De Tsjerne. Jaargang 22

As ik myn sin siz...

De kiker net op it skerpst

Yn it novimbernûmer '66 fan De Tsjerne stie de fierrekiker fan Sjoerd Leiker net hielendal goed ôfsteld en joech in hwat dizenich byld. Lêzers dy't net op 'e hichte binne, soene út it artikel Hongaerske freonen opmeitsje kinne dat it folk fan de Szeklers yn Hongarije wennet en dat is net sa. Yn 'e winter fan 1940-'41 haw ik as sekretaris fan Prof. Grondijs fan doarp ta doarp troch har wenkontreijen reizge en bin sa mei de Szeklers yn 'e kunde rekke.

Fierders is der suver gjin oerienkomst tusken de bitinking fan Warns en dy fan Somlyo, dy't Leiker suggerearret. De fiering fan dy oerwinning is dêrsa in typysk tsjerklike plechtichheit. It ‘feest’ bigjint twa dagen foar Pinkster en hat op Pinkster sels syn lêste dei en hichtepunt. Yndirekt wurdt hjirtroch krekt de klam lein op twaspjalt, hwant ûnder de Szeklers, dy't foar in part protestant binne en dêrby ek noch ta forskillende protestantske tsjerken bihearre, bistiet in great tsjerklik forskaet. Tige apart foar it Szeklerlân, binammen yn East-Europa dêr't men soks net wend is, is dan ek it great tal tsjerken yn in protte lytse plakken.

F.S. SIXMA VAN HEEMSTRA

Ut it hert grepen

Selden haw ik in resinsje lêzen dy't my sa út it hert grepen is as dy fan Durk van der Ploeg oer Each om each fan Paulus Akkerman yn it desimbernûmer '66 fan De Tsjerne. Yndied is dizze oant nou ta lêste roman fan dizze skriuwer net mear as in les yn dierkunde. Sa to skriuwen oer minsken is selst in foarm fan diskriminaesje: krekt as soene minsken fan 'e heide, om my yn 1880, op 'en bêsten to forgelykjen wêze mei orangoetans út de Javaenske oerwâlden! It liket wol oft Akkerman hjir in anachronistyske tik fan Darwin meikrige hat. It spyt my dat er him ta sok skriuwen forliede litten hat. Troch hwa? Troch himsels miskien,

[p. 40]

om't er in bestseller skriuwe woe mei it ynfieren fan in summum oan seksuéle heal-rûgens? Of troch de resinsint yn 'e Leeuwarder Courant dy't him yn syn roman Ek mar minsken in yntellektueel to heech gripen forwiet? Soe Akkerman him dat sa neinommen hawwe, dat er yn dit stik fan saken radikael omswaeid is? Jow my dan Ek mar minsken mar, of Doarp sûnder takomst?, nei myn sin skitterjende staeltsjes fan folkslektuer. Foar my alteast hat de skriuwer, op U. van Houtens De sûnde fan Haitze Holwerda nei, syn master op dit mêd noch net foun. It hat gjin sin om út Durk van der Ploeg syn resinsje to sitearjen. Hwat syn krityk oangiet hat dy man neffens my de roas folslein rekke. Soe it sa wêze dat de resinsint, sa't út de titel fan syn skôging Op 'e âlde foet fuortset ôf to lieden is, eardere wurken fan Paulus Akkerman oer ien kaem kjimt mei dit lêste boek, dan bin ik it net alhiel mei him iens. Sa't dúdlikernôch bliken docht oan myn hjir neamde wurdearring foar b.g. Ek mar minsken.

Grins.

G.W. ABMA