De Tsjerne. Jaargang 22

[p. 443]

Freark Dam e.o. / De ald-redakteuren oer jo!

Douwe Tamminga - meikoarten de tolfte âld-redakteur fan De Tsjerne. Hy hat se kommen en gean sjoen, alve foar him. De iene om dit, de oare om dat, hwant der hat altyd wol hwàt west mei dat aeklike tydskrift dat wy net misse kinne. Tamminga bleau, by tsjinslach en reboelje ‘sterk as in iik, taei as in wylgetien’. Hwat hat him twaëntweintich jier boun oan dit tydskrift? Wy hawwe de âld-redakteuren frege - hiel yn 't koart - hwat to skriuwen oer ‘D.A.T. en De Tsjerne’. Seis fan harren hawwe oan ús forsyk foldien. Hjir komme se, yn alfabetyske folchoarder:

It is fansels wol nei to sjen, mar ik wol der op dit stuit ôf wêze hwannear't ik nou krekt redakteur fan De Tsjerne west ha - miskien omt ik it ynwindich net to goed wurd ha wol hwant ik siet der as ramplesant, neidat Anne Wadman mei gâns spul útkonfoaid wie. It sil dus yn 'e jierren '50 west ha, in snuorje fan literaire wynstilte en konsolidaesje, mar bytiden makken wy (hm) dochs aerdige nûmers en al fortelt de leginde it oars: nij, byneed eksperimintearjend talint krige ek in kâns. Douwe Tamminga wie yn haedsaek de man dêr't De Tsjerne ek yn dy jierren sawol it iene as it oare (siz mar: alles) oan to tankjen hie. Hy sil slim tsjin himsels stean moatten hawwe om altyd mar wer talint, plichtsgefoel en geastlik en lichaemlik úthâlden by dy Tsjerne op to setten. Dat tsjin-jinsels-stean is fansels in prachtige, echt-Fryske eigenskip, mar komselden docht it sokke swide fortuten as yn dit gefal mei de kombinaesje Douwe Tamminga-De Tsjerne. In stânbyld is it aldergeloks noch net oan ta, in lintsje hoecht fansels ek wer net (foar in reisbeurs is er al fiersto âld) en boppedat praet ik hjir allinne foar mysels en dêrom: lit se nou de namme fan it blêd mar foroarje, hwant mei Douwe Tamminga, de lêste en de greatste fan de Mohikanen, fordwynt De Tsjerne dochs ek. Dat spyt my ôfgryslik mar it is net oars - sels Douwe Tamminga kin der neat oan dwaen... Aldergeloks is er noch jong genôch om op skjin papier, sûnder it briefhaed ‘De Tsjerne’, to bigjinnen oan in nij literair sjapiter. Dat alteast is de (lok)winsk fan

freark dam,
âld mei-redakteur.

[p. 444]

skriuwend lanwinne

Dichter en administrateur, skepper en skriuwer, dat wie D.A.T. It kin de bêste oerkomme, mar it is net sa'n noflik bistean. Hwat Tamminga troch de jierren hinne út 'e wei set hat foar De Tsjerne wie ús bine oan de ûnforbidlike agenda, oan de mappen mei kopij, oan de briefwiksel mei auteurs en oare autoriteiten. It wie it drege routine-wurk. Wy woenen as redaksjeleden wolris prate bûten alle biwende paden om. Wy wienen net sa dwers troch alles hinne ‘door de eeuwen trouw.’ Tamminga wol.

Dat De Tsjerne in bolwurk wie fan wissichheit komt op syn rekken. Yn syn eigen wurden kin ik it tydskrift miskien better neame in ‘lytse sitadel, in lêste fêsting, dy't ûnnimber is by it stoarmrinnen fan novimber.’ Sa alteast hat hy it hawwe wold. Om dy reden koe him in soad op 'e lea skoud wurde. Altiten siet hy oer De Tsjerne yn noed. Foar ús wie dat mar maklik. Wy tochten, it komt wol foarinoar. D.A.T. brocht it offer fan syn tiid en syn energy om it tydskrift yn stokken to hâlden. Hy woe him der net foar wei wine. Syn slogan wie: ‘meitsje my tsjinstber, folk...’ (Nije Gedichten, 1945, bls. 7).

Tamminga hat mar komselden klage; hy reizge nei de setterij, hy forsoarge de korreksje, hy brocht hwat lykwicht yn it forskaet fan bydragen foar elts Tsjerne-nûmer en wy wisten allegearre: as D.A.T. der útstapt, dan sil der gâns minder acht slein wurde op de tael, dêr't hy sa'n master yn is. Dan kin it wolris sa komme dat der in soad forsleauke wurdt. Dêr wie hy sels ek fan oertsjûge. De kunde oan de lju, dy't bitrouwen yn him stelden, en it perfeksionisme hat hy meidroegen as in lêst. Hy koe der swier oan tille.

It skriuwerskip fan De Tsjerne is foar D.A.T. in stik fan syn libben wurden. Myn ‘libbenswurk’ hat er wolris sein. Hy wist hoe'n bytsje reden der wie om dêr greatsk op to wêzen, omdat der tiden west hawwe dat der to min kopij wie en toloarstelling oer it nivo fan de bydragen. Lykwols bleau hy op syn post. In dreech wrottende pionier. Lânwinne en lân oanmeitsje, dat hat syn wurk west. Abonnees en meiwurkers meije der wiis mei wêze dat D.A. Tamminga twaëntweintich jier foar harren réstien hat.

sjoerd leiker

[p. 445]

Oer de freonskip tusken D.A. Tamminga en my skriuw ik net. Hjir is de redaksje-sekretaris:

briefmontage

 

 

29.12.'63: Soe in skôging oer Testbeeld net as dyn redaksionéle maidenspeech tsjinje kinne?

7.8.'65: Ik soe sizze, lês mei it each op it boppesteande dy passaezje nochris oer, en dan sûnder bloed yn 'e eagen.

15.10.'63: It wurdt in bisletten praetmiddel sûnder offisiéle sprekkerij, mar wol mei konsumpsjes.

15.4.'64: Hwerom hastou net réagearre op myn fraech om Testbeeld fan Fokke Sierksma yn De Tsjerne to resinsearjen? Ast der gjin sin oan haste, siz it dan planút.

15.10.'63: Elk wurdt dus achte praet oan to bringen.

16.1.'65: Dyn stik oer Kymgong fan Spanninga woe ik graech net letter as 22 jannewaris yn 'e hûs hawwe. Kin dat?

16.1.'65: Der sit spitigernôch ien printflaterke yn; ‘generaesje’ moat wéze ‘generaesjes’.

6.9.'64: Hoenear kin ik it stik oer Enzensberger krije, Lolle? Novimber, Desimber?

7.8.'65: Mar ik fornim dat ik al mei dy yn 'e clinch liz en dat wie eins myn bidoeling hjir net.

19.2.'66: As wy nou de boel der by delsmite, dan soe de saek wer alhiel út 'e groun wei opboud wurde moatte.

15.4.'64: Dy 18-jierrige Tsjerne is by my wol in tear plantsje, mar dêrom noch net foar de dea opskreaun.

15.12.'63: As ik skylk to âld wurd as redakteur en bigjin to flybjen, dan hoechst mar nei my to wizen en ik fordwyn as redaksjeskriuwer.

lolle nauta

[p. 446]

Alderearst is Douwe Tamminga foar my de dichter, dy't in omfangryk tydrek fan 'e Fryske ferskunst mei syn namme ûnderskriuwt. Dat dichterskip is foar him in engagement. Hy is oan Fryslân forkoft en levere. Syn bigryp fan forantwurdlikens brocht him yn de nuodlikste sitewaesje dêr't in dichter yn komme kin, it redakteur-skriuwerskip fan in literair tydskrift.

Dat bitsjut skiftsje en komponearje, mar ek taesters útstekke, briefkje, skilje, kontakten lizze en ûnderhâlde bihalve mei nau to hippen en swier to rissen Fryske skriuwers yn spé of bûten spé, ek mei Noaren, Bretons, Catalanen, Amerikanen en Israëli's; allegear efterskermsk wurk, dêr't inkeld de portefeuille dy't er op elke redaksjegearkomste meitôge, dúdlike tael oer spriek foar fiif man.

As it wêze moast, en it moast faek wêze, koe er foar syn freonen en foar himsels hurd, foar syn fijânnen myld en sportyf wêze. Fan syn twaëntweintich jier redakteurskip haw ik him tweintich jier fan tichteby biwûnderje meijen om syn talint, syn ûnforbrutsen trou en syn suver asketyske tawijing oan eigen opjefte.

Myn romte, 1/3 pagina, is op; myn stoffe net.

fedde schurer

Bêste mei-âdredakteur,

In ouskiedsstikje wurdt mij frege fan 1/3 Tsjerne-pagina oer ‘D.A.T. en De Tsjerne’. 22 jier redaksioneel bodzjen yn 1/3 pagina, dat kin fansels gjin kant út, dat is mear wat foar in essay-opdracht oan Jo Smit. Dêrom folstean ik mei in lokwinsk. Ik bin bliid datsto no lang om let ynsjochtst dat it útwêze moat mei de ferflokte plicht. Plicht om eat yn stân te hâden komt allinne fuort út mispleatst ferantwurdlikheidsfielen. En ferantwurdlikheidsfielen is neat oars as mispleatst gefoel fan eigenwearde. Dêrom noegje ik dij út namme fan Fedde Schurer, Freark Bergstra, Jan Wybenga, Sjoerd Leiker, Reimer van Tuinen en nog in poarsje eksplichtdoggers út om lid te wurden fan ús Boun fan Ad-Tsjerne-redakteuren. It is it fijnste om lid to wêzen fan in klub dy't net bestiet en dêr't men dus neat foar hoecht te dwaen en dy't gjin inkelde ferantwurdlikheid fan jin easket. Skik yn 'e rige, freon, sjog de Tsjerne-geest dwalen en genietsje fan it otium sine dignitate. De wiere bestimming fan de minske is: wizer wêze.

Mei hertlike groetnis,
anne wadman

[p. 447]

Oft ik tige yn it koart hwat sizze wol oer ‘D.A.T. en De Tsjerne’? Wis wol.

Doe't ik okkerdeis yn lytse rounte nochris ophelle fan dy para-literaire stunt, de bigraffenis fan Douwe Kalma, murk ik ynienen dat ik it hie oer de bigraffenis fan Douwe Tamminga. Hy siet der sels by, en sil der wol út opmakke ha, hoe't ik tsjin him oerstean. Hy sil my wol yn 'e wei libje. Mar dan sahwat as syn tydskrift, De Tsjerne. It hearde der winliken net mear to wêzen, mar it is bitiden tige maklik dat it noch bistiet.

D.A.T. is, de tiid hat it ús leard, de meast stânfêste fan de Tsjerne-reginten. Hat syn hwat klassike ynstelling tsjin tael en kunst oer him dit sit-hâlden mûglik makke?

D.A.T. kin glûpende moai anekdoates fortelle. En hy kin der gâns in protte. Hy hat mear as tritich jier in mear as oandachtich waernimmer west fan Frysk literair libben. Lit er mémoires skriuwe. Ien lêzer hat er.

jan wybenga