Tweemaandelijksch Tijdschrift. Jaargang 6

[p. 323]

[November 1900 aflevering 6]

De heilige tocht
door Ary Prins.

III. (Vervolg).

In hoogmoed weder leven, toen hij niet ziek meer was. Denken met trotsche vreugde aan de vrome wapenfeiten, die hij met hulp van God voor het heilig doel volbrengen zou, want daardoor komen ook tot aanzien en tot grooten roem bij hen, die machtig waren, en heerschten over het leger.

Om waardiglijk den kruistocht mee te maken, hij rustte vijftig ruiters uit met speer en zwaard en brigandijn - en wijl zijn geld hiervoor niet reikte, verkocht hij sieraden van goud en kostbare steenen ook, die had zijn voorgeslacht door roof en koop bijeengegaard.

Daarvoor Joden in het hooge slot. Hun voeten in zacht leder, van binnen nog behaard, zacht over het marmer der gangen, als slopen zij vol vreezen door ruimten hun verboden - en voor den ridder zij bogen diep, de bruine rimpelhanden op de borst ootmoediglijk gekruist.

Hun haar, zéér zwart of rood, in lange vrouwevlechten hing op gekromde ruggen neêr, gekromd door onderworpenheid en het buigen over geld en zaken van veel waarde.

Licht-glinsteren hunne diepe oogen, die gitte-donker waren, als zij de steenen zagen, die schemer-flonkerden in een schrijn, en luide zij dan klaagden met wanhoop-heffen hunner armen, die wijd-ommouwd wel vleugelen schenen, dat zij geen geld meer hadden en in ellende leefden, wijl Kristenen hen steeds van wat met zorg vergaard vol willekeur beroofden.

[p. 324]

Dan boden zij, na lang betasten en schudden van het hoofd om twijfeling te wekken, een som, die immer veel te laag, en als de ridder koud en vol verachting een weigerend antwoord gaf, de Joden weêr verdwenen - om na een korten tijd vol jammering terug te komen.

En als zij eindelijk, na lang geduldig handelen, hun goud te voorschijn brachten, soms ook slechts eerst, nadat de ridder had gedreigd met stok of grooter kwelling, zij bijkans weenden om den koop, die hun verlies moest brengen.

* _* *

Een regendag de ridder met zijn ruiters verliet het hooge slot.

De lucht, een somber vlak van wolkend grauw met bleeke lichting, die laag was in een streep, schoof langzaam over de aarde heen - bleek glommen gronden onder water-in-strakke-sluyersneer; om het opgaand groen, dat trilde door het vallen, trok neveling van vocht, en de horizont nabij was doffe waas voor het verre.

De torens van het slot, dat vochtig-rood als moer van wijn, in dichtheid van de stralen scholen, die sprankelden op de leien neer met klettering van regenhagel. Uit over-volle goten golven stortten door de lucht, als werd een hooge bak gekeerd; onstuimig klokte water door looden pijpen heen, en schuimestralen spuwden muilen, aan hoeken opgesperd.

Het binnenplein was een moeras, en daarin stille-stonden in armzaligheid de natte menschen van zijn grond. En toen de ridder uit het slot hen reed voorbij in volle rusting, zij vielen allen neer, en baden zachtkens voor hun heer.

Ontroering kwam in hem door ijzer niet te zien; zijn zwaar omslagen hand bewoog een laatsten groet of zegen, en met zijn ruiters reed hij voort.

Dof roffel-stampten hoeven op het krakend brugge-hout, dat naar het hooge water boog; er waren hoeve-knarsingen op glibberig-zwarte planken, die natte vonken spatten deden; in natte roest schijn-kreten schakelen-aan-een, gewrongen door den zwaren last - en dondering klonk door het rondend poortgewelf.

De brug met hout-gekreun en keten-rammelen weer omhoog.

[p. 325]

In vet bruin-oker slijk de ruiters reden nu, de hoeven neer in plassen, en klonten spatten op tot tegen ruggen aan.

Van helmen met een kouden schijn, het water op de ringe-schouders in tikkend vloeien neêr; vocht kleurde rokken donker, waarop het kruis gehecht; een opgekomen zwoele wind sloeg pluimen laag, en druppelen van de oude boomen, die glibbe-knoestig druilden met plassen aan hun voet, waarin op rimpels blaârtjes dreven van wilde twijgen afgewaaid.

Somber voelden zich de mannen, alsof het weder was een teeken, dat de nauw begonnen verre tocht hun rampen slechts zou brengen.

Vooraan de ridder onbewogen met binnen-gloed van trotsche zaligheid. Hij voelde wind noch regen; voor zijne oogen vreemde landen, waardat hij vroom door moed zou zijn. Een leven vol geluk in krijg, dat tot geluk zou voeren.

Hij zag niet om meer naar het slot, waardat zoovele jaren hij zondig had geleefd. Dit was hem reeds vergeven, en ook hij wist door groot geloof, dat wat hij ook nog mocht misdrijven in woestheid door den krijg, geen zonde van hem wezen zou....

In zon, na éénen dag, op wegen die slechts karre-sporen, en slingerden door velden.

Teer was de wind vol geuren, die speelde door hun rijen, en golving bracht in vederbossen, die boven zilver-kaatsing om hoofden heengeslagen.

Schakel-schittering van de pantsers; in schilden blanke vlammen, en hozen door den wind gevuld, die ruischen deed het jong en nog doorzichtig groen van enkele slanke stammen, die zilver-bleekten eenzaam op uit het boter-groene gras, waarin ook poelen stonden met breking in het sneeuwe-beeld van boven-lentewolken.

Vroolijk de mannen reden door de zon; zorgeloos in vroom vertrouwen de strijd in verre landen hun geen verschrikking was. Zij naderden den dood en deelden reeds den buit, die in de heilige stad, waar zij geluk slechts vinden zouden. Goud schitter-schemeren voor hun oogen, en schoone vrouwen ook, die voor haar leven zouden minnen.

[p. 326]

De ridder zwijgend reed vooraan. De lente hem niet lachen deed. Hij sprak niet met zijn mannen, die hadden groote vrees voor hem, ook wijl zijn kracht geweldig was, en hij geen mededoogen kende, als iets door hen misdreven was.

Hij leefde heel alleen in droom van roem door groote daden en later hoog geluk.

Zoo reden zij veel schoone dagen door het vlakke, zonnig land, waar menschen waren schaarsch en ook geen bosschen stonden, om aan de stad te komen, die bij een berg gebouwd, van waar het groote leger naar het verre Oosten trekken zou.

Slechts langzaam ging de schaar, wijl achteraan was oorlogstuig en mondkost ook op zware, breedgewielde wagens door rooie ossen voortgetrokken, die hadden bladerschut op slaperige koppen, en sloegen met hun staartepluim in langzaamheid en als op maat goud-zonnevliegen van hun schonken.

Als zij teruggebleven, zoodat de ruiters wachten moesten, het bel-om-nek-gerinkel was als een vreedzaam avond-klingelen van verre kerke-klokjes, dat langzaam luider werd.

Een dag, dat regen dreigde uit zacht, verdeeld gedrijf van water-grijs, waardoor de warmgouden schijn was in een wissel-vlucht met wolke-schaduwstrepen, de ruiters in een andere streek - het gras werd schaarsch en donker op heuveligen grond, die ijzerrood alsof de aarde was gedrenkt met bloed in grooten slag vergoten.

Blauwen waas-bergen in lichte-schijn vooruit, waarover, als de zon verborgen, in snelheid duistere dreiging trok.

De paarden langzamer door stijgen, de voorste hoeven dieper spoorden, en de wagens bijna stille stonden - droogharde slagen toen van leder met een kopervlecht, dat haar van stugge ruggen haalde.

De weg, die mul, ging tusschen hoogten op, waar donkerheid was onder het somber, altijd-grauwe-groen van roesterooie maste-stammen. En onder het ruischen van de hooge blaâren-zee in koele schemering, die leeg van leven scheen, een aarzel-gouden-dans, door wind, van sluike zon op mosbedekte grijze blokken, die aan de hoeken uitgesleten door

[p. 327]

stille rust van af den vroegsten tijd. De steenen onder vochtig-donker, waartegen schel en teeder groen van geile kruiden schoot omhoog, dat onder schuwe beestjes boog, die kropen op langs stengels, en tastten over blaâren voort, die zacht in trilling waren.

In zon de weg met breede sporen, die het zware zand deed poeier-stuiven, en door het schaduw strijken steeds licht-in-jagen was, dat dreef een plotsen glans op wapenen en kleedij door het rooie stoffen heen.

De eenzaamheid in het omme door menschen niet gestoord; alleen was wel een ritseling in het hout - een woudduif, die vervloog of ook een hertebeest, dat opgeschrikt en even stil vol onrust stond met uitgestoken wonderkop, de takken onder takken, en dieper dan in het woud verdween.

De tocht zoo vele stonden, maar toen er lange schaduwen kwamen, de ruiters eensklaps laag de stad en het leger zagen, dat daar-om lag in ruste, en als ver zeegeluid was, hoog in schoone avond-rust, het velerlei rumoer, dat steeg uit kamp en huizen op.

(Wordt vervolgd).