Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

[p. 254]

De scheikundige en de jongeling van aanzien.
Ene Vertelling.

(Uit het Fransch.)

EEn weeldrig en wellustig Jong Heer, de vermaken najagende, trad by geval in den winkel van een zeer beroemden Scheikundigen. - Hy wierd 'er getroffen, door ene vertoning van voorwerpen, op welke hy niet verdacht was; want hy had van de Konsten en Wetenschappen, zo wel als van de Konstenaars, slechts dat oppervlakkig denkbeeld, het geen de Gouverneurs gemeenlyk aan de Kinderen van Aanzien geven. - Hier streelde alles zyne zinnen; zyne ogen konden zich niet verzadigen, in de beschouwing van alle die voor hem onbekende Rykdommen; brokken van edele Gesteentens, die meerder gloed verspreidden, meerder glans, en een schoner water hadden, dan de echtste Diamanten; Compositien, waarvan de natuur geen voorbeeld oplevert. Vochten van duizend verschillende Koleuren, in doorschynende Vazen, maakten, door hunne schakering en mengeling, in 't gezichtpunt, waarin zy geplaatst wierden, een Regenboog, aangenamer voor 't gezicht, en meer verscheiden, dan die, welken de Zon in ene tegenoverhangende Wolk formeert. - Terwyl zyne ogen deze voor hem geheel nieuwe wonderen doorliepen, ademde hy de alleraangenaamste geuren in: alle de bloemen der Lente, door de distillering, in welriekende vochten veranderd, dompelden hem in ene wellustige dronkenschap. Men bood hem Elixters en aftrekzels van verscheide dingen aan, waardoor zyn sinaak niet minder gestreeld wierd, dan zyne ogen en zyn reuk, door de Kristalisatien en de welriekende wateren, geweest waren. De Jongeling was betoverd; nimmer had hy, op éénmaal, te gelyk zo veel genoegen ondervonden. Hy kocht van alles een weinig; beschouwde alle deze kostelykheden nochmaals; ‘Hoe gelukkig, riep hy uit, is een Scheikundige! zyn leven is een aaneenschakeling van aangename gewaarwordingen; op myn eer, zo ik Myn Heer de Graaf niet was, wenschte ik wel een Scheikundige te zyn.’

De Meester hoorde hem; hy nam hem by de hand, en geleide hem naar zyne werkplaats. Welk een verschillend Toneel! Alles had de gedaante van verwarring; aan de ene zyde zag hy een mengeling van de allerstrydigste zelfstandigheden; en aan de andere zyde, opeen gehoopte zanden, aarden, stapels smeltkroezen, en horens. De verstikkende hitte der fournuizen, de verpeste uitwasemingen der kolen, de zwavel- en zalpeterachtige dampen, die uit de distilleerketels en vaten kwamen, en die de distille-

[p. 255]

ring der Orangiebloem, van den roos, en van den angelier niet konden temperen, benauwden hem. - Alles scheen den Jongen Heer onverdragelyk en walgelyk te zyn. - ‘Welk een Hel! welk een' Chaos! schreuwde hy uit,’ den weg weder naar den winkel nemende.

Gy ziet hier, zeide de Scheikundige, die hem vergezelde, gy ziet hier de uitkomsten of de gevolgen van de werkingen en werktuigen, die gy in myne werkplaats gezien hebt. Men kan het ene zonder het andere niet verkrygen. Deze uitkomsten zyn fraai; maar de arbeid en de zwoegingen van den Konstenaar zyn wreed en pynlyk. De uitwerkingen zyn u van dienst in de verkering, en vermeerderen uwe vermaken: - genietze: - maar veracht noch de konst noch den Konstenaar; beloon hem, en moedig zynen arbeid aan; dit is uw belang zo wel als 't myne. Breng u gestadig, in alle uwe genietingen, den Konstenaar te binnen, en erken de konst die ze u verschaft. Zo gy dezelve versmaadt, zal hy zyn arbeid beschouwen als de bron van die versmading, en de konst verwaarlozen: zo gy dezelve eert, zal hy zyn konst waarderen, en zich toeleggen, om dezelve te volmaken. Zo het den Konstenaar niet gelukt aan zynen wensch te voldoen, dit 's altoos zyn schuld niet; versmaad hem daarom niet, maar schuif het liever op rekening van zyn yverzucht. - Vaarwel.......

De Jonge Heer, den Scheikundigen verlatende, stapte in zyn Rytuig, en ging naar den Schouwburg. Men vertoonde aldaar een nieuw stuk, een sraai stuk; hy vermaakte 'er zich wel, en roemde het ten hoogsten. Een zyner vrienden bewoog hem, om s'avonds by een Coquette te gaan eten, aan welke de Autheur van dit stuk mishaagde. Gedurende de Maaltyd sprak zy veel kwaads van den Schryver, en beweerde, op een beslissenden toon, dat zyn werk niet deugde. De Jonge Heer, die behagen wilde, verzuimde ook niet om het Toneelstuk als slecht uittekryten. Een van de gasten, die by de vertoning tegenwoordig was geweest, en hem in den Schouwburg een geheel ander oordeel had horen vellen, zeide hem, een weinig scherp, het gevaar dat hy liep van zich met deze Coquette in te laten; en voegde daarby: ‘Jonge Heer! Zo gy wist dat de Schryver een volkomen Jaar gearbeid heeft om u twee uren aangenaam te doen doorbrengen! Indien hy 'er in geslaagd is, waarom weigert gy hem den lof, die zyne wezenlyke beloning uitmaakt?’^(*)

De Jonge Heer zeide in zich zelven: ‘de scheikundige had gelyk.’

g.h.e.

(*) Men passe dit toe op zeer vele Frequenteerders van den Schouwburg, die, wanneer ze in den Schouwburg zyn, den Autheur, het Spel, en de Acteurs bewonderen, maar als zy 'er buiten zyn, en de gelegenheid zulks vereischt, alles wat zy geprezen hebben wederom laken.