Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

Verhandelingen van het Genootschap onder de Zinspreuk, Floreant Liberales Artes. Tweede Deel, Eerste Stuk. Te Amsterdam by G. Warnars 1777. Behalven de Voorreden 142 bladz. in gr. octavo.

VAn de twee Prysverhandelingen in dit Stukje medegedeeld, gaat de eerste over de Vraag van het Genootschap: ‘Welke zyn de beste, spoedigste, gemakkelykste en minst kostbaare middelen, om Neêrlands Zeestranden te doen verhoogen, verbreeden, en zodanig dezelve te behouden, zonder dat daar door schadelyke verzandingen, of opslibberingen by of omtrent Sluizen, Zeehavens en Monden van Rivieren, veroorzaakt worden?’ En de tweede strekt ter beantwoordinge van de Vraag: ‘Welke is het best en minst kostbaar middel, om het Y, zonder behulp van eenige werktuigen, zodanig te verdiepen, dat het ten allen tyde voor allerleije Schepen bevaarbaar zy?’ - Beide deeze Verhandelingen zyn met zo veel oplettendheid en oordeel opgesteld, dat ze de aandagtige overweeging van deskundigen wel waardig zyn; waartoe hen het gewigt der onderwerpen, zo met betrekkinge tot ons Vaderland in 't algemeen, als met opzigt tot Amsterdam in 't byzonder, ten sterkste moet noopen. Men kan niet wel verwagten, dat iemand stukken van dien aart zo volledig en onbetwistbaar zal afhandelen, dat zy, wier zaak het is dezelven met eene gezette oefening ten naauwkeurigste

[p. 442]

na te gaan, in alles terstond eene volkomen voldoening zullen vinden: ook geeven de Opstellers en Uitgeevers duidelyk genoeg te kennen, dat ze zo verwaand niet zyn, van zulks te denken. 't Is in gevallen van die natuur al ver gebragt, wanneer men Projecten weet voor te draagen, die min of meer aanneemelyk schynen, en anderen aanleiding geeven, om alles nader in te zien, onderling te vergelyken, en zo wel de na- als voordeelen der geprojecteerde middelen in aanmerking te neemen. Hy, die een Project maakt, loopt met opzigt tot dit laatste wel eens gevaar; hy staroogt ligtlyk zo sterk op de schitterende voordeelen, dat hy de naddeelige gevolgen niet opmerke: en we zyn niet vreemd van te denken, dat zulks ook hier eenigzins plaats heeft. Inzonderheid is ons dit voorgekomen, met opzigt tot de tweede Verhandeling, nopens het verdiepen van 't Y, welks stroomwerking wy dagelyks onder 't oog hebben. - Het geen de Opsteller dier Verhandelinge, na eene naauwkeurige beschouwing van den loop des strooms, en eene oplettende overweeging van 't geen dienen kan om denzelven naar 't bedoelde oogmerk te veranderen, hier aan de hand geest, om meerder schuuring, of een sterker stroom aan de Stadszyde, vooral op de hoogte van de Admiraliteits en Oostindische Timmerwerven, te veroorzaaken, ten einde aldaar de vereischte verdieping te wege te brengen, erkennen wy ons tot nog vry voldoende, ter bereikinge van dit oogmerk, voor te komen. Maar, alle andere zwaarigheden tegen de uitvoering van dit middel daar gelaaten zynde, om dat ze mogelyk te boven gekomen kunnen worden; dan blyst 'er, op de volkomen uitvoering van het Project, zo als het hier voorgesteld wordt, naar ons inzien, zeer groote reden om te vreezen, dat men langs dien weg de schuuring of den stroom voor en aan de Stads zyde te sterk zal maaken; 't welk de Scheepsvaart dikwerf zou belemmeren, voor 't Paalwerk gevaarlyk, en voor de veiligheid der Schepen in de Laag nadeelig zou kunnen zyn. 't Kan waar weezen, dat wy, in 't tegenovergestelde, aan deeze zyde wat zwaar denken, maar wy mogen niet ontveinzen, dat ons dit nadeel in eene mindere of meerdere maate vry zigtbaar voorkomt. - Men lette eens op de tegenwoordige stroomwerking voor en langs de Stadszyde, in 't zogenoemde naauw, tusschen de Stad en de Vogelwyk; men vermeerdere die bedoelde schuuring, zo sterk, dat zy aan 't voorgestelde oogmerk beantwoorde; en gaa dan na, welke geweldige gevolgen dit natuurlyk op de stroomwerking in 't naauw zal moeten hebben.