Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

[p. 318]

Vertoog over de ongerymdheid van het Samenstel onzer hedendaagsche Regtsgeleerdheid en Praktyk, door Mr. W. Schorer, President van den Raade van Vlaanderen. Te Middelburg by P. Gillissen en te Amsterdam by Yntema en Tieboel 1777. Behalven het Voorberigt 135 bladz. in gr. octavo.
De Eer der Hollandsche Natie, en van hare Wetgevers, Rechters en Rechtsgeleerden verdedigd, tegens het bovengemelde Vertoog, door eenen jongen Practizyn. In 's Gravenhage by J. Mensert 1777. Behalven de Voorreden 142 bladz. in gr. octavo.

ZO ooit, hier geldt de regel Audi et alteram partem of Hoor en Wederhoor, daar twee Regtsgeleerden een point debatteeren, dat een algemeenen invloed op onze Vaderlandsche Regtsgeleerdheid en daar op gegronde Regtspleeging heeft. - De Heer Schorer wil juist niet onkennen, dat 'er in het uitgebreide Systema van 't Roomsche Regt iets goeds te vinden zou zyn, maar hy neemt op zig te betoogen, ‘dat het goede zoodanig met zouteloose subtiliteiten, ongepaste spitsvinnigheden, en nuttelooze fictien, is opgevuld; dat men als 't ware een paarl in een misthoop of een naalde in een voer hooy moet zoeken.’ En verder onderneemt hy te toonen, ‘dat zelfs onze Vaderlandsche Regten maar gantsch niet geschikt zyn, om het welweezen der Ingezetenen, het geen egter het principale but van alle wetten behoort te zyn, te bevorderen, maar niet zelden het tegendeel tot hun gevolg hebben.’ En eindelyk tragt hy te bewyzen, ‘dat onze form en manier van procedeeren gantsch melaatsch is, en dat niet alleen in 't civile, maar zelfs in 't crimineele:’ het welk hem ook aanleiding geeft, om tevens middelen van redres voor te draagen. - Nog weinig tyds had dit Geschrift het licht gezien, of 'er deed zig, onder den naam van een jong Practizyn, een ander Schryver op; die, zonder den President egter haatlyke oogmerken toe te schryven, dit Stukje als beledigend voor de Natie beschouwde, en zig daardoor genoopt vond, om het zyne tegen het zelve te berde te brengen. Deeze heeft geenzins ten oogmerk het Roomsche Regt, of onze Vaderlandsche Regten, of de Praktyk, van alle gebreken vry te verklaaren, en nog minder de verkeerde beoefening der Roomsche Regten, de ongelukkige toepassingen onzer Vaderlandsche Regten, en de averechtsche praktyken veeler Practizyns, (dat zekerlyk tegenspraak verdient,) voor te spreeken.

[p. 319]

Maar hy twyfelt niet, of hy is in staat om te toonen, dat de President in 't eene en 't andere geval niets bygebragt heeft, dat weezenlyk dienen kan, om zyne Stellingen ter versmaadinge van het Roomsche Regt, ter minagtinge onzer Vaderlandsche Regten, en ter beschimpinge onzer hedendaagsche Praktyk, te ondersteunen; waarnevens hy dan ook niet verzuimt, de ongeschiktheid der voorgeslaagen middelen van redres, volgens zyn inzien, aan den dag te leggen.

Het behandelen deezer onderwerpen sluit in zig de beschouwing van verscheiden byzonderheden, die onder de voorgestelde hoofdzaaken in aanmerking komen, waaromtrent zy die de Regtsgeleerdheid beoefenen verschillend denken; des men veelligt in dit of dat geval naar die of deeze zyde zal overhellen; waar onder vooral het verschil nopens de Pynbank, dat hier ter wederzyde overwoogen wordt, behoort. Dan onder hen, die in dit opzigt den Heer Schorer toevallen, zullen 'er ongetwyfeld veelen zyn, die des Presidents ontwerp van een nieuw Wet- en Regtboek, met ter zyde stellinge van veele Stedelyke Regten en Gewoonten, wraaken; en met den jongen Practizyn onder de ydele harssenschimmen stellen. Zo zal men in verscheiden andere opzigten, hier en daar, handelen; maar 't zou ons ten uiterste vreemd doen, wanneer onpartydige Leezers, (hoe ze ook anders over het gebruik der Roomsche Regten hier te Lande mogen denken,) niet in 't algemeen oordeelden, dat het laatste Geschrift, over 't geheel genomen, beter opgesteld is dan het eerste. 't Is, ten minste naar ons inzien, eenigermaate jammer, dat de Heer Schorer zig zo sterk tot uitersten heeft laaten vervoeren, en zynen spottenden geest den teugel gevierd heeft; daar hy, met meer bezadigdheid schryvende, de gebreken en misbruiken naauwkeuriger zou hebben kunnen aanduiden, en ernstiger, overeenkomstig met den aart der zaake, tegengaan. - Zaaken van dat belang vereischen natuurlyk eene gezetter behandeling; en zo we op de gedagten moeten vallen, gelyk zommigen derwaards heenen willen, dat de President voornaamlyk bedoeld hebbe, eene hekeling der misbruiken, (waar toe maar al te dikwils in de beoefening en praktyk der Regtsgeleerdheid aanleiding gegeeven wordt,) dan had hy zulks, zou men kunnen zeggen, wel wat duidelyker mogen aanduiden, om de misvatting van 't bedoelde van zyn Geschrift voor te komen.