Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

De gewigtigste belangen aller menschen overwogen, door J.S. Patzke. Predikant in de H. Geest - Kerk tot Magdeburg. Uit het Hoogduitsch vertaald. Door J.F. v. Steen. Vereed Translateur der Stad Nymegen. Te Nymegen by J. v. Campen 1777. Behalven de Voorreden en den Inhoud 209 bladz. in gr. octavo.

In dit Geschrift bied ons de Eerwaerde Patzke enige achtervolgende Overdenkingen aen, wegens den Staet der Menschen in dit en het toekomend leven; die, gemoedlyk opgesteld, in 't algemeen ter nutte stichtinge kunnen strekken. Het vangt aen met ene beschouwing van het einde, waer toe de Mensch geschikt is; strekkende om te toonen, dat de Godsdienst zyn voornaemste en hoogste oognerk moet zyn. Zulks leid hem verder om te doen zien, dat de Heilige Schrift de Leer van dien Godsdienst vervat; als mede welk een gebruik de Mensch van de Heilige Schrift, en van Gods geopenbaerden Wil, heeft te maken. - Hieraen hecht zyn Eerw. voorts zyne Overdenkingen over den Mensch, in verscheiden opzichten, in dit leven. In dezelven vestigt hy het oog op de verplichting van een Mensch,

[p. 107]

die God waerlyk wil dienen, om zyn leven ten dienste des Naesten, en ten nutte van de menschlyke Maetschappy aen te wenden: op zyne verplichting om God te looven, dat hy in den waren Godsdienst gebooren is: op Geluk en Ongeluk in de Waereld: op de duistere Wegen van God, en de Toevallen, waerby zich geen Wyze Voorzienigheid schynt op te doen: op de Waerdigheid en Hoogheid des Menschen: op het vergenoegen der Zinnen en der zinlyke Vermaken: op de Gerustheid in Rampen en Tegenspoeden; mitsgaders de Bronnen ener bestendige Blydschap, die ons de Christlyke Godsdienst ontdekt. - Deze beschouwingen brengen zyn Eerwaerden, ter overdenkinge van het perk des menschlyken levens, en verder, ter bespiegelinge van den natuurlyken zamenhang tusschen dit en het toekomend leven. - By die gelegenheid laet hy wyders zyne gedachten gaen, over de onaengename omstandigheden, die ook den Christenen den dood nog bitter kunnen maken; en over de enigste Gerustheid in de uure des doods. - Na dit alles stelt hy de toekomende Waereld bepaelder tot zyn vooruitzicht; overdenkende des Menschen Toestand, die onmiddelyk op den Dood volgt; het Verband van de Waereld der Geesten, met den tegenwoordigen Staet der hier levende Menschen; de onuitspreeklyke Heerlykheid van het toekomend leven, en den toestand der Onzaligen in de andere Waereld. En hier op besluit hy deze zyne overdenkingen, met ene ontvouwing van de nuttigheid, die wy, door ene zorgvuldige overweging der Eeuwigheid, verkrygen; waeromtrent hy zich, den voornamen inhoud van dit Geschrift als te zamen trekkende, ten slot aldus laet hooren.

‘Ziet, myne Ziele! na dit doelwit met onafgewende oogen. Gy weet, waar toe gy hier in den tyd gesteld zyt, namelyk: om den Wille Gods te doen; Gy weet, dat God u zynen Wille geopenbaart heeft, en dat gy denzelven, in een werkzaam leven, ten nutte der menschelijke Maatschappye kunt en zult volbrengen; Gy weet wat God voor u gedaan heeft, om u van alle zonden te verlossen, en u in deeze Weereld te zegenen; Gy weet dat Hy heere van uw geluk en ongeluk in de Weereld is, en waarin uw Geluk, zoo wel als uwe Waardye bestaat; Gy weet, hoe gy de onvermydelijke We-

[p. 108]

derwaardigheden zult dragen, en hoe God uw Levensperk heeft vastgesteld; Gy weet, waarheen u de dood voert, en hoedanige dubbelde toestand in de Eeuwigheid op u wacht: dit alles weet gy, en waarom? Welk is het oogmerk van dit weeten? Welk is het oogmerk dat u God zynen wille heeft geopenbaart? Welk is het oogmerk van uwen dienst, dien gy Hem schuldplichtig toebrengt? Welk is het oogmerk van alle leidingen Gods, van alle lydens, van alle zyne Wegen, ook van de Wegen des Doods! De eeuwigheid! De Eeuwigheid is het Middenpunct, en alles loopt daarheen te zamen. O Eeuwigheid! Weest gy myn doelwit! Gy, ô Wooningen des Vreedes, weest myn oogmerk!’