De Tweede Ronde. Jaargang 8

[p. 34]

Bijles
L.H. Wiener^*

Het vermoeden bestaat, geachte lezer, dat u, evenals ik, op enig moment in uw stuurloos leven, een welhaast onbedwingbare lust hebt gevoeld om een handeling te volvoeren die in de gegeven situatie volstrekt ondenkbaar zou zijn. Een handeling zo ten ene male indruisend tegen iedere sociale kode of regels van wellevendheid dat u zich door het plegen ervan de onverbiddelijke en blijvende vijandschap van uw slachtoffer op de hals zou halen.

Het is het taboe dat u verlokt.

Het is de ondenkbaarheid die u op de gedachte brengt.

Bij wijze van voorbeeld: U bent zeventien jaar en slecht in boekhouden. U bent leerling van de vijfde klasse der h.b.s.-a en volgt knarsetandend die volslagen nutteloze opleiding. U volgt bijles omdat u een middelmatige h.b.s.-er bent.

Daar zit u, op een zolderkamertje aan het Santpoorterplein te Haarlem, nota bene schuin tegenover het Rijksdaggebouw dat Lorentz-Lyceum heet. Uw bijlesleraar, een oud en geslaagd h.b.s.-a leerling, beschikt over een boekhouddiploma en gebruikt kladblaadjes die hij heeft ontvreemd bij de ‘Dienst’ waar hij werkzaam is: het IJkwezen. Jawel. Het kamertje is muf en donker, al stinkt het er net nog niet. Vleugen adem die woorden als: balans, grootboek en sluitpost naar u toeblazen doen u veinzen jeuk te hebben aan uw neus, terwijl u in werkelijkheid beide neusvleugels stijf dichtgeknepen houdt om die afgewerkte lucht althans niet te hoeven ruiken.

Ergens beneden in het duistere huis ligt nog een oude vrouw. U weet niet wie zij is, maar ze ligt in een kamer naar het plafond te staren, zoals u tijdens een eerder bezoek bij het oversteken van de tweede overloop toevallig heeft gekonstateerd.

Dit is de gegeven situatie.

Welnu.

Het is, laten we zeggen, kwart voor vier 's middags op een druilerige middag in de maand november. U snakt naar frisse lucht, terwijl de heer Mulder van het IJkwezen u met voorgewend enthou-

* Dit voorjaar verschijnt bij uitg. Bert Bakker een nieuwe bundel verhalen van L.H. Wiener, onder de titel ‘Wegens mensenkennis gesloten’.

[p. 35]

siasme probeert uit te leggen wat u niet wilt weten. U zit naast elkaar aan een eenvoudige, vierkante tafel die is afgedekt met een grauw-wit gehaakt kleed dat voor het laatst is gewassen in 1923. Een hand met bleke, lange vingers beweegt een vlijmscherp geslepen potlood dat bedragen krast die ofwel links van een getrokken streep worden genoteerd ofwel rechts, want dat is het geheim van het boekhouden. En een stem naast u verklaart waarom. En u zit ja te knikken en nee te denken.

Dan wendt u plotseling uw gezicht naar uw bijlesleraar toe. Hij kijkt u aan en trekt zijn wenkbrauwen vragend op, verwacht een opmerking of een vraag. Zo zit u een moment, het laatste, oog in oog naast elkaar. U glimlacht en knikt nog wat. Vervolgens spuugt u de heer Mulder van het IJkwezen vol in het gelaat. Voor hij goed en wel beseft heeft wat hem overkomt, druipt een dikke klodder slijm, met belletjes en al, over zijn verbijsterde wang.

Hij zit als versteend.

Het potlood glijdt tussen zijn vingers weg.

De harde klap waarmee u beneden de voordeur in het slot trekt brengt hem weer enigszins tot zijn positieven.

- Begrijp je? hoort u dan zeggen en u knikt haastig ja.

Zijn stem verraadt een lichte irritatie.

- Zullen we maar wat thee drinken? oppert hij dan berustend, terwijl hij het potlood laat vallen en zich langzaam verheft.

Alleen in de kamer staart u strak naar de wirwar van cijfertjes op het papier en u weet zeker dat de man die nu een verdieping lager thee aan het zetten is uw gedachten geraden heeft en in het kopje dat zo direkt voor u bestemd is een dikke straal spuug mikt.

Zo zit het, geachte lezer, en u bent te laf om de trap af te rennen en het huis voor altijd te ontvluchten en even later drinkt u, schier kokhalzend, uw thee op.

1986