Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1776

Natuurlyke historie van den kaauw.

(Volgens den Heer de montbeillard, Medeschryver van den Heer de buffon.

DE Kaauw draagt in 't Grieksch den naam van Νύκος, in 't Latyn heet hy Lupus, Graccus, Monedula, in 't ltaliaansch Ciagula, in 't Spaansch Graio, in 't Fransch Choucas, in 't Hoogduitsch Tul of Dubl, in 't Zweedsch Kasa, in 't Engelsch Kae.

De Kaauwen hebben met de Kraayen meer trekken van overeenkomst, dan van verscheidenheid, en dewyl het elkander zeer nabykomende soorten zyn, is het noodig eene vergelyking te maaken, om over de natuurlyke Historie van beiden meer lichts te versprciden.

Tusschen die beide soorten van Vogelen ontdek ik terstond eene zeer zonderlinge gelykheid: want gelyk 'er drie hoofdsoorten van Kraayen zyn, zo zyn 'er ook drie hoosdsoorten van Kaauwen. Het eenig onderscheid bestaat hier

[p. 451]

in, dat de eene soort van Kaauwen in America t' huis hoort, terwyl de drie soorten van Kraayen zich in Europa onthouden.

In 't algemeen zyn de Kaauwen veel kleinder dan de Kraayen; hun geluid, ten minsten dat der twee soorten van Europische Kaauwen, welker natuurlyke Historie ons alleen bekend is, is veel scherper en doordringender; en heeft waarschynlyk gelegenheid gegeeven, tot hunne naamen, in verscheide taalen, als die van Graccus, Choucas, Kaauw; dan zy slaan niet slegts één geluid; want men verzekert my, dat ze zomwylen tian, tian, tian roepen.

Zy leeven beiden van Insecten, Graanen, Vrugten, en ook van Vleesch, schoon zeer zeldzaam, doch zy laaten de mestvaalten onaangeroerd: en hebben het voor geene gewoonte, zich aan de oevers te onthouden, om doode vischen en andere opgespoelde krengen te zoeken. Hier in gelyken zy meer naar de Roeken, en zelfs naar de Bonte-Kraayen, dan naar den Raaf: doch zweemen weder naar deezen, door de greetigheid op Patrys-eijeren, die zy zoeken, en in grooten getale verwoesten.

De Kaauwen vliegen, gelyk de Roeken, in groote benden; en maaken, even als die, eene soort van volkplantingen, zelfs zeer talryke volkplantingen, zamengesteld uit eene menigte van nesten, by elkander geplaatst, en als opeen gehoopt, op of in een grooten boom, of in een tooren, of in den top eens ouden verlaaten Kasteels. Het Mannetje en het Wyfje, ééns gepaard, blyven elkander lang getrouw en aan elkander verbonden: in gevolge van deeze bepaalde verbintenis, ziet men, zo dikwyls het schoone Jaarsaisoen wederkeert, en aan de leevende weezens het teken geeft van de voortplanting huns geslachts, de Kaauwen met veel drifts elkander zoeken, en hoortze onophoudelyk praaten; want als dan is het geschreeuw dier Vogelen eene weezenlyke taal, altoos wel uitgedrukt, altoos wel begreepen: zy streelen elkander op duizenderlei wyzen, trekkebekken als of ze kus en wederkus gaven, en gaan niet tot paaren over, zonder eerst, door eene menigte van minnetreeken, de drift opgewekt te hebben: deeze zelfde minnekoozeryen vertoonen zy in den opgeslooten staat. Het Wysje, door het Mannetje bevrugt, legt vyf of zes eijeren, met eenige bruine stippen, op een groenagtigen grond. Wanneer de Jongen gekipt zyn, past de Moeder ze zorgvuldig op, en het Mannetje deelt in de tedere bezorging van het kroost. In dit alles gelyken ze genoegzaam naar de Kraayen, en zelfs in veele opzigten naar den grooten Raaf,

[p. 452]

doch charleton en schwenckfeld verzekeren, dat de Kaauwen tweemaal in 't jaar broeden; iets, noit van de Raavens of de Kraayen waargenomen: doch 't geen anderzints zeer wel strookt, met de gewoone orde der Natuure, volgens welke de kleinste soorten ook de vrugtbaarste zyn.

De Kaauwen zyn Trekvogels, doch trekken zo sterk niet als de Roeken en de Bonte-Kraayen; want 'er blyft altoos een vry groot getal in 't land, geduurende den Zomer: de toorens van Vincennes zyn 'er ten allen tyde mede vervuld, gelyk ook alle de oude gebouwen, die hun dezelfde zekerheid en dezelfde gemakken opleveren: doch men ziet in Frankryk des Zomers altoos minder Kaauwen, dan des Winters. Die op reis trekken, vliegen by groote hoopen, gelyk de Roeken en de Bonte-Kraayen; dikwyls maaken zy ééne bende met dezelve uit; ze schreeuwen, onder het vliegen, onophoudelyk; doch zy neemen denzelfden tyd niet waar in Frankryk en in Duitschland: want zy verlaaten Duitschland in den Herfst, met hunne Jongen, en keeren daar niet weder dan in den voortyd, naa den Winter by ons doorgebragt te hebben, en frisch heeft rede om te verzekeren, datze geduurende hun afweezen niet broeden, en by hunne medekomst de kleinen niet met zich brengen: want de Kaauwen hebben dit met alle Vogelen gemeen, dat zy in den Winter geene eijeren leggen.

Gemaklyk worden de Kaauwen tam gemaakt, en 't spreeken geleerd: zy schynen smaak te vinden in het huislyk leeven; doch ze zyn ongetrouwe huisgenooten die het overtollig voedzel, 't geen zy niet oplusten, verbergen; ook neemen zy stukjes geld en andere kleinigheden weg, die hun van geen gebruik altoos zyn; verarmende hun meester, zonder zich te verryken.

In Frankryk hebben wy twee soorten van Kaauwen, de eene heeft de grootte van een Duif, witte oogkringen, eenige witte stippen onder de keel, en rondsom de neusgaten; het agterhoofd en de hals zyn aschgraauw, voorts is de Pluimadie zwart; doch die kleur donkerder van boven, nu eens met een violetkleurigen, dan eens met een groenagtigen weerschyn. - De andere soort verschilt van de evengemelde alleen daar in, dat ze veel kleinder en misschien zeldzaamer is, gelyk de Roeken, blaauwagtige oogkringen heeft, en dat de heerschende kleur van de Pluimadie zwart is, zonder eenig aschgraauw inmengzel; ook ontdekt men witte stippen rondsom de oogen. Voor het overige zyn ze van denzelfden aart, van dezelfde zeden, van dezelfde houding, van 't zelf-

[p. 453]

de maakzel, hebben dezelfde pooten, denzelfden bek, en slaan 't zelfde geluid. Het lydt geen twyfel, of zy behooren tot dezelfde soort, en zouden, paarende, voortteelen, en een vrugtbaar geslacht verwekken.

Men zal zich misschien verwonderen, dat eene soort van Vogelen, die zo veel overeenkomsts heeft met de Raavens en de Kraayen, bykans dezelfde verscheidenheden oplevert. Aldrovandus heeft in Italie een Kaauw gezien, met een witte halskraag; deeze is waarschynlyk dezelfde, als die op zommige plaatzen in Zwitzerland gevonden, en daarom, door de Engelschen, de Zwitzersche Kaauw genaamd wordt.

Schwenckfeld heeft gelegenheid gehad om een witten Kaauw te zien, met een geelen bek. De witte Kaauwen zyn zeer gemeen in Noorwegen en andere koude landen, zomtyds ziet men ze onder gemaatigder lugtstreeken, als in Poolen; men heeft een witten Kaauw in een nest van zwarte gevonden; in dit geval hangt de witheid der Pluimadie niet af van de lugtstreek; maar is iets gedrogtlyks, veroorzaakt door eenig gebrek in de natuur, gelyk aan dat, waar uit witte Raavens in Frankryk en witte Negers in Africa gebooren worden.

Die zelfde Schryver spreekt van een Kaauw, gelyk aan de andere, uitgenomen, dat dezelve witte vleugels en een krommen bek hadt - van nog eenen anderen, die een gekruisten bek hadt; doch dit zyn niet meer dan enkele verscheidenheden, of speelingen, der Natuur.