Tweemaandelijksch Tijdschrift. Jaargang 2

[p. 312]

In Rusland
door Ary Prins.

II. (Vervolg.)

Het huis was weldra uitgebrand; een laatste vlam, die blauw met gouden tong sloeg uit het gat, waar was de deur geweest, en lekte aan soldaten.

Muren wankelden in laatsten gloed, en ploften neer naar binnen, steenen vlogen rond, alsof een bom was ingeslagen, en uit het puin-in-hitte dikke rook in donkerheid aan 't wolken.

Voor het woeste licht van vuur kwam winterschemering. Schaduwen om de donkere huizen, die stil-verholen stonden door het blank, dat op de daken lag, maar groot rumoer van binnen kwam, dat luid op straat door oopgeslagen deuren.

In duistere kamers gevochten werd, en met onstuimigheid de Russen in de huizen drongen. Schoten in het enge binnendonker, waar werd in zwaren damp van kruit gevloekt en luid gekreten. Soms een, die dood, door het groot gedrang niet vallen kunnen, met vreemd bewegen gaan dan het lijk, en dit was niet te zien.

Ladders naar zolders kraakten van zware opgaande lijven, die langzaam vol ongeduld met getast der koude handen, en wapenen door het stijgen schuins, en stooten tegen elkaâr. Een sport brak wel; of een soldaat werd neergestooten, door een, die hooger stond, dan zwaren val en kermen op de steenen.

Boven heet de strijd in bitter-kouden nacht, men vocht met ongezienen, en die door muren niet wijken konden met bajonetten neergestoken.

Op een zolder was licht, droef licht van een lamp voor een

[p. 313]

vergeten heiligen beeld. De zwakke vlam stond stil in blauwend duister-nevelen.

Nacht in den binnen-nok, waarin met ouden glans de schuine sparren staken. Twee mannen daaronder lagen; een bleek en stil, de open mond in wrongen, de andere had de borst ontbloot, hij hijgde zwaar, en stierf met sluike doodsgebaren. Een plas fonkel-donker als zware oude wijn lag tusschen beiden, en rood was op den muur door eene hand gedrukt.

De vlam in stilte knappen, maar onder in het huis menschen vol ontzetting schreeuwden, en een gil zoo ijselijk schel, alsof een vrouw werd neergeveld.

Buiten het gevecht nog steeds werd voortgezet. Op het wit, dat bleekte dood in den nacht tusschen het grauwe staan der huizen twee donkere groepen, waarvan de een voor de andere week.

Om een vaandel in flarden, dat opstak met vaagheid van het midden-wit, houwen met hevigheid vielen; de klingen lichtsloegen boven het breede van haar-zwarte shako's, die stonden grillig in duisternis, en droegen een glansstreep van koper.

Er was damp om de menschen-in-kou van afgeschoten geweren, en Ney daarboven uit op een zwart paard, dat wild door het gevecht, en hinnikte over dooden. Soms vloog het op; de ruiter hoog-bewegen, onduidelijk donker in den nacht, en om hem het luide schreeuwen van ruige mannen met schemerbaarden, die staken met pieken naar boven.

Maar uit een woning viel licht, rosse helderheid, die over het woeste gaan. Oogen in schaduw zagen op, bleek waren alle koppen in 't gewoel, en vurigheid was in metaal geslagen. Men zag gekwetsten op sneeuw bewegen, die harder scheen dan overdag, en een doode, die eenzaam lag, in licht, rood het strakvale lijkgelaat, slechts een oogenblik, toen was het weêr donker.

Ney in helderheid, door iedereen te zien; een gouden streep op zijn steek aan het fonkelen. Er viel een schot, en hij boven-uit verdwenen. Het paard was slechts getroffen maar Ney weerop, zag zijn soldaten wijken. Hij ging nu ook terug.

_* * _*

[p. 314]

Een week trompetsignaal klonk in den donkeren nacht. Dit was door Ney bevolen, en uit het dorp zijn troepen gaan. Slechts de gekwetsten achter bleven. Er waren er, die rezen op, om ook toch mee te gaan, en wankelden een schrede. In laatst verlangen armen uitgestrekt, en krommen handen op in pijn, die waren bleek in den bleeken schijn.

Zij liepen in het licht van donkere winter-nachten, vage blankheid van de sneeuw, die opgaat in het hooge duister.

Achter hen het dorp stille was. De Russen waren er in gebleven, en hadden vuren aangemaakt, die brandden achter donkere huizen. Hooge vlammen in de lucht, die gloeide bruin, het scheen als hingen er walm-wolken, en vurig rood de sneeuw, alsof de zon onstuimig onderging.

De Franschen liepen op hun schaduw, die al maar kleiner werd, en eindelijk verdween. Voor hen het vlakke land, verlaten-wit met duister-golven, dat in een verren nacht verging.

Een hooge lucht, die alle ijlheid had verloren, en, zonder sterren, blauw als somber water was, scheen laag te zijn, en op het veld te drukken. Maar aan den horizont vooruit een wolk was verrezen, die als een bergrand stond; een scherpe klippe in het ruim, dat lichtte om den rand in pulver mane-glans.

Er was geen wind, en toch geen stilte ook. Van verre sombere geluiden kwamen, alsof daar was een zee, waarop de storm loeide, en golven klotsen deed. Ook een kreet van de vlakte op, als van een mensch, die eenzaam in een groot gevaar.

Donker en gebukt zij over het sneeuwveld gaan, en Ney vooraan in zwarten mantel. Zij zwegen boven het sneeuwgekraak, en liepen huiverend voort, want prikkelen de vorst het lijf door kleeren heen.

De roes van het gevecht was nu voorbij. Zij dachten aan hun lijden, en voelden hunne wonden. Soms droef gekreun van een, die moest den stap vertragen.

Zoo ging men op een weg, die slechts te gissen was, en

[p. 315]

in het duister-licht, dat bracht geheimenis, hoogten op den grond, van sneeuw geplooid om dooden, waarbij wel ooggedwaal, dat gloeide in den nacht, van beesten uit op roof, die door den honger niet meer schuw.

Doch wat men zag verborgen werd, want nachtvlokken langzaam dwarrelen gaan. Zij kwamen uit donker, dat dik saamgepakt, in bleeke-donzen nedervlucht, en als door grillen voortgedreven, die traagheid in het vallen brachten; vreemd leven in het koude duister, waardoor verhuld voor de soldaten 't oneindig leege-over-het-veld. Als warreling van grenzen de sneeuw was om hen heen, waardoor geen spanne ver te zien, en niets te hooren was.

Hun schreden klonken niet op het zachte, dat verrees, en dit als weelde was, die hun verderf zou zijn. Zij voelden warmte nu, die slechts van binnen kwam, en groot behagen gaf, 't behagen van den slaap, die onverschillig maakt, en geen gevaar meer duchten doet.

Als dronken liepen velen voort, het hoofd heel zwaar gezonken, en met geloken oogen. Zij droegen hun wapenen onbewust, en uit handen, die kleumden in vlokken, geweren zonken zacht ter neer, en in de sneeuw verborgen.

Traag werden veler schreden, men liep niet meer bijeen, en een soldaat, de laatste van den troep ging op een sneeuwrand zitten om even uit te rusten, het hoofd door eene hand gesteund, alsof hij was in diep gepeins. Hij zag zijn makkers niet verdwijnen, en wit kwam in een laag op zijnen donkeren rug.

Een ander uitgegleden, viel eensklaps neêr, het hoofd vooruit, de armen uitgestrekt, en zakte levenloos ineen, toen hij werd opgericht.

Ney, die vlak bij, dit zag, scheen moedeloos te worden, maar eensklaps met een harden stem, die allen wakker maakte, beval hij sneller voorttegaan, en de gelederen te sluiten.

Nog dertig man zij waren, en evenveel door sneeuw bedekt, toen voor hen uit in het witte vallen, dat als een nevel was, een roode gloed steeg op uit stille donkerheid.

[p. 316]

Ney sprak met vreugde in de stem, en sneller werd geloopen....

Een schuur van hout, die laag scheen door de sneeuw, en daarin om een vuur, dat door het leege van de deur een brand was in den witten nacht, kerels neergedoken, die van het leger weggeloopen. Zij droegen ver-gestolen pracht verborgen onder vale jassen, en glans van edelsteenen door scheuren heen te zien.

Twee vrouwen ook met bont gekleurde doeken om het warre-haar gewonden. Een lag en sliep in een ruitermantel, en ademde met kreun-geluid, de andere droeg een mannenbroek, en gouden ringen aan de ooren. Zij was nog jong, en stille-zat met licht gehuiver en neer-geslagen oogen.

En van het vuur, uit duisternis, kwam zwaar geronk van onder kleeren, en soms, bij helder vlammen, omwonden voeten op, en groot te zien.

De mannen, die zaten, spraken de koppen vooruit, die vlamden bruin-rood met stoppels op de harde kaken, en felle brand lichten hunne oogen, die hadden vreemden glans.

Zij hoorden niet de zachte schreden der soldaten en waren zeer misnoegd toen in den bruinen rook die uit het deur-gat trok, gestalten wit bedekt, als uit den grond verrezen. Vele sprongen zelfs op, en grepen naar een wapen; de vrouw die steunde begon te krijten, en op den grond beweging kwam; hoofden in donker opgericht, en men hoorde lage vloeken. Maar toen Ney werd herkend, was alle onwil uit, en om het vuur ook plaats voor hem en zijne soldaten.

Langzaam ging het uit. Roode schemering over de menschen, die waren zoo dicht bijeen, dat het zwart gegolf scheen, met onrust van die wakker waren. Knieën staken op, die stonden in gloed, droomstemmen spraken vreemd en bang, men hoorde lijdenszuchten, en in de sneeuw, die vlokte door gaten in het dak, en dekte allen wit, Ney zat recht-op alleen, en staarde in de zwakke vlammen, zijn mantel dicht om het lijf geslagen.