van 's Vorsten hoedanigheden treffen, en de bewustheid van de algemeene toejuiching, welke dat doorlugtig Hoofd van 't Keizerryk by ieder wegdraagt, versterkt de hartlyke wenschen, dat Hy 'er steeds meerder aan moge beantwoorden. Indien dit bestendig plaats heeft zal de Nakomelingschap, gelyk de Redenaar zig uitdrukt, zekerlyk reden hebben, om, aan de voeten van het Standbeeld van Josephus den tweeden, uit te roepen: Zie daar den Vriend

[p. 262]

des Volks, zyne regeering is eene zegeviering voor het Menschdom geweest! - Gemerkt hy, als boven gemeld is, by uitstek geroemd wordt van wegen zyne Menschliefde, begrypt men ligtlyk, dat hy veel meer Vreedlievend dan Oorlogzugtig moet zyn; doch hierom heeft men hem nogthans niet te plaatzen, onder die Vorsten, welken het geluk van hun Volk lafhartig aan hunne zagte neiging zouden opofferen. Ver van daar! Hy mint de Vrede; maar, is 't nood, hy vreest den Oorlog niet. - Men hoore deswegen den Redenaar zelven.

‘Zyne Keizerlyke Majesteit weet, by alle zyne andere loflyke hoedanigheden, ook den roem der Krygskunde te voegen; het edel beroep der Wapenen is het Schild van den Staat en de verschansing van den Troon. Welk een' eerbied boezemen de verdedigers des Vaderlands in, wanneer zy de noodige kundigheden en talenten, om vermaardheid te verkrygen, met eene grootmoedige dapperheid paaren! Josephus de tweede legt zich zelf toe op de volmaaking der krygstucht; en of schoon Hy volkomen verzekerd zy van de vrengde, die zyne braave krygslieden zouden gevoelen, indien ze hun bloed in zynen dienst mogten spillen, doet nochtans de wysheid Hem de voordeelen der Vrede boven den bloedigen roem des Oorlogs verkiezen. Hoe dikwils heeft men dien Vorst hooren zuchten over de verschrikkelyke verwoestinge, en de onvermydelyke rampe, die de Oorlog na zich sleept! “Hoe veele misdaaden”, roept Hy menigmaal uit, “pleegt een Vorst niet, welke zich in eenen onrechtvaardigen Kryg inwikkelt! Verantwoordelyk voor alle de plaagen, die Hy zynen onderdaanen op den hals haalt, is Hy het wel degelyk voor die, welken Hy een onschuldig Volk veroorzaakt”.

Standvastig in zyne grondbeginselen, onwrikbaar in zyne beloften, en getrouw in de uitvoeringe zyner verbintenissen, stelt Hy alles in 't werk om den Oorlog te vermyden. De Vrede, die Polen geniet, is het gewrocht der zorgen van Josephus den Tweeden. De eernaam van Overwinnaar is, buiten twyfel, minder dierbaar, dan die van Bevrediger eens Ryks. Welke poogingen zal Hy aanwenden om de vrede duurzaam te maaken! 'er zullen zich, wel is waar, op elken stap dien hy doet, hinderpaalen vertoonen; maar die zyn niet in staat het vernuft af te schrikken. Hy moet bygevolg de orde en eensgezindheid in 't midden der verwarringe herstellen. Leeft

[p. 263]

'er wel een Vorst, wien de liefde tot Vrede en het algemeen geluk van Europa meer ter harte gaan, dan Josephus den Tweeden?

Beschouwt Hy den Oorlog als den vyand van het Menschdom, Hy heeft geen minder afgryzen voor de overweldiging. Zoekt men zyne Staaten en die zyner Bondgenooten te bemagtigen, men zal Hem het harnas zien aanschieten, en alle zyne verinogens zien oposferen, om de belangens en roem van zyn Volk te verdeedigen, of om de rust zyner Nabuuren te beveiligen. In dat oogenblik zal die Vorst zich zo vreeslyk maaken door zyne Wapenen, als Hy onvergelykelyk is door zyne deugden. Men zal Hem zelve naar de overwinning zien vliegen, en aan gansch Europa zien blyken geeven, dat, zo hy den Oorlog niet bemint, Hy denzelven vooral niet vreest’.