Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1776

De Bramin, of de Huishouding des Menschelyken Leevens, in Digtmaat overgebracht, door Willem van Hoogenhuize Nicolaas zoon. In 's Gravenhage gedrukt voor reekening van den Auteur. Ter Drukkerye van J. de Groot Anthz. 1776. Behalven het Voorwerk 251 bladz. in gr. octavo.

MEn heeft dit Zedenkundige Geschrist, voor eenige jaaren, in Onrym met een vry algemeen genoegen ontvangen; en 't wordt thans nog met graagte geleezen, ter oorzaake van de gegrondheid, de kortbondigheid en den nadruk der daar in voorgestelde Zedenspreuken, met betrekking tot de voornaamste omstandigheden des Menschelyken Leevens. Thans komt het, op Maatklank gebragt, te voorschyn, of het daarin nog meerder zal behaagen staat te bezien. Het Rym, als 't ongedwongen is, heeft zeker zyne bevalligheid, en is natuurlyk het geheugen, in 't bewaaren van Zedenlessen, behulpzaam; dit kan ten voordeele strekken. Maar intusschen is 't egter ook waar, dat het Rym niet altoos gunstig is, voor de kortbondigheid en den nadruk van zodanige Spreuken; nadien het wel eens eene tusschenvoeging, omzetting, agterlaating enz. vereischt, die of de kortbondigheid of den nadruk belemmert of verzwakt. Zy die de moeite neemen, om dit Rym met het Onrym te vergelyken, zullen 'er het eene en 't andere meermaals in bespeuren: midlerwyl behoudt de beryming haare nuttigheid voor dezulken, die liever Zedespreuken op Rym dan in Onrym leezen. De Opsteller heeft 'er vermoedelyk een leerzaam tydverdryf aan gehad; doch 't was te wenschen, dat hy wat meer moeite gedaan had, om zyne taal en schryfwyze te beschaaven; dan zou hy veelligt, onder 't berymen van zulke Spreuken, meerder vordering gemaakt hebben, om ten eenigen tyde een weezenlyk Dichter te kunnen worden. 't Is waar, hy zegt in zyne Voorreden, ‘dat hy zich houd by het gevoelen van verscheiden Digteren, die zeggen, dat men om de netheid der Poëzy de saamenhang van een Vers niet behoord te schenden; en dat hy dan liever verkiest voor een slegt Taalkundige door te gaan, als zyne Versen van eene kragt te berooven, die de netheid der Taal daar aan niet kan wedergeeven.’ Hy trekt zekerlyk dat eenigzins met regt toegeevende gevoelen van verscheiden Dichters te verre, als hy daar door pleiten wil voor onoplettendheid; en zo hy oplettend geweest ware, zou hy hier en daar wel eens gezien hebben, dat zyne Verzen niets van haare kragt

[p. 467]

verlooren zouden hebben, indien hy wat meer netheid aangewend had. - Men oordeele hier van uit de volgende beschryving eener voortreffelyke Vrouwe, waar in de minst oplettende Leezers dit wel zullen ontdekken.

Leent leent uw oor en wilt naar d' onderwyzing hooren,

(ô Schoone dogters van de deuglyke min!)

Van de voorzichtigheid, laat waarheid u bekooren

Druk haaren les in uw' bekoorelyken zin:

Zo zal uw geest den glans van uw gelaat vermeeren,

En al uw schoon dat steeds gelyk is met de roos

Zal vaak, al schoon de jeugt zich van u af wil keeren

Al haar bevalligheid behouden voor altoos.

In uwen lentetyd, in d' ugtend uwer daagen,

Als 't oog des mans met lust op uwe schoonheid ziet,

Wanneer u de natuur haar meening op komt draagen,

Hoor haar omzichtig en vertrouw haar reeden niet.

God schiep u voor den man tot zyne gezellinne,

Niet om onredelyk zyn wellust te voldoen

Alleen tot zyne hulp en niet, tot een slavinne,

Om zyne drift en om zyn neigingen te voën.

Maar om hem by te staan in al de zorg van 't leeven,

Hem te verkwikken door uw minzaamheit en deugt,

Door uwe vriendlykheid zal hy zyn min u geeven,

Gy heerst in zyn gemoed, en maakt zyn ziel verheugt.

Wie is zy die het hart van haaren man kan winnen?

Zy wandelt ginter, door bevalligheid verzelt:

Eenvoudigheid en deugt bestieren haare zinnen,

Haar hand zoekt beezigheid, daar zy vermaak in stelt.

Zy mind de maatigheid, ze is net in haare kleeren,

De glans van haare deugd word nimmer uitgedooft,

Zagtmoedigheid en trouw bevalligheid van zeeden

Versieren als een kroon steeds haar beminlyk hooft.

Haar lippen druipen van des hoonigs zoetigheeden,

Haar tong is lieffelyk, zy oefent het gedult,

Zy is betaammelyk in alle haare reeden,

Terwyl de vriendlykheid steeds haar gesprek vervult.

Haar leevenslessen, die zy houd in haare wooning,

Zyn onderwerpingen, gehoorzaamheid en min:

De gelukzaalligheid krygt zy voor haar belooning,

Wanneer de deugt haar ziel leid bly ten heemel in.

[p. 468]

 

Haar zeën verflaawen nooit door haar voorzichtig poogen,

 

Haar mond spreekt vaak de taal der goedheid en der deugt;

 

Maar de bescheidentheid regeert steeds in haare oogen

 

Met haaren septer en bestiert al haare vreugt.

 

De ongebondene zwygt stil op haare wenken,

 

't Ontzach van haar gelaat maakt dat zyn tong verstomt,

 

Als lastertaal den lof haar's evenmensch durft krenken

 

Verweert zy 's naastens eer en snoert den boozen mond.

 

De zagtheid woont in haar, zy wil elk deugdzaam houwën:

 

Zy wantrouwt niemand, noch bewerkt eens anders val:

 

Gelukkig is den man, die haare hand mogt trouwen,

 

Gelukkig 't kind dat haar zyn moeder noemen zal.

 

Zy houd haar huisgezin in vreede door haar zorgen,

 

Al haar beveelen zyn vol oordeel en beleid:

 

Zy geeft een yder werk, zy slaapt niet in den morgen;

 

Zy siert haar wooning op door haare spaarzaamheid.

 

't Voorzichtig huisbestier doet haaren egade eeren:

 

Hy hoord haar lof en roem met innerlyke vreugt:

 

Haar wysheid zal ze altyd aan haare kinders leeren:

 

Zy vormt hun zeden naar haar voorbeeld en haar deugt.

 

Het woord van haaren mond geeft aan hun jeugt de wetten,

 

En hun gehoorzaamheid stiert zy met haar gezicht:

 

Zy spreekt, en al haar volk zal op haar diensten letten,

 

Om dat haar minzaamheid en liefde hen verplicht.

 

In voorspoed heeft zy nooit een opgeblaazen harte,

 

In tegenspoed heelt zy den wond van 't ongeluk:

 

Door haare leidzaamheid troost zy haar egaas smarte,

 

En door haar trouwen raad verzacht zy zynen druk:

 

Door haar aanminnigheid durft hy steeds op haar bouwen,

 

En haare boezem is de springbron van zyn troost,

 

Gelukkig is de man, die haar nam tot zyn vrouwe,

 

En dat haar moeder noemt is een gelukkig kroost.