Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1776

[p. 261]

A. Ypey A.L.M. Phil. & Med. Doct. in Acad. Franeq. Botan. Lector &c. Observationes Physiologicae de motu Musculorum Voluntario & Vitali. Leovardiae, apud H.A. de Chalmot & 1775. 212 pag. 8vo. M.F.

DIt Werkje van den zeer Geleerden Heer a. ypey is in twee Deelen verdeeld: in 't eerste wordt de oorzaak der Beweegingen, die in 't Menschelyk Lighaam waargenomen worden, onderzocht. 't Is in 't algemeen, onder de Hedendaagsche Natuurkenners van 't Menschelyk Lighaam, aangenoomen, dat de oorzaak en 't vermogen der beweeging in de vaste deelen zelve, en wel voornamentlyk in de Spieren, moet gezocht worden; dog dat dezelve door tusschenkomende oorzaaken opgewekt, en in beweeging gebragt wordt; zeer dikwyls geschiedt dit door den invloed, die men tot nog toe niet verklaaren kan, welke de Zenuwen op dit beginzel hebben, en schoon de onderlinge betrekking der Zenuwen met 't Vermogen der beweeging groot is, stelt men evenwel dat dit beginzel op zich zelven bestaat, en niet geheel van den invloed der Zenuwen afhangt. Onze Auteur zoekt dit gevoelen tegen te gaan, en aan te toonen, dat dit vermogen op zich zelven in de Spieren niet gevonden wordt; maar alleenlyk van de Zenuwen afhangelyk is: dat de overblyvende beweeging na 't afsnyden der Zenuwen kan toegeschreven worden, aan de einden der verspreide Zenuwen de vaste deelen. Schoon de geleerde Schryver tot staaving van dit zyn gevoelen, verscheide vernuftige Aanmerkingen maakt, zyn dezelve evenwel, volgens ons oordeel, niet in staat, om 't tegengestelde gevoelen om ver te werpen. Als op de prikkeling van een afgesneden Zenuw, eene beweeging in een spier veroorzaakt wordt, volgt daar uit niet, dat daarom 't vermogen van beweeging van de Zenuw afhangt: men kan dit aanmerken als 't middel, door welkers prikkeling het Vermogen in de Spier aan 't werken gebragt wordt. In 't tweede Deel worden afzonderlyk eenige zoorten van beweeging onderzocht, en wel voor eerst die der Bloedvaten, welke de Auteur erkent, en, om dit te bevestigen, herhaalt hy de door anderen meer aangehaalde bewyzen. Verder maakt hy eenige Aanmerkingen over de eigenschap der beweeging van 't hart, als ook over 't onderscheid der Spieren, wier beweeging al of niet van den wil afhangen. Doch wy kunnen ons hier niet verder inlaaten, en gaan liever over tot de Proeven, die de Auteur genomen heeft om te onderzoeken de werking van de Opium, op de beweeging van 't Hart. De-

[p. 262]

wyl 'er voornaame Auteuren gevonden worden, die stellen dat de beweeging van 't Hart en de Bloedvaten, door 't gebruik van de Opium vermeerderd wordt. De Heer ypey getuigt, dat hy, door Proeven te doen op Honden, de Pols in dezelve op 't gebruik van de Opium, aanmerkelyk verminderd gevonden heeft. Aan veele houden heeft hy rauwe Opium van eenige greinen tot een half dragme toe gegeeven, zorgvuldig acht geevende op 't getal der Polsslagen: hy heeft gevonden, dat derzelver getal, door 't neemen van de Opium, een derde verminderde: want als de Polsslagen in één minuut 90 in getal waren, vondt hy, vier of vyf uuren na 't gebruik van de Opium, niet meer dan 60 slagen. De Auteur heeft ook in zich zelven, door 't gebruik van twee greinen Opium, ondervonden, dat zyn Polsslag 6 slagen in een minuut verminderde, dat is 360 slagen in één uur. Hy bevestigt verder deeze eigenschap van de Opium, door eigene Waarneemingen in verscheide Ziekten hier over genomen. Deeze Proeven verdienen zeer de oplettendheid der Geneeskundigen. Wy slaan de overige Aanmerkingen over, en herinneren alleen dat de oorzaak van de opstapeling van 't bloed in zommige deelen, door voorkomende omstandigheden veroorzaakt, met zeer groote waarschynlykheid door den Schryver in 't Hoofddeel, handelende de Corporum cavernosorum functione, aan de vermeerderde toetrekking der Bloedvaten, (Constrictioni Venarum) toegeschreven wordt; dog men heeft dit reeds, sedert eenige jaaren, in 't openbaar op een van onze Hooge Schoolen geleerd. De Schryver heeft een duidelyke en klaare wyze van zich uit te drukken, en toont een schranderen geest, met veel geleerdheid gepaard, te bezitten.