Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1776

[p. 469]

Hedendaagsche Vaderlandsche Letter-oefeningen.

J.D. Michaëlis Nieuwe Overzetting des O. Testaments, met aanmerkingen voor ongeleerden. In het Nederduitsch overgebragt, door den Heer de Perponcher, Raed in de Vroedschap der Stad Utrecht. I. Deel. Te Utrecht by J.v. Schoonhoven en Comp. 1776. Behalven het Voorwerk, in groot octavo 198 bladz.

MEn heeft, als uit de Voorreden voor dit Geschrift blykt, den Hoogleeraer Michaëlis, na een herhaeld aenzoeken, eindelyk bewoogen, om de hand te slaen aen ene nieuwe overzetting der Schriften des Ouden Testaments; en de Heer Perponcher heeft zich verledigd, om dezelve in het Nederduitsch over te brengen; waer van thans het eerste Deel, bet Boek van Job behelzende, het licht ziet. Zy, die den Hoogleeraer Michaëlis, uit zyne bekende Schriften, hebben leeren kennen, als iemand, die met oordeel gebruik weet te maken van zyne Tael- en Oudheidkunde, vleien zich natuurlyk met een goed vooruitzicht van den arbeid des beroemden Mans. En zy, die den Heer Perponcher in zyne bekwaemheid als Schryver hebben leeren kennen, uit zyne geachte Schriften, meerendeels afgegeven, onder het byschrift, Tendimus ad caelestem Patriam, hebben een goeden grond om te vertrouwen, dat de Nederduitsche vertolking naer eisch verricht zal worden. Het nu uitgegeven eerste Deel strekt hier van reeds ten getuige, en is zeer geschikt om de Lezers naer den verderen spoedigen voortgang van dit Werk te doen wenschen.

In de Voorreden verleent men ons een uitvoerig verslag van 't geen de Hoogleeraer in deze zyne Overzetting in acht heeft genomen; mitsgaders van de schikking naer welke hy zynen arbeid ingericht heeft; als mede van 't geen de Heer Vertaler gedegeslagen heeft, om deze zyne Vertolking getrouw en tevens ten nuttigste aen den dag te brengen; waer tusschen te gelyk ook enige aenmerkingen over dit Boek van Job ingevlochten zyn; en waer nevens men eindelyk nog gevoegd heeft ene ontvouwing van den inhoud, die ons het beloop van dat Boek ten klaerste onder 't oog brengt. Wy zouden

[p. 470]

breeder uitweiden, dan ons bestek toelaet, indien wy op deze byzonderheden staen bieven; ook verdienen ze wel in 't Werk zelve, in den zamenhang, gelezen te worden. Genoeg zy het te zeggen, - Dat de Hoogleeraer zich benaerstigd heeft, om niet ene uitbreiding, maer ene eigenlyke en getrouwe overzetting van den tekst te geven, doch tevens zulk ene overzetting, die in haere tael verstaen- en leesbaer zy, - Dat hy dezelve vergezeld doet gaen, met ophelderende aenmerkingen, niet zo zeer voor Geleerden, die elders te recht kunnen geraken, als wel voor Ongeleerden, die zulk ene onderrichting behoeven, - Dat de Vertaeler 't 'er op toegeleid heeft, om het voetspoor des Hoogleeraers, in 't vertolken, ten naeuwkeurigste te volgen; en de aenmerkingen, 't zy met achterlating van sommigen, met inkorting van anderen, en met byvoeging van enigen zyner bedenkingen, indiervoege te behandelen, als hy ten meesten dienste voor ongeoeffenden geschikt oordeeld, - Dat wyders de Hoogleeraer zyne nieuwe overzetting met het Boek van Job begonnen heeft, om dat hy 't voor 't oudste Boek van den Bybel houd, als waerschynlyk geschreven door Mozes, geduurende zyne vlugt naer Madian in Arabie woonachtig, om zyn Volk te vertroosten, en deszelfs hoop in een blymoedig uitzicht te doen herleven. - Om by dit algemene bericht nog een byzonder voorbeeld, van de wyze der Overzettinge, en den aert der aenmerkingen te voegen, zullen wy ons, ten aenzien van het Prosa, maer bepalen tot den aenvang van 't Boek, welke aldus luid.

‘In de schoone valeie van Gutz^(a), leefde eertyds	1
een man, Job genaemd. Hy was éénvoudig van harte^(b), opregt, godvrugtig, en wykende van alle kwaed. Zeven zoonen en drie dogteren waren hem gebooren,	2

(a) By de Arabieren Gutta genaemd. Het tegenwoordige Damascus ligt in deeze valei, deweike door twee kleine riviertjes bewaterd word, en van de omringende bergen zo veel schoonheid ontleent, dat zy by de Oosterlingen, niet alleen onder hunne vier aerdsche paradysen geteld, maer ook voor 't schoonste onder dezelven gehouden werd.

(b) Woordelyk, van onverdeelden harte. Dus noemde men, in 't Oosten, den geenen, die, maer één God aenbiddende, zyn hart niet tusschen verscheide Afgoden verdeeld hield. Men weet hoe algemeen de afgodery in Jobs tyden was.

[p. 471]

en hy telde onder zyne kudden, zevenduizend schaepen,	3
drieduizend kemelen, zevenhonderd jukossen, en vyfhonderd ezelinnen. Ook was zyn akkerbouw zeer uitgestrekt; en hy zelf de rykste onder alle de inwoonderen van het oosten. Zyne zoonen waren gewoon, een ygelyk	4
op zynen geboortedag, een gastmaal aan te regten, tot het welke zy ook hunne drie zusters nodigden, om met hen aen te zitten. En wanneer deeze rei van gastmaelen	5
ten einde was, zond Job tot hen, bereidde ze tot de aenstaende offerhande; en in den morgenstond van den volgenden dag, offerde hy zo veele brandofferen als hy zoonen had. Want, dagt hy by hem zelven, mooglyk mogten myne zoonen gezondigt, en Gode, ten minste in hunne harten, vaerwel gezegd hebben^(c). Op deeze wys voer Job bestendig voort’.

De Autheur vervolgt deze verhalende schryfwyze, tot op het begin van het derde Hoofdstuk, daer het dichtmatige van dit Boek een aenvang neemt; 't welk hy, ter aenduidinge van het dichtmatige, indezervoege voorstelt.

	‘Eindelyk opende Job zynen mond, vervloekte de dag		1
zyner geboorte en zeide:			2
	De dag vergae, in denwelken ik gebooren ben.		3
	En de nagt, die uitriep, een knegtke is ontfangen^(a)!
	Deze dag zy enkele duisternis!
	ô! Dat God tog op denzelven, uit de hoogte, geen,		4
		agt geslaegen hadde!
	En geen licht denzelven bestraeld^(b)!
	Duisternis en de oude nagt^(c) eischen hem te rug^(d)!		5

(c) Woordelyk, afscheid gegeeven, d.i. verlaeten of verzaekt hebben.

(a) Men moet wel opmerken, dat, in dit en de volgende vaerzen, van twee onderscheidene tydstippen gesprooken word; de dag, naemlyk, wanneer Job gebooren, en de nagt, wanneer hy ontfangen werd.

(b) Alle deze uitdrukkingen gaen in het voorleedene te rug, en loopen uit op den wensch, dat die dag en nagt nimmer geweest, en hy niet gebooren ware. Dat geen, waer op de alweetende geen agt slaet, kan ook niet aenweezig zyn, noch ergens bestaen.

(c) Door de oude nagt word hier de duisternis des bayerts bedoeld, die de schepping der waereld voorging. Deeze moest de dag van Jobs geboorte te rug hebben geeischt, op dat dezelve nimmer geweest ware, onder de dagen, die seedert de schepping verloopen zyn.

(d) Alle deze uitdrukkingen gaen in het voorleedene te rug, en loopen uit op den wensch, dat die dag en nagt nimmer geweest, en hy niet gebooren ware. Dat geen, waer op de alweetende geen agt slaet, kan ook niet aenweezig zyn, noch ergens bestaen.

[p. 472]

En eene wolke bedekke hem!
ô! Dat tog zyn ongeluk^(e) hem van schrik te rug gedreeven hadde, toen hy komen wilde!
De donkerheid neeme ook die nagt weg^(f)!		6
Zy worde aen geene der dagen van het jaer gehegt^(g)!
Noch onder de nagten der maenden geteld^(h)!
Deeze nagt moest onvrugtbaer zyn geweest!		7
Geen geboortegejuich moest in dezelve gehoord zyn^(i)!
ô! Dat zy ware te rug gedreeven door den vloek van		8
	de bezweerders der dagen,
Die den Crocodil kunnen te voorschyn roepen^(k)!
Dat de sterren haerer schemering waeren verduisterd		9
	geworden^(l)!
Dat zy vergeefsch op het daglicht gewagt,
En nimmer de oogleden des dageraeds aenschouwd hadde!
Want zy heeft my de deuren der baermoeder niet		10
	toegeslooten,
Noch het ongeluk voor my verborgen dat ik zien zou^(m).’ enz.

(e) Job wenscht, dat deeze dag had kunnen vooruitzien, wat al ongelukken hem dezelve bereidde, en wat hy al zou moeten uitstaan indien hy in de waereld kwam; op dat dit gezigt dien dag dermaeten had verschrikt, dat hy in de oude nagt ware te rug gevloden, om nimmer te verschynen, en dus ook Job niet in de waereld te brengen.

(f) Dit en de volgende vaerzen zien nu op de nagt, waer in Job ontfangen werd.

(g) Alle deze uitdrukkingen gaen in het voorleedene te rug, en loopen uit op den wensch, dat die dag en nagt nimmer geweest, en hy niet gebooren ware. Dat geen, waer op de alweetende geen agt slaet, kan ook niet aenweezig zyn, noch ergens bestaen.

(h) Alle deze uitdrukkingen gaen in het voorleedene te rug, en loopen uit op den wensch, dat die dag en nagt nimmer geweest, en hy niet gebooren ware. Dat geen, waer op de alweetende geen agt slaet, kan ook niet aenweezig zyn, noch ergens bestaen.

(i) Job wenscht dat deeze nagt eene byzondere eigenschap van onvrugtbaarheid gehad hadde, en in 't geheel geen mensch in dezelve ware gebooren.

(k) Deeze woorden schynen te zinspeelen op 't voorgeeven van zeekere Egyptische tovenaers, die hun werk maekten van de daegen te vervloeken, en ook voorgaven den Crocodil door hunne bezweeringen, naer hunnen zin, te kunnen temmen, of ook uit den Nvl te voorschyn te roepen, om andere menschen aen te vallen. Een dichter kan zyne zinnebeelden wel ontleenen, uit eene fabel, die onder zyne tydgenooten in zwang gaat, zonder dat hy daerom aen dezelve in 't minst geloof slaet, of ze voor eene historische waerheid uitgeeven wil.

(l) Job wil zeggen, zy moest nimmer zyn geweest, maer een gedeelte gebleeven dier oude nagt, in dewelke geen sterren scheenen, en die door geen aenbreeken des dageraeds opgevolgd werd.

(m) Te weeten, alle de ongelukken, die hem beschooren waren, indien by eens in de waereld kwam, en die hem nu werklyk waren overgekomen.