Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1776

De Stiefmoeder. Blyspel; oorsprongkelyk in 't Deensch geschreeven, door den Heer Peter Topp Wandal. 't Hoogduitsche in 't Nederduitsch gevolgd. Te Rotterdam by L: J. Burgvliet 1776. In groot octavo 94 bladz.

WAren alle Stiefmoeders van zodanig een character als Leonora, hier ten Tooneele gevoerd, dan zou dat woord zyn haatlyken klank verliezen; en men zou, in afzigte van de gewoone afleiding, Stief van Styf, (hard of streng), ligtlyk bewoogen worden om over te hellen, tot het gevoelen van hun, die den klank willende verzagten, beweeren dat Stief eene verbastering zy van Stede; zo dat men eene Stiefmoeder zoude hebben aan te merken als eene Stedemoeder, als eene minzaame Vrouwe, die de stede of plaats der geweezen Moeder bekleedt. Zodanig eene althans is Leonora, om trent Leander, den Voorzoon van haaren Egtgenoot, Orontes; en haar gedrag wordt hier ten bevalligsten afgeschetst.

Leander heeft onbezonnen, tegen 's Vaders genoegen, een Huwelyk aangegaan. Orontes is deswegen bovenmaate vergramd; en Leonora, die deezen Zoon in zyn behoeftigen staat steeds uit haar zak heeft ondersteund, heeft tot nog vrugtloos alle moeite aangewend, om de Vader met den Zoon te verzoenen. Ten laatste smeedt zy een nieuwen aanslag, en ontbiedt Leander met zyne Climene, om dat ongelukkige Paar, in hoop op beter, kort by de hand te hebben. In gevolge hier van komen zy, en met de aankondiging hunner komste neemt dit Toneelstuk een aanvang. Toevallig komt Dorimon op dien tyd by zyne Nigt Leonora; hun gesprek valt op Leanaers omstandigheden, en Dorimon slaat voor dat Paar op een zyner Lanogoederen te laaten huisvesten, tot tyd en wyle dat men een gelukkig oogenblik, ter bevreediginge van den Vader, mogt aantreffen; het welk volkomen beantwoordt aan 't geen Leonora bedoeld had. Eerlang raaken zy in gesprek met Leander; dan zulks wordt spoedig afgebroken door de komst van Orontes; die, Leonora alleen vindende, haar berigt, dat hy schikkingen gemaakt heeft, om zynen Zoon nog op dien dag te onterven, en haar met haare Kinderen tot erfgenaam te stellen; 't welk Leonora vrugteloos poogt af te wenden. - Dit alles geeft voorts aanleiding tot eene verscheidenheid van Toneelen in 't tweede en derde Bedryf; die ons wel inzonderheid ontvouwen, de onverzetlykheid van Orontes; en de verzekering van Leonora en Dorimon aan Leander en zy-

[p. 140]

ne Climene, om, by mangel van een goeden uitslag hunner poogingen op Orontes, voor hun te zorgen. Leonora raadpleegt hier omtrent met haaren Oom; en onder andere schikkingen staat zy, ten behoeve van dat Paar, af, van haare verwagting op Ooms nalaatenschap; begeerende dat hy Leander tot zynen Erfgenaam zal stellen, indien zyn Vader hem mogte onterven, en onverzoenlyk blyven; het welk Dorimon haar toezegt, in 't werk te zullen stellen. - Buiten dit heeft zy ten behoeve van Climene, by vooroverlyden van derzelver Egtgenoot, zorg gedraagen, door middel van een dubbelen inleg in twee Weduw-Beurzen; waar van zy, met het afloopen van 't derde Bedryf, Leander de papieren in handen geeft; 't welk Leander, voor haar geknield, en haar handen kussende, haare gunstbewyzen in de tederste bewoording doet erkennen. In die omstandigheden treft. hen Orontes aan, zonder te weeren dat het Leander is, en zy verlaaten het Tooneel, zonder Orontes gezien te hebben. - Orontes, (en hier mede neemt het vierde Bedryf een aanvang,) verdenkt zyne Vrouw, beschuldigt haar, en zy, verslaagen, weet zig niet terstond te verantwoorden. Ja, op 't vertrek van Orontes, vind zy zig verlegen, hoe haare Eer te beschermen, zonder Leander nadeel toe te brengen; dan Dorimon geeft haar moed, en belooft haar by te staan. - De hier uit voortspruitende verwarring neemt in 't vyfde Bedryf nog toe; daar Orontes, met Dorimon wandelende, een Brief van zyne Huisvrouw, door de Meid onvoorzigtig gestrooid, opraapt. De Brief heeft geen opschrift, maar 't zegel toont het Cachet van Leonora; op den raad van Dorimon, of Leonora ook, tegen verwagting van den Oom, ontrouw mogte weezen, breekt Orontes den brief op; dezelve behelst eene soort van geheim Rendez vous, dat Orontes als woedende maakt. In die omstandigheden tragt Dorimon hem eenigzins te doen bedaaren, en stelt voorts het noodige in 't werk, om die geheime byeenkomst egter voortgang te doen hebben, ten emde zo wel als Orontes zeker te mogen weeten, wat 'er van de zaak zy. Hy verschuilt zig daarop met Orontes; eerlang verschynt Leonora; wel dra komt Leander met Climene insgelyks; haar onderlinge gesprek, ten aanhooren van de bovengenoemde verschoolen, openbaart het geheele geheim; en is van dat gevolg, dat Orontes zyne misvatting omtrent zyne Egtgenoot erkent, zynen Zoon vergiffenis toezegt, en 't Huwelyk, tot aller genoegen, volkomen goedkeurt. - De geheele schikking van dit stuk, dat verscheiden aandoenlyke Tooneelen vervat, is in 't algemeen zeer wel ingerigt naar den aart van 't onderwerp, dat leerzaam is; daar't van ter zyde jonge Lieden waarschouwt, tegen het aangaan van onbezonnen Huwelyken, getrouwde Mannen onder 't oog brengt, hoe omzigtig zy behooren te zyn, om hunne Vrouwe op geen los vermoeden te verdenken; en vooral, naar 't hoofddoelwit, tweede Moeders leert, hoe zy zig omtrent de Voorkinderen van den geenen, met welken zy gehuwd zyn, behooren te gedraagen. - Zy stellen zig het voorbeeld van Leonora voor, die haar denkbeelden

[p. 141]

omtrent haaren pligt op de betuiging van Dorimond, raakende het voortreflyke van haar gedrag, daar zy evenwel maar Stiefmoeder is aldus uitdrukt.

‘Ja, ik ben Stiefmoeder; maar, moet eene Stiefmoeder zich niet bemoejen, om zoo wel de Kinderen, als den Vader, het verlies, dat zy geleden hebben, te vergoeden? ... over 't geheel geloof ik vast, dat ik door die heilige belofte, door welke ik my vrywillig verbonden heb, Orontes Vrouw te zyn, my ook daartoe verpligt heb, om zyn' Zoon, als zyn eigen Moeder, te beminnen.... Waarde Oom! Herinner u de traanen, die gy vergoot, en dat op den dag, toen ik de eerstemaal in dit huis kwam, als my Leander met opgeheven handen te gemoet liep, en met smeekende woorden om verlof bad my zyne Moeder te mogen noemen. Ik omarmde hem ... gy waart daar door ontdaan ... maar in 't zelfde oogenblik, toen ik hem tegen myne borst drukte, wenschte ik, dat my de straf des Hemels mogte treffen, zoo ik ooit naliet, hem met een oprecht moederlyke tederheid te beminnen. Deze vurige beloften heb ik tot dezen tyd gehouden, en ik geloof, dat ik die geduurig zal houden. Als gy wilt nagaan, de gehoorzaamheid en de liefde, die my Leander aan zynen kant bewezen heeft; dan ben ik verzekerd, dat gy alles, wat ik voor hem doe, voor een pligt zult aanzien.’