Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

Het Menschelyk Geslacht op de beste wyze geschapen en verlost, of Schriftmatig en Redenkundig Betoog, dat wy geene betere Schepping en Verlossing hadden konnen begeeren, indien dezelve aan onze verkiezing konde zyn overgelaaten. Door een Liefhebber van Gods Naam. Te bekomen te Amsterdam by M. de Bruyn en elders. In groot octavo 132 bladz.

AEn de waerheid dezer stellinge zal geen Mensch, overtuigd van Gods volmaekte Goedheid en Wysheid, enigzins twyfelen, als men dezelve algemeen opneemt: de volmaekte Wysheid weet oneindig beter dan wy, wat ons best is, en de volmaekte Goedheid wil zekerlyk die wegen inslaan, welken aen de volmaekte Wysheid beantwoor-

[p. 249]

den. Hier in kan, hier in zal, ieder recht bedachtzaam Mensch berusten; schoon hem zelfs al enige duisterheden in Gods wegen mogten voorkomen, die zyn zwak gezicht niet doorbooren kan. Dit gaet ook, by maer enigzins behoedzame menschen, veelal gemaklyk, met betrekking tot hunne eigen denkbeelden van Gods wegen: eenmael wel overtuigd zynde dat dit waerlyk Gods weg is, weet men denzelven meerendeels te billyken; en zo 'er al enige bedenkingen tegen op mogten komen, die men niet geheel uit den weg kan ruimen, doet de gemelde overtuiging de zodanigen berusten in het bezef van Gods volmaekte Goedheid en Wysheid. Dan niet zo gereed gaet dit, omtrent de gevoelens van anderen, die van ons verschillen; oplossingen van zwarigheden, of aenmerkingen omtrent dezelven, die in onze eigen oogen voldoende schynen, zyn 't dikwils niet in 't oog van anderen, die een ander denkbeeld van Gods weg hebben. - Men betwist dan niet, ('t geen wel op te merken staet, maer dikwerf niet in acht genomen word,) men betwist dan niet Gods weg; die is zeker de beste, zo goed en wys, dat wy geen beter zouden hebben kunnen begeeren; maer men betwist dan de verklaring, welke anderen ons van dien weg geven, of wy vinden ten minste het voorgestelde zo bondig niet, als het anderen toeschynt, om dat wy niet overtuigd zyn, dat het waerlyk Gods weg is. - Tot deze gedachte wierden wy meer dan eens opgeleid, onder het lezen van dit Redenkundig Betoog. De Schryver heeft het zelve geschikt ter beantwoordinge van zodanige bedenkingen, nopens het Werk der Scheppinge en Verlossinge van den Mensch, die hy zich voorstelt, dat ingebragt kunnen worden, tegen het denkbeeld dat hy zich daervan uit de Openbaring gevormd heeft; ten betooge, dat die weg, welken God in 't scheppen en verlossen van den Mensch, volgens zyn gevoelen, heeft ingeslagen, de beste weg is; en verre te verkiezen boven die wegen, welken de Mensch zich in deze bygebragte bedenkingen voorstelt. In de uitvoering is alles by hem onwrikbaer betoogd; en zy, die met hem nagenoeg eenstemmig zyn, of de Leer onzer Nederlandsche Kerke op diezelfde manier, als hy verklaren, zullen zyne redeneeringen in 't algemeen bondig vinden: dewyl hy op zyne gronden rechtmatig voortgaet. Maer, wanneer dit Geschrift gelezen word door zodanigen, die, 't zy in, 't zy buiten Nederlands Kerk, min of meer op ene andere manier denken, zal 't hun dikwerf voorkomen, dat hy gebruik gemaekt heeft van

[p. 250]

aengenomen denkbeelden, aen welken zy hunne toestemming niet kunnen geven; by mangel van welke zy 'er dan ook die bondigheid niet in zullen vinden: te minder, als ze tevens bespeuren, dat de gedachten, in de bedenkingen voorgesteld, niet altoos beantwoorden aen het gevoelen, dat zy in ene mindere of meerdere mate begunstigen, en waerschynlyk door den Autheur bedoeld word. - Schriften van die natuur, oogende op verschillende denkwyzen, hebben gemeenlyk, nog meer dan vele anderen, het lot, dat ze van den meesten dienst voor ene zekere party zyn, terwyl ze by de andere weinig of geen invloed hebben.