De Tweede Ronde. Jaargang 4

[p. 75]

Anthologie

[p. 76]

Het pottenboek
Omar Khayyam (Vertaling Jan Weiland)^*

Hoor nu weerom: Op 't eind van Ramazán
zag ik nog voor de wederkomst der maan
in de oude werkplaats van de pottenbakker
het lemen volk rondom in rijen staan.

*

Daar ving mijn oor wat zacht geluid, het was
of hier en daar wat vonken onder de as
tot kleine woorden werden aangeblazen,
als van een tong die ingesluimerd was.

*

O wonder uur, ook 't pottenvolk bleek wakker,
en wachtend ook, en de één na de ander sprak er,
en de vermetelste van allen riep:
Ach, wat is pot? En wat is pottenbakker?

*

En dan een ander: Zal dezelfde hand,
die eens uit nedrig leem tot deze stand
op 't zingend wiel mij heeft omhoog gedreven,
mij weer doen keren naar mijn oeverrand?

*

En weer een ander: Als een kind nog niet
de kroes zal breken die hem drinken liet,
kon het dan wezen dat de goede Maker
zijn eigen potten weer in scherven stiet?

* Jan Weiland (1894-1976), in eerste instantie autodidactisch schilder, begon in 1936 een loopbaan als marionettenspeler; sneed na de oorlog sierpoppen en legde zich later weer toe op het maken van stillevens. In het marionettentheater weerklonk voor het eerst zijn poëzie, in 1944 verscheen een illegale uitgave van zijn gedichten bij De Bezige Bij. In Het Parool verschenen in het midden van de jaren vijftig wekelijks korte, puntige gedichten van zijn hand, onder de initialen Q.W. Zijn bewerking van de Rubaiyat van Omar Khayyam, gebaseerd op een vertaling van Fitzgerald, kan als zijn levenswerk worden beschouwd. Hij werkte eraan tot kort voor zijn dood. De hier gepubliceerde kwatrijnen uit Het pottenboek zijn overgenomen uit Te weten dat men speelt, gedichten en tekeningen van Jan Weiland, Omniboek, Den Haag 1978.

[p. 77]

 

Als men dan even naar hem horen wilde,

 

sprak één wiens vorm van andere verschilde:

 

Ik zeg u, lach niet om mijn kreupele stand,

 

misschien dat 's Makers handen om mij trilden.

 

 

 

*

 

 

 

Dan één: Een lompe tapper noemt men wel,

 

wiens facie is geblakerd in de hel,

 

als eerste koper, maar wie weet komt alles

 

nog goed en is 't een schikkelijk gezel.

 

 

 

*

 

 

 

Toen kreunde er een: Dit wachten, dit verdrogen!

 

Zou mijn versteende holte, volgezogen

 

van 't oude sap tot in mijn craquelé,

 

nog eens de brave ronde laven mogen!

 

 

 

*

 

 

 

Dan eindlijk steeg een witte schilfer maan.

 

In 't blauw der nacht een blij rumoer ving aan

 

en één riep: Stil, ik hoor de zeel al kraken,

 

hoort broeders, hoort, de drager komt al aan.

 

 

 

*

 

 

 

Wil nog met wijn mijn vege lippen laven.

 

Was mijn dood lichaam nog met 's wijngaards gaven,

 

en laat mij dan in wingerdloof gekleed

 

aan een belommerd tuinpad zijn begraven.

 

 

 

*

 

 

 

En afzijds van de zomerhete wegen

 

komt men misschien een oude vriend daar tegen,

 

waar takken overhangen naar mijn stof,

 

van hoofd tot voeten onder bloesemregen.

 

 

[p. 78]

 

Dat mijn ontbinding tussen bloesembomen

 

door grond en groei de wijngeur op doe komen,

 

een zondig spinsel dat verwarren zal

 

de inkeer van een argeloze vrome.

 

 

 

*

 

 

 

Gij dwaze menigt, tel mijn goed niet licht,

 

mijn deel is beter dan uw dom gericht:

 

dat ik mijn eer in 't wijnglas heb verdronken,

 

mijn aanzien heb verkocht voor een gedicht.

 

 

 

*

 

 

 

Mijzelf heb ik wel dikwijls aangeklaagd,

 

als door de roes mijn denken werd belaagd,

 

maar immer heeft een lentelijk ontwaken

 

dit duf berouw als nevel weggevaagd.

 

 

 

*

 

 

 

Rijt wijns verraad mij 't kleed der eer aan stukken,

 

mij zal temeer de gouden roes verrukken.

 

Om 't lorrig goed dat zich de wijnboer koopt,

 

zal hij mij 't schoonste van de ranken plukken.

 

 

 

*

 

 

 

't Getij van lente en roos is maar een even,

 

't zoet geurend boek der jeugd is, nauw geschreven,

 

weer toegedaan, het avondpark ligt stil,

 

de zanger van de nacht is waar gebleven?

 

 

 

*

 

 

 

Dat één zwak teken aan de horizon

 

van 't brandend zand bericht gaf van de bron

 

waarop, zich als vertreden gras verheffend,

 

de neergezegene nog hopen kon.

 

 

[p. 79]

 

Ware alles te herscheppen, kon het dat

 

de Grote Schrijver op een ander blad,

 

nog onbeschreven, ons weer in wou schrijven,

 

of, mocht het wezen, helemaal vergat.

 

 

 

*

 

 

 

O, beter eens voor al en allen één,

 

dat één verloren ziel in 't niet verdween,

 

dan drop na drop de drift van angst te voeden,

 

die gromt door de oceaan van de eeuwen heen.

 

 

 

*

 

 

 

O liefde, mochten wij het lot belezen

 

en naar uw wetten al wat is genezen,

 

het eindloos loutren tot een nieuwe staat,

 

waarin gij waart der dingen diepste wezen.

 

 

 

*

 

 

 

Licht mijner zinnen, 't stille licht der maan

 

is om ons in de nachtelijke laan.

 

Hoe zal het later, een van ons niet vindend,

 

tussen dit donkere geboomte staan.

 

 

 

*

 

 

 

En zult Ge, o grote Schenker, zelf eens schrijden

 

van gast tot gast als sterren op Uw weide,

 

ai, laat dan waar ik een der hunnen was,

 

een purpren druppel van Uw beker glijden.