|
| |
| |
| |
Groeninge'ns Grootheid of de slag van de Guldene Spooren
door Guido Gezelle.
I.
Daar zat, in 't gers, een blommeken
het hadde geren, luide en lang,
zijn eigen woord gesproken.
De zonne zei: ‘Staat op, mijn kind,
ontluikt uwe oogkens, welgezind,
en lacht uw' moeder tegen:
noch wind en zal u schade doen,
noch hagelslag, noch regen!’
't Had wortels in den taaien grond,
en 't bloeide geren, vrij en blij,
daar 't weunde en was geboren,
't zou menig lente kommen zien,
't zou menig meidag omme zien,
maar nooit en zou dat blommeken,
| |
| |
De Leye liep erlangs, zoo zoet,
zoo lavend, in heur loopen;
de vogel kwam er drinken bij,
de meiskes en de mannekens,
de Grietjes en de Jannekens
't hiet Vlanderland! - dat blommeken,
zoo geren.... in die dagen!
| |
II.
't Is oorloge in de locht en in
de wind berent de Leye, en doet
te bergewaard. Den oest zal, op
de hagel slaan, en 's hemels wild
't Is hooimaand. In den meersch is man
den arrebeid, om God en land,
eenieder, haastig, henenvint
Naar huis! De donder deunde daar
't Is heet! De zonne duikt heur in
‘Te wapen!’ roept er een: ‘Waar zijn
De vijand is in 't land! 't Zij waar
bereidt den goedendag, en - elk
| |
| |
| |
III.
Het vlaamsche heer staat immer pal,
daar 't winnen of daar 't sterven zal:
alhier, aldaar, aan lange lansen,
De winden schudden, met geweld,
de zwarte blomme in 't geluw veld;
de kwaden zien, beneên hun transen,
Met bezemen, zoo kwamen ze af,
om 't Vlaamsche Volk, als ijdel kaf,
dat 't zweerd onweerd is, af te ransen.
Harop! Harop! De trompe steekt;
de boeien los, de banden breekt!
Ten vijande in! Dat, op z'n schansen,
Sta vuist en voet de vane omtrent!
En, gij, die God noch eere en kent,
ruimt bane, eer, op uw veege bansen,
| |
IV
De peerdenhoeven staan in 't zand,
geen hooi en is er meer in 't land,
geen haver schier gebleven:
't is al gestolen, al geweerd,
voor vee en volk, voor man en peerd!
| |
| |
Waar gaat gij, edel died, naartoe:
gaan strijden op den heiden?
gaan straffen, met de geeselroe,
die u den vrede ontzeiden?
‘Geen heidenen:’ zoo roepen ze al,
‘de Vlaming is 't, die 't boeten zal!’
‘Daar groeit en bloeit, te landewaard
der Vlamingen, een blomme,
die honing druipt, die boter baart
en goud: daar gaan wij omme!
't Is munte slaan, dat wij gaan doen,
terwijl de Vlaamsche bargen bloên!’
o Sigis, van Majorken, gij,
wat hebt gij, man van 't zuiden, bij
den noorderling verloren?
Verliezen zult ge er... Winnen, neen,
't en zij, voor graf, nen tichelsteen!
En Robbert, op uw ros, Morel,
- pekzwart is het - gezeten,
gij zult uw' hoogen hals, in 't spel,
Jan Breydel zal, in 't riet gevaân,
ten tweeden male, u ridder slaan!
Die heeren hunne rossen 't staal
verjagen zullen ze, altemaal,
en slaan die boersche benden!
Harop! De storme is los, en 't gaat
om dood! - De goedendag slaat! slaat!
| |
| |
| |
V.
den zegedans, den zegedans
De peerdehoeven staan in 't zand,
maar keerwijs om, naar 't zuiderland,
geen twee, geen een op zeven;
ter Vlamingvaart zoo wilde elkeen:
ze gingen al, 't en keerde geen!
| |
| |
| |
VI.
Onze Vrouwe, onze Vrouwe,
de spooren der schoone gevelden;
op Groeninge'ns guldene velden.
't Zijn de guldene spooren
die, gister nog, gekte, in zijn tale:
doen ruimen de rompvaste zâle?’
daar blonken zijn' dappere hielen;
gebluscht was de woede, en
het ros, op den ridder, te ontzielen.
Onze Vrouwe, onze Vrouwe,
een riet heeft den reuze gedwongen:
van ‘'t Vlaamsche gespuis, en hun jongen!’
Keizer Boudewijn's kerke is,
om Groeninge'ns grootheid te hooren:
den slag van de Guldene Spooren!
| |
| |
| |
Toelichtingen.
| De slag van de guldene spooren, gewonnen onder Kortrijk, 11 Juli 1302, op Groeningheveld, langs de Leye, die door Kortrijk loopt. |
| Henenvimt. Vimmen = vimmen maken, d.i. hooioppers maken, met de vorke. |
| Horkt! Luistert! |
| Benêen hun transen. Een deel franschen lagen te Kortrijk, op de burcht, en zagen den slag. |
| De leeuwen dansen. De zwarte leeuw van Vlanderen in 't gouden, geluw-zijden veld der legervanen. |
| Bansen (bl. 4) fr. ventres. |
| De peerdehoeven. Op de bane, van den Pottelberg af, (het fr. legerkamp) naar 't Groeningheveld, is 't een half uur rijdens. |
| Munte slaan. De aanvaller was de vermaarde munteschrooder. |
| Bargen. Friesch en Vlaamsch barg, varken, beer. |
| Sigis, Koning van Majorken, streed met de franschen tegen ons; hij sneuvelde en wierd begraven in een klooster, op Groeningheveld, onder eenen zeer kleenen tichel, dien men op het stadhuis, te Kortrijk, bewaart. Er staat een opschrift op: ci gist.... enz. met jaar en dag. |
| Robrecht. Robert d' Artois, het hoofd van het fr. leger; zijn peerd hiet Morel (= zwart). Jan Breydel, deken van de Brugsche beenhouwers, ‘hieuw hem het hoofd in twee'n’, zegt het volk alhier, terwijl hij riep: ‘Spaart mijn peerd Morel!’ |
| Onze Vrouwe. 's Graven van Vlanderen geloftekerke, te Kortrijk. De 800 (?) gouden ridderspooren wierden, na den slag, achter den hoogen autaar opgehangen. |
| Vl. gespuis.... woorden, zegt men, van Koningin Johanna van Navarren, van Vrankrijk. |
| Keizer Boudewin IX, van Constantinopelen, Grave van Vlanderen, liet O.L.V. kerke bouwen (einde 1100). |
| Beeldengebouw: (Groupe) van beelden, die men voornemens is te zetten, op het slagveld, in 't jaar 1002. |
| Goedendag, bij de Franschen, godendard: lange, met ijzer gescherpte en beslagen spiet, daar de Vl. voetknechten de stormende ridderpeerden op onthaalden, doende de ridders voorover goeden dag knikken enz. |
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd