Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1776

M. Guyots, Nieuwe Natuur- en Wiskonstige Vermaaklykheden. Uit het Fransch, en vermeerderd. Vierde Deel. Met Koperen Te Rott. by R. Arrenberg, 1775. Behalven de enz. 340 bladz. in octavo.

GElyk de drie voorige verscheiden Vermaaklykheden, welken de Natuur- en Wickunde aan de hand geeven, ontvouwden; even zo behelst dit vierde Deel op nieuw eene verklaaring van etlyke Kunststukken dien aart; welken de verwondering der aanschouwwren, wanneer ze van de wyze hoe ze geschieden onkundig zyn, natturlyk gaande maaken. In de voorige Stukken bepaalde zig de Heer Guyot inzonderheid tot de kunstige behandelingen van den Zeilsteen, de Getallen en de Gezigtkunde; en in deeze vierde Verzameling vestigt hy wel voornaamlyk het oog op de Kunstenaaryen, die door middel der Scheikunde geoefend worden; met byvoeging van zodanigen, die tot de werking van 't Water of de Lugt behooren, en de uitwerkingen van 't Vuur nabootzen; waar nevens hy ten laatste nog gewag maakt van eenige Vermaaklykheden, die door behendigheid en de Werktuigkunde geschieden. De Heer Guyot geeft van deeze Vermaaklykheden een naauwkeurig verslag; en baant, door de ontdekking der wyze op welke dezelven geschieden, den weg ter gereeder verklaaringe van soortgelyke Konstenaaryen, die in den eersten opslag vreemd voorkomen, en, wel uitgevoerd wordende, haare gevalligheid hebben. Tot een voorbeeld die-

[p. 351]

ne zyne zestigste Vermaaklykheid, welke hy indezervoege voordraagt.

Te maaken twee Beeldjes, geplaatst aan de twee overgestelde einden van eene Kamer, waar van het eene aan iemant overbrengt, het gene men zeer zagtjes zegt aan het oor van het andere Beeldje, en zonder dat iemant van hen, die in het vertrek zyn, het hooren kan.

Samenstel.

Neem twee Hoofden of Borstbeelden van pleister of bordpapier staande op hunne Voetstallen, op de hoogte van de gewoone lengte van een Man, en geplaatst in eene Kamer, op twee ver van een zynde plaatsen, op zoodanig eenen afstand van elkanderen als gy best oordeelt. Laat een blikke Buis, van een duim middellyns wydte, geleid worden van het oor van het eene dier Hoofden, langs of door het Voetstal, waar op het staat, naar beneden, vervolgens onder door de vloer, tot, en daarna door het Voetstal van het andere Hoofd, tot dat zy eindigt aan den ingang van den mond deszelfs. Neem in acht, dat de opening van deze Buis, die aan het oor is van het eerste Hoofd, veel grooter moet zyn, dan die, welke in den mond is van het andere hoofd. Schik vervolgens alles zoodanig, dat men de gemeenschap niet bemerke.

Uitwerking.

Als iemant stilletjes eenige woorden luistert in het oor van het eerste dier Hoofden, zal de lugt, bevat in die Buis, geschokt en weder gekaatst wordende, die woorden of stem overbrengen tot den mond van het andere Hoofd, en zy, die in de kamer zyn, zullen 'er niets van verstaan.

Men plaatst by ieder hoofd een Persoon; men gelast den eenen zagtjes te spreeken, aan het oor van het eerste Hoofd, en men laat den anderen Persoon zyn oor houden by den mond van het tweede Hoofd, 't welk hy dan hoort herhaalen 't gene de andere persoon tegen het eerste spreekt.

Opmerking.

Als men, in plaatse van eene, twee Gemeenschaps Buisen 'er in plaatst, kan men onverschillig spreeken tegen het oor van beide de Hoofden, het welk dit Konstje zeer vermaaklyk zal maaken^(*); men kan ook op eene Tafel een Hoofd of Borst-

(*) Eenige Schryvers verzekeren, dat Albert de Groote eene manier uitgevonden had om een Hoofd te maaken, dat sprak, en dat, zoo als zy te kennen geeven, door middel van een zeer vernuftig werktuigelyk gestel.
't Is egter alleszins waarschynlyk, dat hy zig van een dusdaanig middel bediende. Men heeft, eenige jaaren geleden te Parys een Man gehad, die een Bagchus zien liet van eene natuurlyke grootte, zittende op een Ton, die alle de letters van het Alphabeth en eenige woorden uitsprak. Het gantsche wonder bestond in een kind, dat in dien ton verborgen was, en dat men gewend had om alle die letters op eene buitengewoone wyze uit te spreeken, ten einde het tot bedrog te doen dienen; en in de daad veelen van de Aanschouwers gingen heen in een volle verzekering, dat het Konstbeeld zelf sprak: zoo waar is het, dat 'er menschen zyn, die liever verkiezen door bedrog misleid te worden, dan zig de geringste moeite te geeven, om te onderzoeken, of het geen men hen wil wys maaken, waar zy dan niet. Een man van verstand zei op zekeren dag by deze gelegenheid, als hy hen, die dit soort van Konststukjes in 't openbaar vertoonden, zag natuurkundige redenvoeringen doen voor anderzins zeer verstandige menschen, dog welken de oorzaaken, waar door zy voortgebragt worden, niet genoeg door zien, dat hy dan zig verbeelde Sganarelle uit het Toneelstuk, den Doctor tegen wil en dank, te hooren, en zig te zien geweld aandoen om voor den Vader van den zieken latyn te spreeken, welke die taal niet verstond; en dat het hem geenzins verwonderlyk voorkwam, als sommigen der Aanschouwers, gelyk hy, uitriepen: O, welk een bekwaam Man. Hy voogde 'er by, dat Sganarelle op de verstandige tegenwerping, die hem de Vader, op het gene hy gezegd had, maakte, dat hy naamelyk het hart verkeerdelyk in de regter zy plaatste, daar het in de linker zy leggen moest, antwoordde: dat zulks te vooren goed was, maar dat de Geneeskonst dat alles veranderd had: op dezelfde wyze geeven die gewaande Natuurkundigen voor en houden onbeschaamd staande, zelfs tegen kundige Lieden, dat zy gewigtige ontdekkingen gedaan hebben, die egter niet meer wezenlykheid hebben.

[p. 352]

beeld plaatsen, 't welk men Orakels laat spreeken door middel van eene Buis, die in deszelfs mond uitkomt, gaande van agteren eenig beschot, onder de plankenvloer in den poot van de Tafel, en door dezen opwaarts in het Borstbeeld enz. Als dan zal iemant, die agter het Beschot verborgen zit, kunnen antwoorden op alle de Vraagen, die men aan het Beeld voorstelt. Indien men deszelfs mond en oogen heweegbaar maakt, zal dezelve verborgen persoon die kunnen beweegen door middel van een Koord, dat door een anderen poot van de Tasel gaat; en zulks zal deze Vermaaklykheid nog verwondelyker doen voorkomen. Het is niet noodig, dat de Buis in den mond tot voor aan de Lippen van dat Beeld kome.