Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

[p. 247]

Geschiedenis van het Werk der Verlossing: behelzende de Schetzen van een Zamenstel van Godgeleerdheid, in eene geheel nieuwe orde; door wylen den Wel Eerw. en zeer Gel. Heer J. Edwards, President van het College van New Jersey. Uit het Engelsch vertaald, door E. Nooteboom. Eerste Stuk. Te Utrecht by A. v. Paddenburg 1776. Behalven het Voorwerk 391 bladz. in gr. octavo.

BY 't opstellen van dit Werk bedoelde de Eerwaerde Edwards, door ene Godgeleerde Geschiedkundige ontvouwing te toonen, hoe de voornaemste gebeurtenissen, zedert 's Menschen Val, tot op heden, gediend hebben, en nog dienen, ter bevorderinge van het Werk der Verlossinge; mitsgaders verder na te gaen, hoe 't zelve, naer uitwyzen van 't Prophetisch Woord, tot op het afloopen der eeuwen, allengskens volkomen uitgevoerd zal worden. Zyne hoofdleerstelling, volgens dit oogmerk, is deze. - Het werk der Verlossing is een werk, dat God, van den val des menschen, tot het einde der weereld uitvoert. Om nu te toonen hoe God dit, in deszelfs verscheide trappen, ter uitvoeringe brenge, verdeelt hy, gelyk hy schryft, dit geheele Tydvak in drie Perioden. - ‘De eerste strekt zig uit, van den val des menschen tot de menschwording van Christus: de tweede, van de menschwording van Christus tot op zyne opstanding, en de derde van daar tot het einde van de weereld;’ welke laetste Periode dan twee ondergeschikte voorname tydperken vervat: die ons aenwyzen het vruchtgevolg van 't werk der Verlossinge, (1) ‘in den lydenden staat der Kerk van de opstanding van Christus tot den val van den Antichrist: en (2.) deszelfs vruchtvolg geduurende het overige grootste gedeelte van die Periode, waarin de Christen Kerk voorspoed en vreede genieten zal.’ - In de ontvouwing hier van stelt hy zich voor te doen zien. ‘I. Dat God van den val des menschen af tot op de menschwording van Christus toe zulke dingen gedaan heeft, welke dienden ter voorbereiding tot de komst van Christus, en de uitwerking dier verlossing, zynde als voorloopers en onderpanden daar van. II. Dat de tyd van Christus menschwording tot op zyne opstanding is besteed geworden, tot de uitwerking en verwerving der verlossing. III. Dat de geheele tyd van de opstanding van Christus af, tot op het einde der weereld, dient ter daarstelling of vol-

[p. 248]

voering van de groote uitwerkingen, of vruchtgevolgen van die verwerving.’ - Zodanig is het voornaame beloop eener reekse van Leerredenen, door den Eerwaerden Edwards, in den jare 1739, te Northampton gedaen, die voorts in den vorm ener aaneengeschakelde Verhandeling geschikt zyn; en waer van dit eerste Stuk, dat thans in 't Nederduitsch het licht ziet, de voordragt der eerste en tweede Periode behelst. Zyn Eerwaerde doorloopt hier de gewyde en ongewyde Geschiedenissen, geduurende dat tydsverloop met opmerkzaemheid, om na te gaen in hoe verre hy de voetstappen, ter voorbereidinge van 't werk der Verlossinge, in de eerste Periode kunne opspeuren; en voorts ter overweginge van 't gene hem daerin opmerkzaem voorkomt, met opzicht tot de uitwerking en verwerving van het zelve, in de tweede Periode; waernevens, aen 't einde der beschouwinge van ieder Periode, enige aenmerkingen ter gebruikmakinge gehecht zyn.

Men mag van dit Geschrift, 'er over oordeelende, naer de verschillende Hoofdstudien onzer nederlandsche Godgeleerden, wel zeggen, dat de behandeling der eerste Periode in een vry sterken Coccejaenschen smaek geschreven is, en dat het voorgestelde wegens de tweede Periode zeer wel valt in dien der Voetianen. Voor 't overige kan men, schoon men moge oordeelen, dat zyne voorstellingen hier en daer wat te sterk zyn, niet nalaten te erkennen, dat de Autheur zyn ontwerp, over 't geheel, in die manier van denken, met naeuwkeurigheid in ene geleidlyke orde voordraegt