De Tweede Ronde. Jaargang 1

[p. 22]

Natuurlijke historie met kokodril
Emergo Ponse

Voor Rietje

Ik zal tien of elf geweest zijn, nog ruim voor het grote hongeren van '44-'45. Op een Haarlemse straat stond een vuilnisbak en daarnaast een pak boeken, bijeengesnoerd door in die schamele dagen zeldzaam geworden sisaltouw. Zo'n vondst maakte je tot held van de dag. De emballage werd dan ook meteen geconfiskeerd toen ik met het vrachtje thuiskwam, en de boeken - ach, die fraaie banden - verdwenen voor een pot huishoudjam naar een in onze straat woonachtig studiehoofd. Die bleek achteraf een zeer fout sibbekundige, wiens liefhebberij ettelijke Nederlanders het leven gekost moet hebben. De extra-rantsoenen van het handlangerschap hebben hem niet door de oorlog gesleept. De dood bespaarde dit iele muizetandje een zware douw. De smart van zijn kettingrokende moeder heeft mijn gevoelens erg gecompliceerd. Ik raapte peukjes voor haar, in ruil waarvoor zij me de smaak van beschuit met roomboter en marmelade leerde kennen. Dat moest allemaal in het geniep, want mijn vader zou er me de benen voor gebroken hebben.

Van die boeken is er een, Engelstalig, na bijna veertig jaren weer door een mist van ongerief in mijn bewustzijn opgedoken. Het komt allemaal door Sander en de kokodril. Dat boek viel open bij een plaat (nu weet ik dat het een houtgravure was), met daarop gekleed en wel een zendeling die gelaten, althans overgegeven aan de wil van Wie hem gezonden had, het begin van zijn transformatie tot soep onderging in een formidabele kookpot boven een kundig aangelegd houtvuur. Het moet een Anglicaan zijn geweest, vanwege zijn melkkan-boordje en geklede jas, en ook omdat ik me niet voor kan stellen dat Engelsen in de tijd van de houtgravure belangstelling konden hebben gehad voor anderstalige slachtoffers van kannibalisme en racisme.

Maar hoe wist ik toch dat het een Engels boek was? Pas ná de oorlog immers zou ik de eerste van mijn geslacht zijn die zich enige

[p. 23]

kennis van die taal verwierf. Toch weet ik zeker dat ik tóen wist dat het boek Engels was. Dat feit is even onuitwisbaar als de prent. Ik vrees dat die mijn verbeelding vergiftigd heeft.

Bij fraai weer fiets ik met Sander. De vaart langs, de speeltuin in, naar Busch en Dam, waar De Krokodil het keerpunt van onze rit vormt. Daar, midden in de U-vorm van de bar, hangt opgezet het gelijknamig reptiel, dat al twee jaar lang mijn nu vierjarige vriend in zijn ongebroken ban houdt. Zelfs geen kerstboom vermag aan zijn ogen dat violette licht te ontlokken, dat door de wimpers heen de snede van zijn pagehaar nog in gloed zet. Maar het intellect breekt door, ook dat. Sinds kort breekt hij zich namelijk het onherhaalbare kopje over herkomst, bestemming in het geheel van de schepping en eetgewoonten van zijn kokodril. ‘Zíjn land is Afrika,’ zeg ik op de besliste toon die ik zelden in mijn omgang met de prins aansla, en al de wateren van de Orinoco wassen die overtuiging niet weg. Afrika slaat aan; dat komt door de media. En door de donkere kroeshoofden die allang tot zijn wereldbeeld horen. De bestemming binnen het scheppingsplan koppelt zich moeiteloos aan het voedselpakket van zijn griezel: kokodrillen eten zendelingen, als die een rivier willen oversteken, rauw. Alles heeft een doel in de schepping, zelfs de propaganda-afdeling van de schepper. Moest het niet zijn, het zou niet zijn. Maar die overwegingen houd ik voor me, want helemaal zeker weten doe ik het ook niet.

‘Wat zijn zendelingen?’ ‘Dat zijn nieuwsgierig-Aagjes.’ ‘Wat zijn dat?’ ‘Bemoeials.’

Als ik hem dat heb uitgelegd, is zijn woordenschat weer aardig verrijkt. De frons op zijn voorhoofd maakt plaats voor de glans die bij hem het dagen aankondigt. Ik weet niet wat mooier is.

Dezer dagen had de prins een hoogtijdag. De Spaanse eigenaar van De Krokodil nam hem uit mijn handen over in de zijne, liep met hem de bar binnen en tilde hem op tot pal voor de vileine tanden. Hij is niet bang. Wat heeft hij te vrezen, hij is toch geen zendeling?

‘Ik heb u al een paar keer met de kleine jongen in de berm zien zoeken naar blommetjes,’ spreekt een medeklant me aan. ‘Bent u soms natuurkundige?’

[p. 24]

‘Nee hoor, maar zijn broer gaat al op het grote school en die vertelt hem er alles over. Soms vinden we iets wat die nog niet in zijn plantenboek heeft.’ Ik wijs naar de paarse moerasorchidee die ik juist met een schuldig gemoed en natte voeten uit wat drasland verworven had, terwijl Sander uit het kinderzitje toekeek.

De prins belandt weer op de barkruk naast me. Dichter bij zo'n engerd als hij juist is geweest, hoop ik dat hij nooit zal komen. Met de kokodril is hij nu definitief vertrouwd. Maar met die zendelingen is hij nog lang niet klaar. Nog pas heeft hij er een aan de kant van de vaart gezien; met een lange zwarte jas aan. En nu mag ik bezweren wat ik wil dat zendelingen en kokodrillen hier niet gezamenlijk voorkomen, en dat we al blij mogen zijn met die paar kikkers - dat beest hangt niet zomaar boven die bar. Is het hier soms niet ook een beetje Afrika? En dat er in dat beest niet een stuk zending steekt, maar gewoon stro of houtwol, dat praat je er bij hem niet in. Hij kan alles missen, maar een droom pak je hem niet at.