Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1776

Zedelyke Verlustigingen. Uit het Fransch door L.S. P^s. Zⁿ. Waar agter gevoegd zyn eenige Dichtstukjes van den Vertaeler. Te Nymegen by A.v. Goor 1776. In groot octavo 153 bladz.

ONder deezen Tytel biedt men ons eenige treffende Geschiedverhaalen aan, die gevallig en leerzaam zyn, en waar van men een nuttig zedelyk gebruik kan maaken. De gevallen van Amyntor en Theodora ontvouwen ons het wisselvallige lot, dat menschen kan overkomen, leeren ons hoe men zig daar in behoort te gedraagen, en doen ons opmerken, hoe het ongunstige lot onverwagt ten goede kan keeren. Eene Oostersche vertelling van Bozaldab boezemt ons in, eene stille gelaatenheid onder de Godlyke Voorzienigheid, wanneer ons rampen trefsen; en eene soortgelyke van Obidah levert ons leerzaame lessen, ter omzigtige bestuuringe onzer hartstogten. - Laat ons den eerwaardigen kluizenaar hooren, daar hy Obidab, door aangenaame paden verlokt, van den rechten weg afgedwaald, door de duisternis overvallen, en gelukkig aan de hut des kluizenaars gekomen, in dezervoege aanspreekt.

‘Myn zoon vergeet nooit de gevaeren, waeraen gy u heden, door uwe onvoorzichtigheid hebt blootgesteld. Gedenk, dat 's menschen leven de reis is van éénen dag. In den morgen onzer jeugd staen wy in volle kracht op: wy worden door de hoop tot den arbeid aangemoedigd, en wy bewandelen met eenen vasten tred den weg der wysheid. Weinig tyds daerna verslaeuwt onze yver, wy trachten ons onze pligten ge-

[p. 362]

maklyk te maeken, en langs aengenaeme paden ons doelwit te bereiken. Het afgryzen, dat wy in het eerst voor de misdaed hadden, vermindert, en wy waegen het dat geen te naderen, 't welk wy voorgenomen hadden, geduurig van ons te verwyderen. Het hart wordt by trappen ontzenuwd, en wy laeten na op onze hoede te zyn, wy wenden ons gezicht naer de tuinen van 't vermaek; wy naderen dezelven met schroom, wy treeden daer in, doch beevende, en altyd in hoope om die te zullen doorwandelen, zonder den weg der deugd uit het oog te verliezen, welken wy voor een oogenblik aen onze regte zyne laeten, en waer op wy voorneemen onze voeten wederom te zullen zetten. Doch de eene verleiding volgt op de andere; de eene gemaklykheid om dezelve gehoor te geeven baent voor de andere den weg; weldra vinden wy geen genoegen meer in 't geluk aen de onschuld verknocht, en wy stillen onze ongerustheid door de vermaeken, waer aen wy ons overgeeven. Wy verliezen ongevoelig de herinnering onzer eerstgenomene besluiten, en wy vergeeten wat aen redelyke wezens betaemt. Wy begeeven ons in het gewoel der bezigheden; wy dompelen ons in de zinnelyke vermaeken; van voorwerpen tot voorwerpen laeten wy onze onstandvastigheid blyken, tot dat de duisternissen van den ouden dag ons overvallen, en het ongemak, de kwelling en de benaeuwdheid ons overmeesteren. Dan brengt de bespiegeling ons tot ons zelven; wy wenden ons gezicht naer ons afgeloopen leven: die beschouwing baert ons schrik, ontroering en wroegingen; wy beklaegen ons, en somtyds te vergeefsch, over het verlaeten van den weg der wysheid. Gelukkig die geenen, myn zoon, die door uw voorbeeld zullen leeren nooit te wanhoopen, en welken zich zullen te binnen brengen, dat, schoon de dag voorby zy, en de kragten hun begeeven, zy nogtans eene laetste pooging moeten doen; dat de verbetering der zede niet onmogelyk is; dat men van zyne dwaelingen kan te rug komen, en dat hy, die des Hemels bystand insmeekt, kan zegepraelen over moeilykheden, welken onoverkomelyk scheenen.

Een daaraanvolgend verhaal van 't gedrag van Almamoulin toont ons, hoe niet de Rykdom, maar deszelfs rechte gebruik geschikt is om ons gelukkig te maaken: en verder ontvouwt ons Salab, een leenspreukig gezigt verhaalende, de gevaaren der gewoonte. Hier by komt de geschiedenis van Seged te leur gesteld in zyn oogmerk, om voor eenige dagen te ondervinden, waar in een leeven bestaat, waar

[p. 363]

van alle de begeerten voldaan worden; dat hem niettegenstaande zyne poogingen dagelyks mislukte; ter leeringe dat niemand het geluk van éénen dag in zyne magt heeft. Ten laatste wordt deeze verzameling van Verhaalen beslooten met de Liefdegevallen van Emilia, die aan haare Min te onvoorzigtig den teugel vierde; 't welk der schoone Sexe ter waarschouwinge kan strekken. - De Heer Vertaaler, die deeze Geschiedenissen in een welgeschikten styl vertolkt heeft, en zynen Landsgenooten een Geschrift mededeelt, waar in het aangenaame en nutte zig vereenigt, heeft 'er nog vier Dichtstukjes van zyn eigen hand bygevoegd, welken toonen, dat hy niet ongeschikt is, om zelf de pen te voeren. Men oordeele hier van uit des Schryvers Eer-Zang tot lof van den Heer Abt guinée, Schryver der bekende en geagte Brieven van eenige Jooden aan den Heer de voltaire, welke aldus luidt.

Doorkundige Abt, die, in uw' wydberoemde schriften,

Het ongeloof bestryd, en voor den Godsdienst waekt;

Die, door den edlen gloed van waerheidsminn' geblaekt,

Den spotter weêrtand bied, in zyn' doemwaerde driften;

Ontvang dees eerlaurier van myne zwakke hand',

Ten blyk, hoe zeer myn hart zich aan uw' roem verpand.

Voltaire, dien de Faem in alle waereldstreeken

Deed kennen door zyn' geest, en vlugge vindingskragt;

Wiens heerlyk dichtpenseel, door onweêrstaenbre magt,

De koudste ziel ontgloeit, en 't hardste hart moet breeken,

Vond, schoon het gryze hair, sints lang, zyn' schedel dekt,

Zich nogthans door den lust tot spotterny gewekt.

Het Joodsche Volk, dat reeds, van 's aerdryks jongste tyden,

De Godheid hulde bood, en haaren dienst alleen,

Hoe moeilyk die ook was door all' zyn' plegtigheên,

Eerbiedde, moet den smaed van deezen Dichter lyden,

Die waent, dat hy met grond het oude orakelblad

Bespot, als of het niets dan logentael bevat.

Hoe word zyn onverstand door uw doorwrochte reden

In 't helderst licht gesteld, en al zyn zwak getoond!

Geen feil, die hy begaat, word door uw pen verschoond!

Daer hy, zo onbedacht, den Godsdienst heeft bestreeden,

Bestryd gy moedig all', wat hy door valschen waen,

In schyn van geestigheid, te roekloos durft bestaen!

[p. 364]

 

Wie had het ooit gedacht, dat een der Puikpoëeten,

 

Die, schoon hy zynen roem zo schandelyk verlaegt,

 

Zich echter dwaeslyk vleit, dat hy uitneemend slaegt,

 

Ter onuitwischbre smett' zich zo verr' zou vergeeten,

 

Dat hy het grootst geschenk, 't welk ooit de mensch ontving,

 

Hem tracht te ontrooven, door het lafste twistgeding.

 

 

 

Guenée, welk een' dank moet ieder u betuigen!

 

De Godsdienst heeft u reeds eene eerzuil opgericht!

 

Elk, die haer waerlyk mint, is eeuwig u verpligt!

 

Gy doet den Ongodist voor uw' bewyzen buigen!

 

De Hemel rekk' nog lang uw' dierbren levenstyd!

 

En kroon' met zyn genaê uwe onvermoeide vlyt!