Tweemaandelijksch Tijdschrift. Jaargang 3

[p. 77]

Kinderen.
Schets
door F. Roosdorp.

Met knieën en handen klom kleine Jan de hooge keldertrappen op en stond in 't nauwe straatje.

De huisjes, pas ontwaakt, stonden op te klaren in den zonneschijn en lagen stil nog in 't blauwig waas van eenen helderkouden morgen van November. De meeste winkeltjes en kroegen waren nog niet open.

Nauwelijks was Jantje boven, of met haast en vreugde keerde hij zich weder naar den kelder:

‘Jo! Jo! kom 'es kijke wat 't lekker van nacht hêt gevrore, de gote zijn verstopt! Gàuw!

Zijn zusje Jo, twee jaar ouder, die beneden aan de deur stond haar rokken op te binden, repte zich zenuwachtig en kroop zoo vlug ze kon de trappen op,

Verdikkie ja! Zie je die plas daar Jan? Werachies heelemaal bevrore. Gauw, daar gane we een heerlijk baantje make? Vooruit jonges!

Op een blij drafje liep ze een eindje in de straat, waar een plas lag toegevroren. Met haar verstelde leêren sloffen ging ze voorzichtig op 't dunne vlies staan trappen, om te probeeren hoe hard 't was.

Jantje, op groote, doffe overschoenen, haar nieuwsgierig achterna.

[p. 78]

Vooruit maar hoor! Je zal 'es zien hoe lekker of dat gaat. Zal ik beginne, of durf jij 't eerste, hè?

Jantje draalde.

Nou, ik dan maar. Zal je goed kijke hoe ik met me beene doe?’

Ze liep een eindje achteruit om een loop te hebben, spuwde en wreef een paar keer in haar handen en kwam toen met vaart op 't plasje af. Maar met wijde stappen trapte zij er overhenen toen zij zich wou laten glijen. 't Vlies piep-kraakte onder hare beenen.

‘Nou, dat mag strak over. 't Is nog niet glad genoeg, zie je? Nou jij.... Kòm! Je laat je maar sulle as je op 't ijs staat en dan ga je van zelf.’

Jan, op zijn wije overschoenen, wou niet graag en bleef voor dat hij een loop nam, nog even dralende naar Jo zien, die hem toen achteruit trok en begon op te hitsen:

‘Kijk jonges, hij dùrreft niet!.... Vooruit suffie, bè je bang dat je op je gatje valt? Gauw, of je mag niet eens meer, hoor!

Op zijn magere prikkebeenen, 't smalle lijf fier op, in de oogen woesten moed, rende hij eensklaps met lange passen voorwaarts, de schoenen half slijpend langs den grond.

Mooi zoo! Laat je nou glijje hoor!’ schreeuwde Jo nog onder 't loopen.

Hij waagde 't in plotseling opgewelden moed en met vaart wou hij over de ijskorst strijken. Maar zijn stroeve schoenen bleven steken, 't beenig lichaam knikte middendoor en met de broekspijpen lag hij vóórover in 't gebroken plasje.

Jo, die met haar handen op de knieën van plezier er eerst naar stond te kijken, kwam nu geschrokken en driftig op hem af. Scheldend en rukkend trok zij hem weer op zijn magere beenen.

‘Lammeling, waarom blijf je niet op je poote staan? Gauw verdikme, meê de straat uit, as moeder 't ziet, wor je plat geslage.’

Hij werd ruw aan een arm vastgegrepen en haastig langs den huizenkant naar 't eind der straat gesjord. Bij 't laatste

[p. 79]

huisje moest hij stilstaan, tegen een vuil muurtje, half verborgen achter een goteplank.

Hij huilde een beetje van de schrik en stond van angst en kou te trekken met zijn dunne beenen.

‘'t Is jou schuld ook! J-j-jij heb me opgestookt dat ik most sulle!’ hikte hij.

‘Zeg 'eres, je bekkie dicht hoor, of ik laat je staan, smeerkaan, leelijke vuilpoes! Zal ik thuis alles eve gaan vertelle, hè? Kijk 'es, kreng, 't is verschrikkelijk, hoe krijge we 't er af? Nou motte me zoo meteen na school en onze boteram nog ete!’

Jan stond te leunen tegen 't muurtje en begon met zijn rood geworden knuistjes langs de moddervegen zachtjes heen te wrijven. Jo bleef voor hem staan, terwijl ze middeltjes bedacht om 't boeltje schoon te krijgen.

Haastig zocht ze heen en weer of er niet ergens iets lag, waarmee ze aan 't werk kon gaan. Daar zag ze een brok krantepapier aan d'overzij. Ze haalde 't gauw en ging er mee bij Jantje op haar hurken zitten om te vegen langs de modderpijp. 't Was een kort, zwart broekje, veel te wijd. De magere beenen staken er uit als stijve stelen. Lijdzaam en stil bleef hij er naar zien en veegde met zijn mouw soms de oogen droog. Zijn smal en bleek gezicht werd witter van de kou, zijn bibberende vingers trok hij in de mouwen.

't Papier werd nat en vuil en was gauw stukgewreven, maar altijd bleven op 't broekje nog de bruine veegen.

‘Schudt toch niet zoo an me beene, ik val haast om,’ begon hij bevende te klagen. Zijn bleek bruine oogen waren waterig van ingehouden tranen, 't smal, onnoozel-hopeloos gezicht keek bang en treurend. De schouders had hij naar omhoog, zijn bonte pet diep naar beneden.

En Jo op hare hurken aan zijn voeten, werd rood en moe van 't werken. Telkens moest zij de dikke, zwarte haren die over 't gezichtje vallen kwamen, met haar modderige hand of met rukken van 't hoofd naar achteren slaan. Dan wreef en trok en wrong ze met alle kracht weer aan 't modderbeen. 't Dik en stevig lichaampje, waarover een kort lijfje en strakke,

[p. 80]

baaien rokjes, bukte en draaide in alle houdingen onder Jan zijn oogen rond. De vinnig bruine oogjes gloeiden van woede en gezondheid uit de ronde, harde wangen. De harenbos verward, vuile vegen langs de armen en wangen, wreef en streek ze voort, haastig, ruw en handig.

Toen Jan begon te klagen, smeet ze 't laatste brok papier op zij:

‘Ja, nou mot je nog standjes make ook! Ken ik d'r wat an doen, lammert? Is 't niet mooi dat ik je help? Wil ik je thuis liever dood late rammele?’ - Kom 'es hier, ik weet wat, maar hou je bek dicht en begin niet te griene, of ik ransel d'r op hoor!’

Ze zag even rond of alles veilig bleef en wou 't toen met een punt van haar onderrok gaan probeeren. Maar dat ging zoo lastig, dat ze Jantje bijna plat moest drukken, om goed bij de pijp te komen.

‘Nee, dat gaat niet, hoor. 't Wil er verdikme niet meer af,’ zei ze nijdig.

Hij bleef nu maar geduldig en stil kijken naar een winkeltje waar uit werd gestald. In elkaar gekrompen, 't bovenlichaam wat voorover, stond hij tegen 't muurtje.

Jo wist ook geen raad meer en ging nu maar met haar bloote hand, die ze eerst in een open plasje doopte, aan 't werk. Met nieuwe drift begon ze te rukken en te stooten, tot Jan zijn magere lichaam stond te knikken en doormidden wilde breken. Toen stond ze nog eens op en ging op een afstandje kijken hoe de boel er uitzag.

‘Je ken zoo nog niet na huis hoor. Ze zoue je harsens in mekaar slaan. Waarom hè je dan niet opgepast, ellendeling? Hoe komme we na school, ik geloof dat 't al half nege is.’

‘Ik wor zou koud, late we nou toch na huis gaan,’ huilklaagde hij.

‘Ja, dat zou je wille hè? Je weet dat 't je goeie broekie is. En as moeder an 't slaan gaat, scheidt ze niet meer uit.’

‘Laten we dan eve na ouwe Daatje gaan, die hêt heet water,’

[p. 81]

‘Dat leelijke kakelwijf het rusie met moeder! Zulle we maar stiekem zonder ete na school gaan, hè? Maar ik heb net zoo'n honger!... Gos, daar hê je Gerret ook. Laat ie ons niet zien hoor! da's die vuile klikspaan.’

Ze verscholen zich even om den hoek, toen een kleine jongen, een eindje verder, uit een vuurnering in 't straatje kwam. Hij was in zijn bloote hoofd, zag even rond en liep weer, overvallen door de kou, naar binnen.

‘O, gelukkig! Ga nou maar weer mee, we moete uit kenne kijke of moeder ons zoekt.’

Ze gingen weer bij de gootplank staan, Jo ongeduldig naar 't broekje kijkend, dat nog altijd modderig was.

‘Weet je wat, es kijke of dat gaat!’

Ze trok de dikke muts van schapevel van Jan zijn gore, witte haren, om daarmee als een spons te gaan wasschen.

‘Da's toch een oud en sterk kreng’, verklaarde zij.

Jan stond nu in zijn bloote hoofd en streek met zijn vingers over zijne haren. Hij begon te grienen van de kou. Jo, al bezig de muts nat te maken in een gootdoorloop, die zij open had gestooten, rukte druftig naar omhoog.

‘Hierzoo, kouwe dries, zet mijn hoed maar zoolang op je kop.’

Ze droeg een stijf kastoren hoedje, met een bosje afgevreten bruine veertjes en zette dat op 't hoofd van Jan, die al dieper in elkander stond gedoken.

Verlegen trok hij even met zijn mond om te willen lachen, toen hem de meisjeshoed stijf op 't hoofd werd gedrukt.

Jo begon nu in haar bloote hoofd en liet de lange haarsprieten maar gaan zooals ze gingen; 't lijfje losgewoeld, de kousen half gezakt. Ze verbeet zich van zenuwachtigheid en woede.

‘Ken je niet een beetje hellepe? We komme zoo nóoit klaar hoor!’

Jaap rilde van neen en verzette zijn hoed een beetje.

Na een paar ruwe vegen werd de in elkander gewrongen bonte muts weer op zijn hoofd gezet en vond Jo dat 't voldoende was.

‘'t Is nou toch zoo erg niet meer. Je moet thuis maar

[p. 82]

gauw een sponsie met wat water neme en dan veeg je d'r zelf nog maar een beetje overheen. Laat moeder niks merreke, anders beleef je wat. Nou mot je stiekum met me mee gaan en vlak naast me blijve loope, dan zal ik je wel op 't plaassie bij de kraan brenge. Vooruit dan, je staat er bij as dooie Lotje. Wacht, eerst je snoet een beetje schoon.’

Ze maakte een paar schoongebleven vingers nat en waschte langs 't vuil gegrient gezicht van Jantje. Met haar mouwen droogde zij hem af. Toen pakte ze een verkleumde hand en trok hem vlak naast hare rokken, zoodat de broekspijp onzichtbaar was.

‘Zie je, zoo mot je blijve loope, dan zien ze niks as we door de kamer gaan... Verdorie! daar komt moe met Mietje waarachtig an, ze hêt ons al gezien,’ zei ze plotseling zacht, toen ze niet ver meer van den kelder waren.

‘Blijf vlak bij me hoor en kijk niet zoo suf. As moeder hier is mot je tegen d'r rokke kruipe en zoo meegaan hoor! Ik zal je wel hellepe,’ waarschuwde ze nog voor 't laatst.

Uit den kelder was een groote, wit-gejakte vrouw verschenen, met op haar arm een kindje. Ze keek zoekend rond en bemerkte Jo en Jantje, schijnbaar in druk en stil gesprek.

Loom en langzaam kwam ze nader, strak voor zich ziende, bijna onbewegelijk loopend. Ze hield bij de kinderen stil en vroeg lusteloos wat ze daar deden.

‘O! we telle af moe! We gaan een beetje spele...

Ole, gestole, gekrege, gekocht,
Driemaal naar de lommerd gebrocht...

begon Jo onnoozel af te tellen, bij ieder woord een vingertikje gevend op de borst van Jantje en zichzelf.

Weet je niet dat 't schooltijd is en je boterham al een uur klaar staat,’ zei de moeder koud, met nadruk.

O jé, dat ware we haast vergete, hè Jan?

Jan was op een oogenwenk van Jo, naar de breede rokken van de vrouw geslopen, die starend voor zich uit bleef zien.

Jo zong lustig hare aftelliedjes voort en liep dansend mede.

Even langzaam en serieus keerde moeder weer terug, stijf

[p. 83]

als een boom, de starre zorgoogen in gedachten voor zich uit. 't Kind dat op haar arm zat en stijf was ingebakerd, scheen ze niet te zien. 't Zat onnoozeltjes en stil te kijken en begon bleekjes te lachen tegen Jo, die grimmassen maakte. Jan hield zich aan de plooien van de zwarte rokken vast en liep drentelend mee, zonder dat de vrouw iets van 't geval bespeurde. Toen zij bij den kelder kwamen, liet hij zich los en de vrouw kalm verder loopen. Hij klom gauw de treden af en liet op 't plaatsje een paar kommen water over de pijpen stroomen, terwijl Jo voor de deur op den uitkijk bleef en haar gehavende kleertjes in orde bracht.

‘Breng onze boteram maar mee hoor, as je klaar bent, die ete we onderweg wel op. 't Is bij negene,’ schreeuwde ze Jantje toe met hare radde stem.

Weldra verscheen hij met natte pijpen en vier boterhammen in zijn handen.

De moeder verdween juist stijf en statig in een winkeltje.

‘Verdomme, wat zie jij d'r uit jonge! Weet je wat? We gaan vandaag maar stukkies draaie hoor! Dan gane we langs 't IJ na de groote schepe kijke en eerst bij tante Toosie bij de kachel zitte, wantje bent geloof ik, heelemaal bevrore?’

Hun brood verborgen onder 't hes van Jantje, slopen zij hand aan hand 't straatje uit, dat nu in leven kwam. Jo met haar korte, vlugge pasjes en Jan ernaast, met magere, onzekere schreden. Beiden in spanning wat er vandaag nu wel met hen gebeuren zou.