Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1776

Middel, dienende tot verzekering der Sluizen, tegens zwaare Storm en hooge Watervloeden, door C. Redelykheid. Lid van het Konstgenootschap te Utrecht, onder de Zinspreuk: Besteedt den Tyd met Konst en Vlyt. Te bekomen in 's Hage by H. Gutteling en te Amsterdam by Yntema en Tieboel 1776. Behalven de Opdragt en Voorreden 54 bladz. in groot octavo.

TEn nutte van het Vaderland te werken is, buiten tegenspraak, alleszins te pryzen; en men kan des niet wel nalaaten, ten minsten in zo verre, agting voor iemand te hebben, die zynen geest ten deezen einde scherpt, zyne althans

[p. 218]

niet geheel ongegronde overleggingen deswegens, op eene geschikte wyze, voordraagt, om dezelven bloot te leggen voor 't oordeel van deskundigen; op dat zy het gewigt en de nuttigheid daar van mogen overweegen, ten einde na te gaan, in hoe verre 't al of niet raadzaam zy, om 'er daadlyk gebruik van te maaken. Dat men dit, met reden, mag overbrengen op den Heer Redelykheid, zal iemand, die 's Mans vroegere Schriften over zodanige onderwerpen geleezen heeft, niet ligt ontkennen; en men zal 'er, 't zy men hem in dit stuk al of niet toevalle, door dit Geschrift in bevestigd worden. - 's Lands gevaarlyke omstandigheden, in den laatsten nood, hebben zyne gedagten byzonder gevestigd op de verzekering onzer Sluizen, tegen soortgelyke dreigende gevaaren in 't vervolg van tyd; en hy geeft in dit Stukje zyne daaromtrent gemaakte bedenkingen ter nadere onderzoekinge over.

Hy stelt ten dien opzigte eerst voor oogen, de noodzaaklykheid om onze Sluizen, door zekere middelen, te verzekeren tegen zwaare Stormen en hooge Watervloeden. Daar benevens toont hy vervolgens dat 'er gewigtige reden zyn, om te beweeren, dat de tot nog gebruikelyke Middelen niet voldoende zyn, om de volkomen zekerheid tot zulk een heilzaam oogmerk te belooven. En hier op geeft hy vervolgens een nieuw door hem uitgevonden Middel aan de hand, met ontvouwing van deszelfs toepassing en gebruik; ter aantooninge dat men van dat Middel de gewenschte Verzekering, op goeden grond, mag verwagten. - Het Middel, ten dien einde door hem uitgedagt, is een Sluis-Sluitbak; welks algemeen toestel en gebruik hy indeezervoege beschryft.

‘Het uitgevonden Middel, 't welk zeer eenvoudig is, strekt zich uit, zoo tot de tegenwoordige en reedsgebouwde Sluizen, als tot dezulken, welke men van nieuws af aan zal aanleggen en opbouwen.

In het eerste geval, zoo kan het zelve met alle gerustheid ingerigt en gebruikt worden, zonder dat 'er aan de Sluizen iets hoeft gebroken of veranderd te worden. En in het tweede geval, zoo kan men de nieuw te bouwene Sluizen en het Middel, met weinig moeiten, het eene na het ander, tot des te meerder bereiking van het oogmerk, inrigten.

Het zelve Middel bestaat in een Greenen- of Eiken-houten rondsom waterdigten Bak, welken in den dag of wydte der Sluis past, voorzien met een of twee ophalende Schuiven. Dezen bak, welken men altoos in gereedheid moet hebben leggen, ten einde wanneer de Storm en Watervloeden zich

[p. 219]

beginnen te vereenigen, om hun geweld op de Sluizen en Dyken te beproeven, als dan denzelven te leggen in het voorste gedeelte der Sluis. Dus gelegt zynde, dat zeer gemaklyk en met weinig Arbeiders kan geschieden, als dan trekt men de schuif of schuiven open, om het voorstaande water in den bak te laten loopen, waar door dezelve spoedig, tot op den vloer, of ook wel tot op het stortebedde der Sluis nederzinken zal; dus gezonken zynde, zoo kan men altoos de schuif of schuiven, open laaten staan, op dat het buitenwater, en het water in dezen bak, waterpas zouden blyven.

Het water aan het afloopen zynde, zo loopt het water, dat in de bak gelaten is, ook af; en men laat het water, dat niet genoeg aflopen kan, met de Ebbe door een achterschuif naar binnen aslopen, tot dat dezelve weder vlot geworden zal zyn; en dus vlot geworden zynde, zoo legt men den bak weder ter plaatse van waar men dezelve gehaalt heeft.’

De Autheur geeft verder eene uitvoerige beschryving van deezen Sluis-Sluitbak, met nevensgaande afbeeldingen, dideszelfs toestel en gebruik, naar de verklaarende beschryving volkomen ophelderen. Hy stelt de zekerheid der Sluizen, door 't aanwenden van dit middel, boven alle de andere tot nog gebruikelyke middelen, in een zo gunstig licht; dat zyne bedenkingen deswegens de ernstige overweeging van hun, aan wien de zorg over onze Sluizen van aangelegenheid is aanbevolen, wel waardig zyn.

Voor 't overige behelst dit Geschrift in 't voorbygaan nog al ettelyke voorstellingen, die, buiten dit byzonder oogwit, tot het Sluiswerk in 't algemeen behooren; en de Heer Redelykheid verklaart wyders, hoe zyn oogmerk nog blyft, om zyn aangevangen Werk over de Sluizen te voltrekken; ten einde het zyne toe te brengen, om de Grondregelen der Sluiswerken of Waterbouwkunde regt te leeren kennen. Hy schat onze bekende Sluishoeken naar waarde; doch oordeelt, dat eene duidelyke ontvouwing der Grondregelen nog zeer dienstig zy; Theorie en Practyk behooren hier, niet minder dan in andere vooral Werktuigkundige Weetenschappen, hand aan hand te gaan. Ter vollediger uitvoeringe hier van zou hy gaerne zien, dat alle deskundigen met 'er daad wilden betoonen, dat zy Liefde voor hun Vaderland hadden, door hem behulpzaam te zyn.

‘Ik wensche, (zegt hy daarom, aan 't einde zyner Nareden op dit Geschrift,) van gantscher Harte, dat zy, by aldien zy eenige buitengewoone Voorvallen en Ervaringen mogten hebben gehad, 't zy in de Theorie of Experientie,

[p. 220]

't zy by het Aanleggen, Bouwen, of Herstellen van Sluizen en Waterwerken, enz. my dezelve, in Geschriften, geliefden mede te deelen. Ten einde dezelve, by verscheide andere en Leerzaame Voorvallen, in myn onder handen hebbend Werk, te konnen voegen. Om, dus doende, de Theorie met de Experientie 'te paaren; van welker Noodzakelykheid ieder kundig Mensch overtuigd is, en zeer gaarne zal toestemmen het zeggen van protagoras: “Dat de Konst, zonder Oeffening; of de Oeffening, zonder Konst, niet en is!” Ik zal dan dezulken, die my daar in behulpzaam zullen wezen, de Eere geeven, welke hun zal toekomen.

Laten wy dan elkanderen helpen, leeren en de Konst oeffenen, en aldus ook met 'er daad bewyzen, dat by ons, vereenigde nederlanders, (zonder andere Natien klein te achten,) de Sluisbouw t'huis hoort, of den hoogsten trap beklommen heeft. En dat wy bezield zyn met Iever, Eendragt en Liefde tot de Konsten en Weetenschappen, welken strekken tot wezenlyk nut voor ons Vaderland.’