Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1776

[p. 385]

Onderrichting weegens verstandige en teffens gemaklyke Geneewyze, zo wel van Menschen als Beesten, welke door een dollen Hond gebeeten zyn, door Joh. Paul Baumer, Prof. Medic. te Erfurt. Uit het Hoogduitsch vertaald. Te Amsterdam by M. Schalekamp 1775. In gr. 8vo. 30 bladz.

VOlgens de uitgaave zouden wy onze Leezers reeds eer- der een bericht van deeze Verhandeling hebben moeten geeven; dog dewly in dit jaargetyde deeze verschrikkelyke Kwaalen 't meest te vreezen zyn en voorvallen, zo vinden wy het diestig dit nu te doen. Is 'er ooit eene Ziekte (gelyk de Schrywer wel aanmerkt in de Voorrede,) den Mensch droevige gevolgen veroorzaakt, zo is het inderdaar die, welke uit den beet eens dollen Honds zyn oorsprong neemt; het droevig noodlot van zulk een Mensch is te bekend, om 'er een beschryving van te geeven. Wat men hier in te doen heeft, moet terstond, en zonder verzuim, geschieden. De tekens die de Auteur opgeeft, om de dolheid in de honden te onderkennen, zyn deeze. ‘In den beginne wil zulk een Hond noch eeten, noch drinken, hy is kwynende, zyne oogen staaren, hy byt naar Menschen, naar Honden, enandere Dieren; evenwel zyn Meester valt hy niet aan, voor dat de woede de overhand genomen heeft. Eindelyk loopt hy weg; hy loopt gemeenlyk regt uit, zonder na eeten of drinken om te zien, laat den kop en staart hangen, en steekt den tong uit den hals; alles wat hy ontmoet, het zy Mensch of Beest, (byzonder als het een Hond is) valt hy aan, en na het zelve gebeeten te hebben, loopt hy weder gestadig voort, tot hy sterst, het welk gemeelyk den negenden dag geschied. - Men heeft nog een andere aart van Raaserny der dolle Honden, naamelyk de zogenaamde stille Razerny; dan is de Hond afkeerig van eeten en drinken, gaat krom, met de rug om hoog, hy loopt wel niet weg, maar roopt gestadig in 't rond, hy knaagt bestendig aan zyn eetens en drinkensbak, als ook aan zyn hok, tafel of bank waar onder hy legt, (het welk hy van benauwdheid doet) het Speekzel loopt hem gestaadig uit den mond, waarmede hy die om hem zynde goederen besmet, (men omhoude dat men zyn Hok of Nest wegdoet, en 'er geen andere Hond in legd) hy loopt, schoon hy los is, niet weg, maar blyft op een en dezelfde plaats. Eindelyk blyft hy op den grond leggen tot hy sterft, het welk gemeenlyk in vier dagen geschied. Als de Razerny de overhand genoomen heeft, valt hy die geenen aan, welke te kort

[p. 386]

by hem komen, anders zal hy niemend aanvallen. - Als men een kouden Winter heeft, en 'er een heeten welk men door de gezonde reden en ondervinding ontdekken zal.’ - 't Ruikt zeer naar bygelovigheid ver gemeld: ‘ik heb zelfs, (schryft hy) te Abtschwind in het Graasschap Castell voor 16 jaaren, den toen ter tyd gemeenen Dienaar rippel, welke van een dollen Holand in de hand gevaarelyk gebeeten was, de frische Leever van dezelve Hond, die terstond doodgeslagen wierd, gebraden laaten eeten, daarby liet ik de wonde met zout water schoon uitwassen, en liet hem een goede aderlaating doen, de Hemel zegende deeze Cuur zo wel, dat 'er niet het geringste gevaar overbleef.’ De Auteur heeft zich zekerlyk niet herinnert, dat alle Menschen die van een dollen Hond gebeeten worden, de Razerny niet krygen. 't Verwondert ons ook zeer hierby aangchaald te zien, den Heer p. juncker (in Consp. Med. Theor. & Pract.) die ook zo onbegryplyk dwaas is van de Leever, het Hart en de Herssenen van een dollen Hond als een universeel middel, wanneer een Mensch gebeeten is, aan te pryzen. - Hy raadt aan, de Wond vooral niet toe te laaten gaan, maar dikwyls met zout water schoon uit te wasschen, 't geen niet ondienstig is; verder pryst hy zeer het gebruik van Koperroest aan, tegen den beet van een dollen Hond: waarvan eenige voorbeelden bygebragt worden. - Men vindt deeze vertaaling nog vermeerderd, met de door de Heeren staaten van Friesland en Gelderland opentlyk geapprobeerde Voorschriften. Waarby gevoegd is de eget bereiding van den zo hoog geroemden Koek, door eene menigte van Menschen geneezen zyn.