Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

[p. 174]

Aanmerkingen over den aart der Burgerlyke Vryheid, over de gronden der Regeering, en over de Regtveerdigheid en Staatkunde van den Oorlog met Amerika enz. Door R. Price, Dr. in de H. Godgel. en Lid van de Koninglyke Maatsch. der Weetenschappen. Uit het Engelsch vertaald, door J. Derk Baron v.d. Capellen, Beschreeven in de Ridderschap van Overyssel &c. Te Leyden by L. Herding 1776. Behalven het Voorwerk 141 bladz. in gr. octavo.
H. Goodricke's Aenmerkingen op Dr. Price's Leer en Grondbeginselen van Burgerlyke Vryheit en Regeering, met een voorafgaenden Brief over de vermeende Voorrechten der Americaensche Volkplantingen, beschouwd met opzigt tot Recht en Billykheit. Te Leyden by L. Herding 1777. Behalven het Voorwerk 144 bladz. in gr. octavo.

VAn het eerst opgenoemde Geschrist, door Dr. Price vervaardigd, hebben wy reeds voor eenigen tyd verslag gegeeven^(*): hier tegen nu is dat van den Heer Goodricke ingerigt; die te sterker bewoogen is, om zyne gedagten wegens de denkwyze van Dr. Price gemeen te maaken, uit hoofde dat hy dezelve gevaarlyk voor eene wettig gevestigde Regeering oordeelt. Niet dat hy dien Heer beschouwt, als iemand, die kwaadaartiglyk, met een verderfelyk opzet, indiervoege schryft; dit wyst hy ten sterkste van de hand: maar als iemand, die dwaalt, en wel met betrekking tot zulke grondbeginsels, die van de ernstigste en gewigtigste gevolgen voor de Maatschappy kunnen zyn. ‘Ik heb,’ zegt hy ten dien opzigte, ‘Ik heb met geen oogmerken te doen, maar alleen met de dolingen en derzelver gevolgen.’ Ter dier oorzaake is de leezing van dit Tegenschrift van te meerder dienst. Zy, die zig toeleggen op het nagaan der onderscheiden denkbeelden, wegens het verschil van Groot-Brittanje met zommige Volkplantingen, vinden hier, in den Heer Goodricke, een zo yverig voorstander van 't handhaaven der maatregelen van 't Parlement, als in Dr. Price, een handhaaver van de Vryheid tegen alle gewelddaadige overheersching, die 't Parlement, zyns oordeels, in 't werk gesteld heeft. En zy die, by gelegenheid van dit verschil, het oog meer vestigen op de Natuurlyke Volksregten, vinden hier het beweerde gevoelen

(*) Hedend. Vaderl. Letter-Oefen. V.D. bl. 416.

[p. 175]

van Dr. Price ter toetse gebragt, op eene manier, welke, 't zy voldoende of niet voldoende geagt, der overweeginge waardig geoordeeld mag worden. Daar de denkwyze van Dr. Price in zulk een gevaarlyk licht gesteld wordt, is 't eenen ieder, die 's Mans aanmerkingen geleezen heeft, te raaden, om de tegenbedenkingen van den Heer Goodricke na te gaan: ten einde ernstig te overweegen, of dezelve waarlyk van dien aart zy; dan of die Schryver het gevoelen van zyne Party te sterk getrokken, en onregtmaatig met haatlyke gevolgen bezwaard hebbe. Het verschillende gevoelen dier twee Schryveren bepaalt zig dus niet tot de Regeering van Groot-Brittanje; maar betreft een onderwerp, waar in alle Natien, die het denkbeeld van Vryheid voeden, en egter tevens het wettige gezag der Hooge Overigheid eerbiedigen, belang hebben: een Stuk van die natuur vordert vooral de oplettendheid van alle dezulken, die de vereischte kundigheden bezitten, en voorts bekwaam zyn om 'er onpartydig over te kunnen oordeelen. Men heeft des, het Geschrift van Dr. Price den Nederlanderen in handen gegeeven hebbende, wel gedaan, met hun ook dat van den Heer Goodricke mede te deelen; na dat de Heer van de Capellen betuigd had, dat het hem niet onaangenaam zou zyn, dat het een en 't ander van dezelfde drukperse te voorschyn kwame. - Deeze toestemming van dien Heer beantwoordt volkomen aan 't geen hy, in zyne Voorreden voor 't Geschrift van Dr. Price, wegens de vryheid der Drukperse, beweert; en overeenkomstig hier mede betuigt hy geene de minste gevoeligheid te bezitten, over de vryheid, welke men ten zynen opzigte genomen heeft, nopens zyn overbekend Advys in de zaak der Schotsche Brigade; van waar hy ook ten slot zegt. ‘Onder den naam van een gebooren Regent niets anders zynde dan een dienaar des volks, en in myn geweeten overtuigd, dat myne grootste misdaad zal bestaan in gedwaald te hebben, geef ik elk vryheid al myne daaden, die ik in de hoedanigheid van Regent verrigt, zonder de minste toegeevendheid, ten toetse te brengen; om welken voor 't oog van 't Publiek te verbergen, ik geene Secreete Capse begeer noch behoef.’