De Tsjerne. Jaargang 22

[p. 361]

Trinus Riemersma/It hillich nachtmiel

Se trêdden de efterbuorren del tsjin de stream fan modernen yn dy't se op snein net groeten. Ticht njonken inoar rounen se, de eagen stiif rjochtút. Mar tichter by har Godshûs sykhellen se rûmer en lieten de eagen dryster weidzje. Se metten kunde, bruorren en susters. Det knikte freonlik alle kanten oer dat it sipeltsje op 'e efterholle krekt ûnder de kyps in komike hupsa makke: ‘Frou Sysling! Hwat is 't seldsum waer, hen?’ En Sjirk liet syn ‘Môije’ tydlings oer de strjitte kreakje.

‘Watse! De frou noch net safier?’

‘Né ju, de âld skonk wol mar net om lyk.’

‘Dat duorret ek al in hoart!’

‘Ei ja, wy moatte mar lykas de Skrift seit: yn tsjinspoed forduldich.’

‘As wy dat mar witte, Watse,’ knikte Det.

‘Koene jimme der útbrekke, of ha jim in oppas?’

‘De âldste fan Eabele Gjet húswarret by ús.’

‘Just, jawol. Nou ja, ik woe mar sizze, mocht de gelegenheit him wer foardwaen en jimme sitte oan, dan is ús Ale net ûngenegen.’

‘Dat is freonlik oanbean. Mar wy hawwe nou ien, en wy kinne Gjet fansels ek net foar de holle stjitte.’

‘Oe heden né. Mar ik woe sizze, mocht it sa útkomme.’

Even wie it petear dien. Hja groeten in mannich bruorren en susters dy't fan in oare kant ôf nei dizze stille, dearinnende strjitte kamen.

‘It is dochs Hinne diskear?’ flústere Sjirk, hwant Hinne syn âlden rouven in trêdmannich foar har.

‘Ja, oars moat it my al raer misse, tominsten.’

‘It is dochs net in maklike gong foar sokke âlden,’ ornearre Sjirk.

‘Fansels net, mar dat wie it foar de mem fan Jezus ek net. En jo moatte net forjitte, as sa'n jonge dit frijwillich ûndergiet, dat bitsjut ek in greate treast foar de âlden en in kroan op 'e opfieding.’

Wurden dy't er heard of lêzen hat, tocht Det. Hja seach fol meilijen nei Hinne syn mem en kearde har ôf. Earme frou Bolhuis. Hja hie him droegen, it boarst jown, greatwurden sjoen...

‘Dochs,’ sei Watse, ‘leau ik dat wy ek fammen tastean moatte op 'en dûr. It is fansels net neffens de tradysje...’

‘Dat woe 'k sizze,’ sei Sjirk.

[p. 362]

‘Mar ús gemeente tinnet stadichoan út. Nou al kinne wy it nachtmiel net faker hâlde as ienkear yn 't jier.’

‘De Skrift is dêr dúdlikernôch oer,’ woe Det hawwe.

‘Ja, dat seit Det wol, dúdlik, mar de Bibel is yn in oare tiid skreaun, en... Nou ja, koart en goed: of wy moatte ek fammen tastean by it nachtmiel, of wy moatte ta it âldebôllebiten forfalle lykas de griffemearden en sokken.’

‘Fui, fui,’ sei Sjirk, ‘dat mei God forhoedzje.’

‘Jawol! Mar wy sille God ek net yn 'e wei stean moatte. As it Gods bidoeling is dat wy fammen deselde rjochten jowe as...’

‘Ik leau der neat fan dat dat Gods bidoeling is,’ ûnderbriek Det him.

‘Wy kinne ús better oan Syn wurd hâlde, dàt freget Hy fan ús.’

Syn eigen fammen wiene troud, en nou't er noch ien jonge thús hie, dy neikommeling, Ale, nou woe er ynienen fammen de tagong jaen. Hja tocht oan har beide famkes fan fiif en trije. Né, dy net!

‘Jawol, dat seit Detsje wol, mar... eh...’

‘Ik leau, Watse hie wol sin oan in stikje frouljusbil.’

‘Sjirk!’ Hja dúste him yn 'e ribben.

Har famkes! God hie se tanke dat it famkes wienen, en nou't se wer yn forwachting wie hie se leaver in miskream as in jonge. Wie har leauwe dan sa lyts? Wie dit har neifolgjen fan Kristus? De triennen kamen har yn 'e eagen wylst de mannen noch neinokkeren. Moast se net alles foar God oerhawwe?

Se rounen it terrein fan it âld fabryk oan 'e ein fan 'e strjitte op. Túch woeks heech op heappen pún. Yn ien fan 'e wurkrûmten wiene in preekstoel en banken timmere en de gemeenteleden hienen de muorren opkreaze. It wie har Godshûs, al ryklik fiifentweintich jier nou wer.

Hja skouden de banken yn, de manlju rjochts, de froulju lofts fan it mulpaed. Foare, njonken de stoel, spile Rinsema op it harmonium. De rigen stuollen foar de banken wienen opsteapele en lofts stie in tafel mei in skael en in beker.

It harmonium spile sêft psalm 150. Manlju sprieken noch in inkeld wurd tsjininoar en sloegen de Bibel op, dêr hwer't de tekst op it buordtsje nei forwiisde. De froulju hellen bûsdoek en psalmboek út it taske en knikten en glimken fansiden.

Doe kamen se deryn. Alderling Jansma, de foargonger, en dan Hinne, yn it lange, wite kleed, en dêrefter de oare âlderlingen en de diakens. De foargonger gyng de stoel op, de âlderlingen en diakens gyngen nei

[p. 363]

har plak, en Hinne kaem to sitten op it bankje foar de stoel, mei de rêch nei de gemeente ta.

De foagonger wurke kalm en evenredich it votum, de groet, de wet en de skuldbilidenis ôf. Hja songen jitris en de jeften waerden sammele. Doe bigoun de eigentlike nachtmielstsjinst mei it foarlêzen fan it formulier, in lang en dreech stik, al ieuwen lyn opmakke oan 'e hân fan in samling hjir en dêr weiroppe sitaten, einigjend mei de formoanning fan Paulus: Hwant dy't ûnweardich yt en drinkt dy yt en drinkt himsels in oardiel, gjin ûnderskied hawwende yn it lichem des Heare.

De foargonger kaem by de stoel del en gyng njonken it bankje stean. Hinne foel foar him op 'e knibbels. It ritueel sette yn: ‘Hwant sa leaf hat God de wrâld hawn, dat Er Syn iennichstberne Soan jown hat, dat in elk dy't yn him leaut net fordjerre, mar it ivige libben hawwe mei.’ Sêft kaem it tsjinwurd fan de jonge: ‘Myn Heit, as it mooglik is, lit dizze drinkenstsjelk my foarbygean. Mar net lykas ik wol, mar lykas Jo wolle.’

‘Hy wie forachte, en forlitten fan 'e minsken, in man fan smerten en bisocht mei kwalen, ja as immen foar hwa't men it oantlit forberget, hy wie forachte, en wy hawwe him gjin acht slein. Lykwols, hy hat ús kwalen op him nommen, en ús smerten, dy hat hy droegen.’

‘Myn Heit, as it mooglik is, lit dizze drinkenstsjelk my foarbygean. Mar net lykas ik wol, mar lykas Jo wolle.’

‘Om ús oertrêddingen is hy forwoune, om ús ûngerjochtichheit is hy forbrizele; de straf dy't ús de frede oanbringt, wie op him, en troch syn striemen binne wy genêzen.’

‘Myn Heit, as it mooglik is, lit dizze drinkenstsjelk my foarbygean. Mar net lykas ik wol, mar lykas Jo wolle.’

‘Hwant hy is ôfsnien út it lân fan 'e libbenen; om de oertrêdding fan myn folk hat de pleach op him west.’

‘Heit, de ûre is kommen; forhearlikje jins Soan, dat de Soan Jo forhearlikje mei.’

‘Weitsje en bid, dat jimme net yn 'e forsiking komme; de geast is wol feardich, mar it flêsk is swak.’

Doe sonk de gemeente del yn gebet.

‘Heit forjow it har, hwant hja witte net hwat hja dogge.’

‘Mar ik siz jimme, fan nou ôf sille jimme de Minskesoan sjen, sittende oan 'e rjochterhân fan de Almachtige en kommende op 'e wolkens fan de himel.’

[p. 364]

‘It is folbrocht.’

Even wie der in risseljend lûd foare by de stoel en it flústerjen fan 'e foargonger: ‘Slút de eagen, jonge.’ Hja bleauwen yn gebet lizzen, mar wisten hwat der barde. It mes fan 'e foargonger stie yn it hert fan 'e jonge. Twa âlderlingen skeaten ta om to helpen. Hja snieën him de hals út, heinden it bloed op. Der waerden in pear lapen fleis fan syn stuten snien. De foargonger ritste it fleis yn blokjes wylst de âlderlingen it lichem fuortsjouden.

‘Bruorren en susters kom, hwant alle dingen binne ré.’

Ien foar ien, earst de manlju en dêrnei de froulju, rounen om de tafel hinne en namen fan de foargonger de beker mei it wée bloed, in swolchje mar, en in stikje bluodrich fleis. En by elk spriek de foargonger in tekst. Gerben Durks kaem - ‘Loovje de Heare, myn siele, en alles hwat binnen yn my is, syn hillige namme.’ Watse naem de beker en it fleis - ‘Dy't al dyn ûngerjochtichheit forjowt, dy't al dyn sykten genêst.’ Tsjip van de Bos gyng nei foaren - ‘Barmhertich en genedich is de Heare, lankmoedich en great fan goedgunstichheit.’ Sjirk dronk en iet - ‘Safier as it easten is fan it westen, safier docht Er ús oertrêddingen fan ús.’ En de froulju, ien foar oar. Jelle Hiske - ‘Lykas in heit him erbarmet oer de bern, erbarmet de Heare Him oer dejingen dy't him freezje.’ En Det - ‘Hwant Hy wit hwatfoar gemaek wy binne, bitinkende dat wy stof binne.’ En Geartsje - ‘De Heare hat syn troane yn 'e himelen fêstige, en syn keninkryk hearsket oer alles.’ En Wibrens Bouk - ‘Loovje de Heare, al syn hearskaren, jimme, syn tsjinners, dy't syn wolbihagen dogge.’ Ien foar ien kamen en gyngen se, oant elk him sêdde hie oan it lichem fan 'e Hear. Doe klom de foargonger wer by de stoel op en bea mei de gemeente it gebet des Heare. Hja songen meiinoar de ienenfyftichste psalm en nei't hja de seine ûntfongen hiene, foelen se yn it mulpaed en skeuvelen nei bûten. Hja seagen ris tomûk op it horloazje en stieken in sigaer of sigaret oan. Inkelen bleauwen stean to praten, mar de measten repten har nei hûs. Det hong oan Sjirk syn earm.

‘Hy die it moai, founst net?’

‘Jawol,’ sei hja. ‘Hastou Gearte sjoen? Dy hie al wer in nije hoed. Alle kearen mei it nachtmiel hat se wol hwat nijs.’

‘Soel net, Sylstra?’ rôp er fansiden. ‘Men soe al hoopje dat dat fanke de kofje brún hat. Ik bin hetsich.’

‘Nou, dat sil 't wol,’ sei Detsje. ‘Ik hie de kofje al meald, se hoecht allinne mar op to jitten.’