Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1776

De nieuw uitgevonden Palissaden, als mede een nieuw uitgevonden Machine, om Canon in den Bedekten weg te kunnen gebruiken. Gegraveerd op drie koperen Plaaten. Uitgevonden, beschreven, afgebeeld en in het licht gebragt, door C. Redelykheid. In 's Gravenbage by H.C. Gutteling, en te Amst. by Yntema en Tieboel 1775. Behalven het Voorwerk, 76 bladz. in groot octavo.

EEn werkzaame geest houdt den Heer Redelykheid onvermoeid bezig, om den Lande door nutte uitvindingen dienstig te zyn; en 't geen hy heilzaam oordeelt, door deszelfs gemeenmaaking, aan den toets van deskundigen bloot te stellen. Poogingen van die natuur; schoon ze al eens niet altoos gelukkig mogten slaagen, zyn egter lofwaardig; daar ze eene zugt voor 's Lands welweezen aanduiden, en anderen aanleiding geeven, om hunne gedagten tot die of deeze onderwerpen, ten oirbaer van 't Gemeenebest, te wenden. Het tegenwoordige Geschrift van dien Heer bovengemeld is wederom van dien aart, dat het daer toe strekke; en verdient wel byzonder de overweeging der Heeren Ingenieurs en Artilleristen, ten einde na te gaan, in hoe verre deeze hier voorgedraagen uitvindingen geschikt zyn, om aan 't bedoelde oogmerk te beantwoorden. Op dat ze hier over te beter zouden kunnen oordeelen, geeft de Autheur een naauwkeurig verslag van 't geen daar toe betrekking heeft, met eene juiste beschryving en afbeelding van zyne, zo hy agt, zeer heilzaame uitvinding.

Hy vangt ten dien einde aan, met eene overweeging van de gewoone plaatsing der Palissaden, derzelver inrigting, nuttigheid in eene vesting en dienst by eene Armée. - De voor-

[p. 18]

en nadeelen van 't gewoone gebruik aanwyzende geeft hy te kennen, hoe hy al van overlange bedagt is geweest, op eene betere Palissadeering, en zig vleit met eene nieuwe uitvinding van een uitsteekenden dienst, deswegens aan den dag te kunnen brengen. Zulks heeft hem, gelyk hy vervolgens meldt, gevrymoedigd, om een Request met eene nevensgaande Memorie, aan Hun Ed. Gr. Mog. over te geeven; ten einde hem vergund mogte worden, by eene, zo 't hem voorkwam, gunstige gelegenheid, eene practicaale Proeve van zyne nieuw uitgevonden Palissaden te neemen. Dog de Souverein heeft goedgevonden en verstaan, dat in des Suppliants Verzoek niet getreeden kon worden; waar door deeze Proefneeming agter gebleeven is. Onze Autheur gaat, na 't voorstellen van dit alles, over, tot eene uitvoerige beschryving zyner nieuwe Palissaden, van twee onderscheiden soorten, die op twee koperen Plaaten asgebeeld zyn; des men derzelver schikking en verwagte uitwerking gemaklyk kunne begrypen. De Heer Redelykheid boezemt den Leezer de gunstigste gedagten van deeze zyne uitvinding in; dan hy bezeft egter tevens zeer wel, dat dezelve eenige tegenbedenkingen onderhevig kan zyn, en zulks beweegt hem ter beantwoordinge van eenige bedenkingen, die hy zelf tegen zyne uitvinding gemaakt heeft; waar op hy dezelve voorts aan de beoordeeling van anderen over laat.

By deeze uitvinding van nieuwe Palissaden, voegt de Autheur nog een berigt van eene nieuwe uitgevonden Machine, om Canon in den Bedektenweg te kunnen gebruiken. Men voedt, naamlyk, verschillende gedagten over het inrigten van den Bedektenweg, of deszelfs Borstweering al of niet met een Glacis voorzien behoort te zyn; de Heer Redelykheid brengt de wederzydsche reden te berde; en houdt het, zonder zig bepaaldlyk voor de eene of andere zyde te verklaaren, voor beweezen; ‘dat het gebruik van Canon in den Bedektenweg ten uiterste noodzakelyk is, en dat in den Bedektenweg, welks Borstwering met een Glacis voorzien is, tot heden geen Canon gebruikt kan worden’. Dit zo zynde, valt de vraag, zegt hy, of 'er, (daar de laatste inrigting in ons Gemeenbest de voorkeur schynt te hebben,) geen middel is, om zulk een heilzaam oogmerk te bereiken, welks uitkomst alleszins aan de verwagting beantwoordt? Herhaalde poogingen, gelyk de Autheur te kennen geeft, zyn hier in te kort geschooten; dan 't komt hem voor, dat hy eene Machine uitgevonden heeft, waer van men zig in dit geval, met vertrouwen op een gewenschten uitslag, zou kunnen bedienen. Van het door hem

[p. 19]

daar toe geschikte Werktuig geeft hy voorts eene gezette beschryving, met eene nevensgaande Plaat, waar door deszelfs toestel en bestiering zeer duidelyk onder 't oog gebragt wordt. Hy heeft de Machine in 't klein op de proef goedgevonden, en maakt zig zeer sterk, dat ze ook in 't groot voldoende bevonden zal worden. ‘De manier van werken, zegt hy, heb ik reeds op een vierde der grootte geprobeert, en heeft my wonderwel voldaan. En 'er is geen twyffel, of de manier, in het groot geprobeert, zal aan de verwagting ten vollen beäntwoorden, alzo 'er geen fouten te voorschyn konnen komen, welke zig niet reeds in het gemaakte Model, op een vierde der waare grootte gemaakt, zouden ontdekt hebben. Te meer, alzoo de Uitvinding is allereenvoudigst, en rust op de eerste grondregelen der Weeg- of Beweegkunde.’ - In dus verre heeft de Autheur het zyne gedaen, en verwagt nu voorts dat men zynen arbeid zal toetsen. ‘Men onderzoeke, betuigt hy ten dien opzigte, met alle naauwkeurigheid; men beöordeele met alle onzydigheid en rypheid van oordeel; men verbetere met de vereischte kundigheid; men verwerpe volgens gegronde regelen; en men leere my met gezond verstand, bezadigdheid en bescheidenheid. Dus doende staat 'er nuttigheid en wezenlyk voordeel uit gebooren te worden.