Tweemaandelijksch Tijdschrift. Jaargang 3

[p. 138]

Naar de stad.
(Schets)
door F. Roosdorp.

't Karretje stond dien morgen al vroeg bij de goor groene deur.

't Was voor een laag, vervallen huisje, dat wachelend en kreupel tusschen de anderen hing.

't Verweerde drempeltje verzonk in zware modder van 't pad, dat in een zwarte veeg 't weiden-groen doorstreek. Langs den weg sliep eene zwarte sloot, daarachter waasden lage landen. Mistig, bezonken, verdauwde 't verschiet.

In de verte, klompten spookig-blauw en wazig-zwaar de massa's van de stad omhoog.

Ze gingen er dien ochtend heen: 't probeeren op een achterhokje van een slop.

Voor de open deur stond langen tijd een schrale werkman, met zorgoogen voor zich heen te droomen. Zonder lust liet hij zich leunen tegen 't beschot en zijne armen krachtloos hangen. Hij droeg een blauw, verschoten boezeroen, een nauwe zwarte broek bespande met grijze stukken zijne knieën en op 't korte haar stak de klep van een groenige pet. Zijn afgemat gezicht was lang en beenig, grauw, als doorvloeid met steenkoolzwart. Met weemoed in de groote oogen bleef hij staren, recht voor zich uit naar 't wagentje. Soms keek hij even òp langs 't pad dat voor hem lag onder den herfsthemel. En alles rond hem zag hij treuren in den triesten atmosfeer.

Naast hem in 't krottig kamertje was bijna alles ingepakt, gestapeld hoog op een oude mand en in een groene kist. Met stille haast werd door een witgejakte vrouw 't restje van

[p. 139]

den grond gezocht. Snel ging ze rond en bukte met haar mager lichaam naar alle kleine dingen die ze hier en daar nog vond. Uit hare korte rokken zwartten tengre, dunne voeten, op lage schoenen, afgeloopen en te groot. Haar spits gezicht was bleek, vol ernst, en in de vlugge, zwarte oogjes bitterheid en smart. Ze droeg niets op 't hoofd, de zwarte haren lagen plat, met eene scheiding in 't midden; van achteren een wrong.

Twee kinderen zaten bij 't raampje, zonder spreken, naast elkander op de kist. Wijde, afgesneden broekjes lapten om de beenen, verbleekte bonte boezels hingen over alles heen. De een van vijf vroeg somtijds met zijn oogen troost aan zijnen broer van zeven, die daardoor niet zoo angstig keek. Op hun gezichten, goor en week, lag stil onnoozele berusting. Vroeg in den ochtend waren ze daar neergezet en zaten zoo te wachten op wat er komen zou. Dicht bij hen op den grond liep de magere cypersche kat, onrustig met zijn kop tegen de kist te strijken.

Toen 't vrouwtje alles van den grond had, kwam ze even bij haar kinderen, om te troosten. In smartelijke zachtheid bleef zij voor hen staan en streelde langs hun wangen. De witte hoofden neigden zich wat naar d'r toe, hun oogen waren in de haren. Dat oogenblik kwam op hun gezicht meer rust en kleur.

Daarna liep zij naar 't portaal op haren man af, die nog aan 't buitendeurtje stond. Beiden wachtten ze daar naast elkaar en zagen mijmerend naar buiten. En zij, iets kleiner, drong zich even tegen zijne borst, zag streelend naar hem op, in de flauw-bruine oogen... Ze zei toen zacht dat alles klaar was en of hij helpen kwam om op te laden.

Om hen heen bleef alles grauwen. Onder lagen hemel lag 't trieste land, troostloos te treuren. Soms brak er zon bleek-kwijnend door, met weenend weeke glanzen.

Met lange, zwakke stappen ging de man 't hokje in en schuwde even met zijn oogen naar de kleinen, die schuchter bleven kijken.

Dadelijk, zonder spreken, grepen ze de mand en droegen

[p. 140]

langzaam haar naar buiten. De oude wagen veerde ineen toen 't zware ding er op schoof. Er lag een hoop gereedschap in, klompen, versleten matten, dekens en klein goed, overdekt met gele kranten.

En langzaam aan was er een hoopje buren, in hun arme kleeren, 't pad opgesloft, om de verhuizing van nabij te zien. De meesten zeiden niets en bleven starend wachten, hun handen in den zak, op wat er verder kwam. De vrouwen spraken zacht, met medelijden en oogden dan scherp naar den zwakken man.

Onverschillig, dof en zwijgend, bleef hij loopen dàn op 't pad, dàn door de kleine woning. Een wrange ontevredenheid trok om den mond, toen hij de menschen naar zich voelde kijken.

Lang had hij gezwoegd, ginds, in de fabriek, om 't vol te houden in de arme woning. Maar telkens was zijn kracht verlamd door felle koortsen, die hij bij de heete vuren, daar, had opgedaan. Telkens was hij half beter, er toch weer naar teruggekeerd en had zich met woesten wil dan tegen alles ingezet: ze moesten eten. Maar nog - en nog eens was hij lijk-loom thuisgekomen op een avond en krachteloos lag hij dan week aan week te lijden. En nù den laatsten maal, had hij den arbeid in 't zwarte hol voor goed vervloekt en half ziek nog door zijn zwakte en ellende een toevlucht in de groote stad gezocht... Daár zou hij heentrekken van morgen, daar zou hij zoeken met zijn vrouw... hij wist niet wat... hij ging en dacht dat alles beter was dan hier te blijven...

Weer liep hij met 't hoofd vol van zijn vage plannen het huisje in, naast haar, die duidelijk, in felle droef heid leed. Er stonden nog de groote stukken: drie matten stoelen, een tafel en een kleine kachel. De man nam de drie stoelen en zij 't restje. Lustloos, achter elkander, sjouwden zij 't weer de deur uit, de wagen op.

En langs 't pad zag zij een klein, gerimpeld wijfje loopen, uit 't besjeshuis. Zij kende het en riep:

‘Ik wou maar dat ik in jouw plaats was, oudje!’

[p. 141]

‘En ik wou maar dat ik dood was, tobbers!’ riep de oude zwak, en ging voort, zacht wachelend op haar versleten beenen.

Binnen zaten nu alleen de kinderen nog op de kist. En zij ging er naar toe om ze er af te zetten. Ze bleven staan, roerloos op hun geklompte, kleine voeten, waarover slap de kousen hingen. 't Deksel van de kist werd opgelicht en een half weite-brood er uit genomen. Dat werd verdeeld in vieren.

De man liep met zijn stuk naar een hoek van 't kamertje en ging zitten eten op den grond.

De twee kinderen klommen weer naar boven en zelf kwam de vrouw in 't midden. Troostend nam zij de kleine hoofden tegen hare zijden. Alleen het smakken van de lippen werd toen gehoord. Ze hadden niets te zeggen. Hij bleef voort eten, starend op zijn brood. Zij wist niet wat te doen en streek de kleintjes maar beschermend langs de haren. Een schijn van stil genot kwam voor een oogenblik op hun gezichten: ze aten nu en dwongen zich daaraan alléen te denken. En zachtjes zei de vrouw toen even aan 't jongste kind, dat hij maar stil en zoet moest wezen. De kleine gaf een goedig knikje met 't hoofd...

Toen 't klaar was trok hij zich overeind, en gaf zijn vrouw een matte wenk om op te staan. Ernstig, met een angstig voorgevoel ging zij 't doen, begrijpend dat het nu de tijd van heengaan was.

De kinderen weer op den vloer, en bonkend, stootend, droegen ze het laatste stuk het deurtje uit. Met zware moeite werd 't logge ding op 't wagentje geladen en eraan vastgesjord met aan elkaar geknoopte touwen.

Het kamertje stond. Leeg, eenzaam, vol stof en overblijvend vuil.

Toen, voor den laatsten maal, ging zij er in, zag nog éens, bijna weenend rond, en trok toen haar kleinen, die bij 't raampje draalden, mee, aan hare hand. Vreemd en angstig keken ze, toen ze uit de deur, schuw en roerloos voor 't arme boeltje stonden. De jongste, bijna huilend van opkomend verdriet, werd handig beetgepakt en tusschen mand en kist op

[p. 142]

een kussentje geladen, dat daar was klaargelegd. Klein en verlaten zat hij, en keek naar moeder, smeekend...

De kat stond klagend in 't portaal te mauwen. Hij werd in een touwen zak geduwd en onderaan gestopt.

't Was klaar.

De man liep even rond den wagen, om voor 't laatst te zien of alles goed geladen lag... dan vatte hij in een schok van trots kordaat 't handvat en zwoegde voort, met alle kracht door 't zware modderpad.

En achter hem een eindje, liep de vrouw, mager en bleek, met hare korte, zwakke stapjes. Aan de hand hield zij 't oudste kind, dat niet begreep en droevig naar den wagen en zijn vader keek.

Een troepje volk, in soezend zwijgen, bleef stilstaan bij hun woning en keek ze na.

De man ging door, traag op zijn dun gesleten klompen, langs de rij van huisjes, laag en vaal. En ìn hem kropte felle haat bij de aangloeiende gedachte vertrapt te zijn. Hij had de lust om nu die wagen met zijn laatsten, armen rommel van zich wèg te smakken, en zijn vuist te heffen en met een vurende verwensching zich ginds, in dien klaren stroom te gooien... van alles af...

Maar voor 't wanhopend oog droefden weer de hulpelooze vrouw en de twee kleinen op, die dan verlaten zouden zijn...

De smalle rug gebogen, duwend met laatste kracht, verdween hij van 't pad en reed den weg op naar de stad, die hij van verre groot en machtig, in 't flauwe ochtendlicht opmisten zag.

En zij volgde achter hem, in 't witte jakje, haar scherp gezicht vol ingehouden smart, het kindje met zich trekkend, dat treurend voor zich keek en niet begreep.