Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

[p. 320]

Kort Begrip der Kerklijke Geschiedenissen. Te Utrecht by G. v.d. Brink Jansz. 1777. Behalven de Voorreden 494 bladz. in octavo.
Kort Begrip der Nederlandsche Geschiedenissen, tot gebruik van Neêrlands Jeugd. Te Utrecht by G. v.d. Brink Jansz. 1776. Behalven het Voorwerk 432 bladz. in octavo.

GEnoegzaam alle die geenen, welken over de opvoeding der Jeugd, met betrekking tot het aankweeken van derzelver verstandelyke vermogens, geschreeven hebben, zyn vry eenpaarig van oordeel, dat men der Jeugd, onder andere kundigheden, vooral ook behoort in te boezemen, eene geregelde kennis van de lotgevallen der Christelyke Kerke, mitsgaders van de geschiedenissen des Lands, dat zy bewoonen. En aangezien de Jeugd niet vatbaar is voor eene uitvoerige onderwyzing, in alle de byzonderheden daar toe behoorende, zo hebben veelen het 'er op toegelegd, om de vereischte kundigheden desaangaande beknoptlyk zamen te trekken; ten einde der Jeugd, naar derzelver vatbaarheid, de behulpzaame hand te bieden. Van daar heeft men verscheiden Schriften van die natuur, zo ten opzichte der Kerklyke Historie in 't algemeen, als ten aanzien onzer Vaderlandsche Geschiedenissen in 't byzonder, waar van men met voordeel gebruik kan maaken. Hier toe behooren ook inzonderheid de bovengenoemde Geschriften, welken ten dien einde, nevens andere bekenden, verdienen aangepreezen te worden; als by uitstek wel geschikt, zo in het eene als in het andere geval; waarom wy 't geraaden vonden 'er gelyklyk van te gewaagen. Ze komen beiden uit dezelfde hand, zyn in den eigensten smaak geschreeven; en de Opsteller heeft het hoofdvereischte van een Kort Begrip in beiden zeer wel in 't oog gehouden, te weeten van beknopt, met agterlaating van het overtollige in dit geval, en egter volledig, te schryven. Het oplettend doorbladeren van deeze Geschriften zal Jonge Lieden het agtervolgende beloop der aanmerkelykste Geschiedenissen, zo in de Christelyke Kerk in 't algemeen, als in ons Vaderland in 't byzonder, met weinig moeite doen nagaan; en het zelve gemaklyk hun geheugen indrukken: en zy, aan wien 't onderwys der jonge Lieden is aanbevolen zullen 'er eene gereede handleiding in vinden, om hen op den weg van verdere oefening

[p. 321]

desaangaande te brengen: 't welk hen te beter in staat zal stellen, om, als 't hun gelust, uitgebreider Schriften over deeze onderwerpen met te meerder nut te leezen. Voor 't overige kunnen ze insgelyks van dienst zyn, voor alle de zodanigen, die meerder jaaren verkreegen hebben, en wier zaak het niet is zig op het leezen van breede Geschiedkundige Schriften toe te leggen; of die hun geheugen, door eene beknopte herhaaling van het voorgevallen, wenschen te verleevendigen. - Het kort begrip der Kerklyke Geschiedenissen is gesplitst in vier Afdeelingen: Zedert de komst van Christus tot op Konstantinus den Grooten; Van dien Keizer tot op Karel den Grooten; Zints de regeering van dien Vorst tot op de Hervorming, en eindelyk; Van het begin der Hervorming tot op den tegenwoordigen tyd. - Dat der Nederlandsche Geschiedenissen heeft vyf Afdeelingen: Van de eerste bevolking der Nederlanden, tot op den afstand der regeering door Keizer Karel den V; Zedert dat tydstip tot op de Munstersche Vrede; Van daar tot op den dood van Prins Willem den III, Koning van Engeland; Zints dien tyd tot op de verheffing van Willem den IV, Prins van Oranje, tot Stadhouder der Vereenigde Provincien; en ten laatste, Zedert het begin der Stadhouderlyke Regeering van Prins Willem den IV, tot op den tegenwoordigen tyd. Onder ieder ieder deezer afdeelingen, worden de aanmerkelykste gebeurtenissen in elk tydbestek beknoptlyk geschetst, en egter tevens zo onderscheidenlyk voorgedraagen, dat ze den leergierigen eene genoegzaame bevatting van het voorgevallen geeven; waartoe ook de manier van vraagen, (zynde dit alles in Vraagen en Antwoorden, ten beteren dienste voor de Jeugd, opgesteld,) zeer wel ingerigt is. Hier benevens staat ons nog te melden, dat het Kort Begrip der Nederlandsche Geschiedenissen eerst het licht gezien heeft; en dat men, daarop het Kort Begrip der Kerklyke Geschiedenissen gemeen maakende, in 't laatste in agt genomen heeft, om den Leezer na het eerste te verwyzen, wanneer men deeze en geene voorvallen in 't Kerklyke, die met het Burgerlyke verknogt waren, aldaar reeds breeder gemeld had: ten einde dus eene noodlooze herhaaling te vermyden, en den Leezer egter gelegenheid te geeven, om dit, met betrekking tot ons Vaderland, daar 't te passe kwam, gereedlyk na te gaan.