De Tweede Ronde. Jaargang 2

[p. 25]

Schelpen
Judicus Verstegen

Ook deze morgen geleidt ons het dienstertje met het blauwzwarte haar en de doorbrekende snor naar ons vaste tafeltje bij het raam, waarop twee ontbijtbordjes staan. Ze kent onze wensen en zet twee kannetjes koffie die, in roerende eensgezindheid op hun metalen buik de morgenzon weerkaatsen, aan weerszijden van het broodmandje.

Ik wens de vrouw, mijn tedere geliefde tegenover mij, smakelijk eten en peuter met geduldige vingers, opdat zij niet de purperen lak op haar nagels zal beschadigen, het minuscule pakje boter open, dat hard en koel is omdat het net uit de ijskast komt. Ze bedankt me zwijgend, met de grijsfluwelen blik in haar ogen die alleen ik, na vijftien jaar huwelijk, begrijp. Ik schenk haar de dampende koffie in en zorg ervoor in het kopje het niveau in stand te houden dat het haar mogelijk maakt room en een zich snel volzuigend suikerklontje toe te voegen en vervolgens nog te roeren.

We hebben gisteravond onze plannen gemaakt. Naast elkaar zittend, elk achter een glas ouzo, terwijl we eikaars hand vasthielden of we pas getrouwd waren en de geluidsinstallatie de eeuwige bouzoukimuziek, het handelsmerk van dit land, over ons uitstortte: ik zou de wandeling langs het strand maken, van de zuidkaap naar kaap Amfitreon, zoekend naar schelpen. Zij zal met de roeiboot uitvaren, de blauwglazen lagune in die in de verte begrensd wordt door de schim van het eiland Kritos. Ver weg, zelfs met een sterke kijker niet meer zichtbaar, zal ze zich ontdoen van de khaki broek en het T-shirt en haar naaktheid blootstellen aan de zonnestraling. Egaal bruin is ze geworden en slechts door het dikke haar in haar hals op te lichten, kan ik mij haar oorspronkelijke teint voor de geest halen.

Zo is het iedere morgen... Ditmaal komt bovendien, vanachter een bruingeel, vertikaal gestreept gordijn de bedrijfsleider van het hotel tevoorschijn. Zijn glimlach is verontschuldigend omdat hij wel weet hoe ik op zijn boodschap zal reageren, maar hij zich toch verplicht voelt die te volbrengen. Zojuist is de post bezorgd en hij overhandigt mij een brief die, geheel onnodig, steekt in een luchtpostenvelop. ‘Uit Holland, meneer,’ zegt hij

[p. 26]

eerbiedig, hoewel hij dit minstens ééns per week doet.

Dit keer is de brief afkomstig van mijn broer Harald, achter wiens misprijzend voorhoofd geen begrip leeft voor mijn grote verdriet. Ik behoef de envelop niet eens te openen, ik weet wat hij zeggen wil. Maar een hele postorganisatie en een toegewijde bedrijfsleider zouden met mijn koppigheid slecht beloond zijn. Met een verontschuldigende lach naar mijn geliefde, omdat ik mijn aandacht een ogenblik moet wijden aan zulke triviale zaken als door Harald gewoonlijk worden aangeroerd, steek ik één tand van de vork onder de flap van de envelop en rits die krakend open.

Op het papier verkondigen ongeduldig samengestroomde letters Haralds mening dat ik terug moet komen naar Holland. Zij die geacht worden mijn zaken te behartigen, gooien er met de pet naar. Mijn reservekapitaaltje raakt op, de belasting stuurt aanmaningen en straks word ik, bij het overschrijden van de grens, nog gearresteerd ook. ‘Je hebt nu een jaar gewacht, Anton,’ schrijft hij tenslotte. ‘Dat moet toch genoeg zijn?’

Ik verscheur het epistel, deponeer de snippers in de asbak en bekroon het hoopje met de tot prop geknepen envelop. Mijn geliefde heeft geduldig gewacht. Ze inspecteert de onberispelijke purperen laag op haar nagels, die ze iedere morgen met een kwastje restaureert omdat hij te lijden heeft van haar activiteit in de boot.

Het is lang geleden dat een waarzegster op de kermis in H. haar voorspelde: ‘U zult vertrekken voor een lange reis.’ Ze was vijfentwintig toen, of jonger. De gebeurtenissen zijn samengedrukt, als opgenomen door een telelens. Was de lange reis bedoeld die we allen te maken hebben, of de treinrit naar Den Helder, de oversteek over een bekuifd Marsdiep naar Texel, die wij veertien dagen nadien maakten? Of wist die waarzegster al dat in de diepe aardlagen van ons voornemen een vakantiereis naar Porfiros wachtte op de lente van een jaar geleden?

Hoe zorgeloos waren we in het vliegtuig naar Athene, hoe uitbundig zelfs aan dek van de Egeion die 's morgens vroeg, omtoeterd door nutteloze loodsen, uit Piraeus vertrok. De besnorde snorders op de kade van Porfiros, die ons de koffers praktisch uit onze handen rukten, ons hun Volkswagenbusje met de gebroken schokbrekers binnenduwden en ons, met een minimum aan conversatie maar veel blikkerend tandvertoon, naar hun hotel ‘The

[p. 27]

Gay Beach’ vervoerden.

Ik lees in je ogen dat je de ontbijttafel wenst te verlaten. Ik sta op, maar eerst strijk ik een lucifer aan en laat ik de resten van de brief van Harald in vlammen opgaan. Meer verdient het epistel niet. Het dienstertje kijkt misprijzend toe en de bedrijfsleider fixeert, ongetwijfeld waakzaam, de labiel geplaatste, nochtans fiks brandende enveloppeprop. Hoe zouden ze zich een woord van verwijt kunnen veroorloven jegens zo'n standvastige gast als ik ben?

Liefste, ik wacht beneden op je terwijl jij die geheimzinnige handelingen verricht, die het vrouwenlichaam van de bezitster vraagt. Het zonlicht regent op het turkooizen water, spoelt langs de vervallen, rietgemutste windmolen, doorschijnt de witmarmeren duivevleugels. Porfiros, sarcofaag... Een doos, bezet met edelstenen, waarin ik de herinnering aan jou bewaar. Ik zit op het deksel, moe en zwaar, om te voorkomen dat die vervluchtigt in de zorgeloze hemel. Verderop bestrijdt het silhouet van een boot het alom tegenwoordige licht. Dagenlang heeft de vissersvloot van Porfiros de wateren rondom het eiland doorzocht. De mannen zijn aan land gegaan op het onbewoonde Kritos en hebben dat meter na meter doorzocht: een simpele opgave, omdat het slechts bestaat uit steen, met hier en daar wat taai gras. Maar de scheepjes mochten dan genoemd zijn naar heiligen en uitbundig gewijd met Pasen, de mannen konden nog zo nuchter en godvruchtig zijn, ze hebben je niet gevonden en evenmin de roeiboot die je, met onvrouwelijk zwellende armspieren, de blauwe ruimte had binnengedreven. Hoe groot was hun medeleven en hoe overbodig: ik wist dat je terug zou komen. De vriendelijke adviezen in ‘The Gay Beach’ om een goedkopere éénpersoonskamer te nemen, sloeg ik in de wind.

Ik sta op, ga het hotel binnen en zeg, als iedere morgen: ‘Als mijn vrouw beneden komt, zeg haar dan dat ik al aan mijn wandeling begonnen ben.’ Ze geven het antwoord dat deze permanente gast van hen verwacht: ‘Dat zullen we doen, maar uw vrouw zal vermoedelijk de boot nemen en gaan varen.’

Hoe had ik haar ervan kunnen weerhouden? De waarzegster, gerimpeld als een netmeloen, had het immers voorspeld? Ik moest toekijken... Niets gevonden, niets. Of ze, als een zoutkristal, opgelost is in het water en daar nu onafscheidelijk deel van uitmaakt.

[p. 28]

Ik begin de wandeling. Het is laag water. De bescheiden golfjes laten brede stroken strand onberoerd waarop, tussen plastic flessen en gelaagde inktvisschelpen, de tekenen van haar leven terug te vinden moeten zijn: indrukken van haar kleine voeten in het zand, een brief in een fles verzonden.

Ik keer het hotel, aan de zuidkaap, de rug toe en wandel naar Amfitreon, zes kilometer noordelijk. Soms sta ik stil, scherm de ogen af en kijk over zee tot waar het grijze Kritos de flauwe bolling van de horizon verstoort. Er is teveel licht om het nietig silhouet van haar bootje op te merken.

Soms raap ik een schelp op en druk die tegen mijn oor, in de hoop dat het ruisen iets opheldert over haar verdwijning. Boven mij krijsen de meeuwen: zij zijn haar gevolgd, kennen haar geheim, hebben wellicht de grijsfluwelen ogen uit hun kassen gepikt. Een bord, afgebladderd door zeewind, toont de overblijfselen van een verbod op naakt zonnebaden. Het was dát verbod, een jaar geleden nog goed leesbaar, dat haar ertoe bracht weg te roeien.

Ze kan vergaan zijn, gezonken, op een klip geslagen, verdronken. Maar haar kleding, de khaki broek die om haar heupen spande, het T-shirt met daarop de naam van een door haar nimmer bezochte universiteit moeten zich hebben losgemaakt van haar ontbindend lichaam en hadden geen andere keus dan zich op de stromingen te laten terugdrijven naar het eiland. Een jaar lang zoek ik al naar dat teken. Een jaar lang negeer ik de smeekbeden om terug te komen naar Nederland.

Dan vind ik het, vlak bij kaap Amfitreon. Het is veel-, nee alleszeggend, zij het voor tweeërlei uitleg vatbaar. Ik ontdek tien kleine, purperen schelpen, schelpen als porfier, sierstenen van sarcofagen, gerangschikt naar afnemende breedte in twee groepjes van vijf. Ze liggen op de omtrek van twee halve cirkels, die ongeveer zestig centimeter van elkaar verwijderd zijn. Haar nagels, waarop ze de laklaag met zoveel zorg had gerestaureerd voor ze uitvoer. Nu weet ik waarom. De aarde is haar sarcofaag en ze rust vertikaal in het zand. Misschien, misschien zijn die nagels boven gekomen omdat zij een vertwijfelde poging doet zich uit te graven. Maar evengoed kan het zijn dat straks een nieuw aangevoerd laagje zand haar definitief zal onttrekken aan mijn wanhopige blik.