Tweemaandelijksch Tijdschrift. Jaargang 1

[p. 225]

In Rusland
door Ary Prins.

I.

De zon in krans van koud-licht-flitsen, die door geen wolk gebroken, als hetteloos vuur naar boven gaan, bol in een lucht, die tintelend grauw-blauw-bleek door ijlheid zijn, en waaruit koude vallen van boven d'atmosfeer, die alles starren deed.

Veel sneeuw op sneeuw gedaald, smetteloos ijzig-zacht op het vlakke land, dat doodsch en hol door het één van scherpe blankheid zijn, waarop de zon in koudheid vlammen, en wit zoo wit aan den horizont, dat 't zilver-vorste-blauw der lucht er donker tegen werd.

En stil het zijn, alsof de wind was dood. Uit helderen hemel vorst-kristallen rechtelijk dalen, en in het starrend leeg, waarin de kou bracht dood, en vogels nederploften, zachtscherp gekraaksel zijn van sneeuw, die kromp, en brekende ijs-atomen.

Donker op het glinsterend wit menschen van het groote leger.

Om een adelaar, gulden trots, nog niet verloren, met doorschoten doek, dat slappelijk hing in vale flarden, soldaten, strompelen stil in blauwe lompen, dik omhuld. Op ruggen, krom door moeheid en ontbering, 't eens kostbaar bont van vrouwen zijn, en een lancier in rood, reeds lange zonder paard, droeg voor de kou, als misgewaad, een stuk tapijt, met vogels en bebloemd, uit Moscou meegenomen. Goud op een borst, blonk door een scheur in vrouwekleed, dat was met bloed bevlekt. Een man, die nog een snaphaan droeg, met hand door wit omwonden, had marter om de lenden, en dicht bij

[p. 226]

hem een helm-in-zon met vederbos, op schouders, hoog door steun van krukken, waar-om een grauwe kaftan hing.

De troep liep dicht bijeen, om minder kou te lijden, en in 't ruig der grauwe tronies honger-oogen rood, door 't altijd wit ontstoken; handen, krachteloos in wol, op afgesneden stokken steunen, en menig had de voeten dik omwonden, waardoor het loopen langzaam ging, en het bloed te sneller stolde.

Men ging steeds naar het westen voort en op den weg door het vlakke land, bevroren menschen lagen; ook paarden hard en schonkerig gedeeltelijk opgegeten. Een wagen in een kuil geraakt, stak schuins uit sneeuw om hoog, en dicht daarbij een hut, die zonder deur, waarvoor de sneeuw was omgewoeld en een soldaat-in-zwart in stilte zat, het bloote hoofd gebukt, zijn ransel door den muur gesteund. De zon scheen op zijn borst, en deed de knoopen glimmen.

Ook kwam men langs een bosch van sparreboomen, wijd uit-een, het altijd groen gekromd door blanken last. Daar, in blauw'ge schaduw door het wit, veel mannen neergeveld door Russen en de vorst. In sneeuw gezeten, een bewoog en strekte de armen uit. Hij klagend duitsche woorden sprak, maar niemand naar hem zag, en toen de troep voorbij, hij ganschelijk stille werd.

De zon ging schuiner schijnen, en heviger de vorst. Zoo scherp-en-fijn de lucht, dat damp om hoofden kwam, die neersloeg in kristallen.

De kou drong tot de knokken door, alsof in naaktheid gaan, en menigeen den stap vertragen - de wil tot vluchten werd gebroken.

De oogen niets meer zien dan glinster-sneeuw in warren, de mond voor goed gesloten, en rust in eeuwige rust zij onbewustelijk willen.

Niets hooren als hun moed werd ingesproken; de winter had hen doof gemaakt. De armen vielen slap omlaag, en op de sneeuw wat werd gedragen. Hun voeten niet meer voorwaarts gaan, en als zij zonken op de sneeuw, met schuim van bloed soms voor de tanden, niet nagestaard door die verdwenen.

[p. 227]

Donker-hoog de dooden op het wit, waar-in zij door de vorst niet zinken, en wel gestoord hun rust door Polen of Kozakken, die buit in kleeren zochten. Ook stijve voeten bloot gemaakt door die slecht schoeisel hadden.

De zon-in-dalen achter wolken weg, die grauw van sneeuw, en rood omrand. Groote schaduwen over 't land - één doodschheid van verlaten wit, waaruit het zwart van schaarsche stammen in spoken-vaagheid op, en rillen. In 't komen van de duisternis sneeuw-opvlagen in winter-stof door wind, die dood aanbracht en klaagde hoog.

Toen was het, dat er Russen van achter struiken kwamen, met blankheid dik bestoven. Zij weifelen op hoogen grond, maar zien hoe klein de troep met groot misbaar omlaag gereden op lang-behaarde paarden, die klein als hitten waren.

Sneeuw opstuiven als zand. Paarden, onbeslagen, afglijden op ijzel-grond met strak-vooruitte pooten, en voor het rooiehelle van de zon, weer vrij van wolken zijn, Tartaren, ruig en donker hoog, woestelijk zwaaien op hun beesten. Kromme sabels somber flitsen boven mutsen, zwarte lansen dalen met rood-ijzer door den gloed. Schapenvachten in den wind; boven lijven schuins vooruit naast langgerekte halzen, om eerder goed te treffen.

De Franschen één dichte hoop, waarin de kou steeds dooden maken. In d'avond-winterzon geweerloopen met vurigheid schuins-op, maar vingers stijf geworden, de trekkers niet bewegen kunnen; schoten schaarsch, en veel te hoog met droog geluid, als hout, dat kraken. Armen krachteloos-koud, moeielijk sabels trekken, maar de meesten, die vluchtendstonden weerloos zijn, en luid hun angst over het barre land.

De schok. Paarden-borsten tegen menschen, die gleden onder uit, en grepen naar de wasem-koppen. Voor oogen, groot door angst, ijs, dat aan gebitten hing. Een ruige tronie, hoog, met vuile baard die wit bevroren, in even-schijn door pulvervlam van een pistool, en door het schot een, stijf van kou, werd neergestreken.

Open handen op-vooruit, hoofden angstig afgewend, als speren naderen snel, die diep in lijven doken.

[p. 228]

Weinig weerstand werd geboden. Een kurassier, in pels gehuld, stak met een grijns op het hard gelaat, door eenen slag geploegd, zijn sabel door een ruiter heen, en viel toen zelve om, en van de jonge garde een, 't verschoten blauw in havelooze flarden, sloeg woest met zijn geweer een pelsmuts en een schedel in, en werd eerst neergetreden toen 't bloed hem uit drie wonden vlood. Wel deed een schot van een soldaat die beefde in de kou voor zijn ellendig leven, een paard zich hoog verheffen, en den Kozak na wankeling vallen, maar om de vluchtenden weldra een kring van steppenruiters zijn, die slachtten met hun lansen.

In bloed, dat dampen door de vorst, van dooden om hen heen, die leven zouden nog slechts kort. De meesten stonden stil, het hoofd gebukt, en wachten zoo hun sterven, en die langs paarden vluchten wilde, het lijf gekromd in vrees, met angstig-zijdelingsblikken, met weinig moeite neergeveld, meest in den rug gestooten.

De adelaar omlaag, en op het doek een hoofd, dat grauwen blauw met open oogen. Een bleeke vrouw in ruiter-vest met goud, kroop stille onder pooten, en liet een purper spoor, als mensche-slak, op wit, en een grijsaard, die in put-doorlijken stond, met breed-en-hoog shako van jager-op-een-paard, en tressen op de groene borst, sprak fransche woorden om genâa, totdat de dood hem zwijgen deed.

De zon voor goed verdwenen. Blankheid schaarschelijk dwarrelen uit het al-om hooge grauw met breede scheur straken-boven, waarin geflonker was. Nog licht op de witte aarde, die zelve lichtend was.

Kozakken op den grond, gebogen over lijken, en goud, bij schamel schijn van sneeuw, in rooie handen blonk...