Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1776

Dagwyzer der Geschiedenissen. Uit veele voornaame Schryvers en Aanteekeningen byeenverzameld. Door G. Klinkhamer. Twee Deelen. Te Amst. by de Wed. Loveringh en Allart en G. Warnars 1775. Behalven het Voorwerk en de Registers 722 bladz. in quarto.

IN navolging van den bekenden Dagwyzer der Geschiedenissen van den beroemden g. brandt, heest de Heer Klinkhamer dit Werk opgesteld. Zyn doelwit is, op eene dergelyke wyze, op elken Dag van 't Jaar aan te tekenen, de gedenkwaardige voorvallen, die hem in 't leezen veeler Schriften voorgekomen zyn; en wel inzonderheid de Geboorte-en Sterfdagen van veele Hooge en Laage Standspersoonen, zo Geestlyke als Waereldlyke, beroemde Helden, geleerde en vermaarde Mannen, en Kunstenaaren. Deeze gebeurtenissen, op ieder Dag van ieder Maand aangetekend, worden vervolgens in twee Registers, betrekkelyk tot ieder zestal van Maanden, naar welken dit Geschrist in twee Deelen verdeeld is, in eene Alphabetische orde aangewezen. Men vindt dus in 't Werk zelve eene reeks van gebeurtenissen, in verschillende jaaren, op denzelfden dag van 't jaar voorgevallen; en als men 't Register opslaat, vindt men, wanneer deeze of geene Gebeurtenis, welker tydstip men begeert te weeten, voorgevallen is. Het aangenaame en 't gemak van zodanig eene Verzameling

[p. 501]

heeft den Dagwyzer van den Geschiedkundigen Brandt zeer gewild gemaakt; en men mag deezen nieuwen Dagwyzer van den beleezen Klinkhamer wel aanmerken als een geschikt Byvoegzel tot dat Werk; te meer daar hy de gevallen, door Brandt aangetekend, gemeenlyk is voorbygegaan. De Heer Klinkhamer is wel niet zeer keurig geweest, in't uirkiezen van merkwaardigheden; en hier door zyn 'er veele artykels in gebragt, die men ligtlyk zal oordeelen, dat hy wel had mogen overslaan; dan de smaak van merkwaardigheid is zo verschillend, dat de een behaagen scheppe, in 't geen de ander als gering over 't hoofd ziet. Liefhebbers van soortgelyke verzamelingen kunnen dit Werk, of dat van Brandt, met wit papier laaten doorschieten; het merkwaardige van beiden vereenigen, en 't voorts vermeerderen met het geen zy der aantekeninge waerdig oordeelen, dat zyne nuttigheid kan hebben. Om den Lezer eenig nader denkbeeld van de uitvoering te geeven, zullen wy hem het aangetekende op den eersten dag deezer maand November mededeelen.

‘81. Op dezen dag begon de Berg Vesuvius in Campagna (nu Terra di Lavoro genaamd) met eenen geweldigen brand uit te barsten, waar op een groote droogte en Aardbeeving volgde, zo dat men onder de aarde zulk een gruwzaam geraas hoorde, als of het donderde; de Zee begon te tieren en te bulderen, en de Hemel van alle kanten te suizen, terwyl de Bergen in den grond scheenen te storten. Kort daarna begon de Berg groote steenen en vuurvlammen op te werpen, waardoor men byna geen Zon of Lucht bekennen kon. Zie verder D.P. Pers, Rom. Adel. pag. 117, 118. in 't Leven van Keizer Titus Vespasianus.

872. Adrianus de Tweede, den 14 December 867, tegen wil en dank, tot Honderd-vyfden Oppersten Bisschop van Rome verheven zynde, overleed op dezen dag, na een regeering van vier jaaren, tien maanden en zeventien dagen. Volgens de Aanteek. van Hoogstr. Woordenb. Lett. ADR. pag. 124. Korte Historie der Pausen, pag.47, 48. en Chronol. Historie der Pausen, pag. 25. Doch A Bower, in 't V Deel zyner Historie der Pausen, meent dat by naar gissing op den zes-en-twintigsten November zoude overleden zyn. Zie aldaar pag. 26.

1248. Is Willem de Tweede van dien naam, Graave van Holland, volgens Aanteek. van P. Scriver. 1. pag. 476. tot Roomsch-Koning verkooren: Doch J. Wagenaar, in zyn Vaderl. Historie, II. Deel, VIII. Boek, pag. 382. zegt dat

[p. 502]

deze verkiezing op den derden October 1247 zoude geschied zyn.

1570. Was 'er een hooge Watervloed in de Nederlanden en elders, de Allerheiligen Vloed genaamd, die zeer ysselyk woedde, en zwaare rampen en schaden veroorzaakte, te lang hier te beschryven. Zie A. Bogaards Kersvloed, 1717. pag. 53-59.

1573. Werdt te Schagen gebooren, de naderhand vermaarde en geleerde Gerrit Pieterse Schagen, die door eigene leeren leeslust zo bekwaam is geworden, dat hy volkomen heeft geleerd, verstaan, leezen en schryven, tien byzondere Taalen, de zeven vrye Kunsten, en buiten dat nog een groote kennis der Godgeleerdheid, Rechtsgeleerdheid, Vestingbouwkunde en andere Weetenschappen bezeten heeft. Chron. van Alkm. pag. 120.

1585. Is Graaf Maurits van Nassau, in den ouderdom van achttien jaaren, tot Stadhouder Generaal en Admiraal van Holland en Zeeland verkooren. P.C. Hooft, Nederl. Historie, XXIII. Boek, pag. 1039. J. a Sande, Nederl. Historie, pag. 48.

1629. Op dezen dag hebben de Javanen de tweede groote belegering van voor Batavia opgebroken, hun Leger op drie plaatsen in brand steekende: de Overste des Keizers van Jakatra deed den Prins van Madura, met meer dan acht-honderd Man, by zyn vertrek onthoosden en ombrengen, om dat die Prins geroemd had, hy zoude wonderen op Batavia verrigten of niet levendig van daar vertrekken. Nederl. Chron. pag. 227.

1657. Op dezen dag heeft men begonnen de nieuwe Trekvaart tusschen de Steden Haarlem en Leiden te gebruiken. Onpart. Chron. vyfden druk pag. 102. G. van Loon, Nederl. Histor. Penn. II. Deel, IV. Boek, pag. 421. Zie ook op 26 September 1657.

1679. Op dezen dag werdt, door tusschenkomst van den Koning van Vrankryk en den Hertog van Zell, een Verdrag van Vrede tusschen den Koning van Denemarken en de Stad Hamburg geslooten, onder conditiën, nader te vinden by G. van Loon, Nederl. Histor. Penn. III. Deel, III. Boek, pag. 272, 273.

1700. Sterft Karel de Tweede, Koning van Spanje, Zesen-dertigste Graaf van Vlaanderen. Jaarboek. der Stad Brugge, II. Deel, pag. 445. J. Wagenaar, Vaderl. Historie, LXV. Boek, pag. 50, 51.

1713. Salomon van Till, vermaard Hoogleeraar op de

[p. 503]

Hooge Schoole te Leiden, die zig door zyne Werken zeer beroemd heeft gemaakt, door eene beroerte aangetast zynde, overleed op dezen dag, in den ouderdom van zeventig jaaren en eenige maanden, als zynde in den aanvang van den jaare 1643 gebooren. Hoogstr. Woordenb. Lett. TIL. pag. 77, 78.

1750. Gustaas Willem Baron van Imhoff, Zeven-en-twintigste Gouverneur Generaal van Nederlands Indië, overleed op dezen dag, en werdt op den vysden November 1750, met veel staatsie te Batavia begraaven: in den jaare 1740 wierd hy alhier by de Heeren Bewindhebbers van de O.I. Comp. tot Gouverneur aangesteld, doch onderwyl naar 't Vaderland vertrokken zynde, wierd hy alhier op den dertienden December 1741 door Bewindhebberen daar in nader bevestigd. Zie zyn verdere aanstelling in 't Naamb. der Regeer. van Batavia 1766.

1755. Heeft men te Lissabon en op verscheiden andere plaatsen langs de Zeekust, een zwaare Waterberoering en ysselyke Aardbeeving gehad; waar door (om de menigte der andere plaatsen niet aan te haalen) die Koninglyke Hoofden Hofstad tot een puinhoop ingestort, en door 't vunr, dat in de Huizen verstrooid raakte, deerlyk verbrand is, en een menigte van menschen daar door omgekomen zyn.

Ten zelfden tyd had men hier in Holland, zo te Amsterdam als in zeer veel andere Steden, en ten platten Lande, een zwaare beroering en beweeging in het water, zodanig als by menschen geheugen nooit gezien is. Zie alle de Nieuwspap. van dezen tyd.

1762. Zyn de zo lang verwagte en gewenschte Vredes-Preliminairen, tusschen de Hoven van Engeland, Vrankryk, Spanje en Portugal, te Fontainebleau geteekend. Zie de Couranten van 9 November 1762. en verdere Nieuwspap.