De Tsjerne. Jaargang 13

[p. 69]

Liuwe Brolsma:
Twirre

As ik út de gloppe wei dêr't ik myn tintsje opset ha by it dúntsje der fuort efter opkladdere bin, sjoch ik, dat ik in stomme streek úthelle ha. Dêr stiet noch in tinte, in fjirtich meter fierderop, sa yn de bidelte, dat ik it net sjoen hie niis, doe't ik miende, dat ik de lêste al hûndert meter foarby wie. Mismoedich bisjoch ik dat giele ding dêr. In greate húshâlding kin der net yn húsmanje, mar it is dochs ûnfrij. En it liket my yn de skimer ta, dat it paed nei de pomp fan dy tinte ôf fuort by my lâns rint. Dat bitsjut fjouwer kear deis deselde kletspraetsjes oer it waer, de hege prizen en it minne winkelguod hjir op it eilân. Hawar, ik kin moarn altyd fierderop gean. Earst mar ris de sé sjen. En as ik op it hege dún stean is it allegearre wer goed en is my alles wer forgetten: de tarissing, it geklongel by de boat to Harns, de lange reis op in kâld sigerich skip mei forfelende reizgers, it wachtsjen oant einlings de fyts frij wie en de drege traep yn de wyn op, hast oer it hiele eilân hinne.

Tsjin in ljochte stripe yn de kimen farre de skippen wis en heimsinnich; in fiskerman tichterby is alhast net mear to ûnderskieden fan it skiere wetter. It strân leit forlitten. It is heech wetter en de kant fan Aesterein út triuwe in pear minsken har fytsen troch it sân. De heechwetterpeallen wurde al omspield fan de weagen. Dan sjoch ik, dat der fuort ûnder my oan de foet fan de dunen noch in pear omskreppe. Hja binne mei fisklinen dwaende, mar hoe en hwàt kin ik net ûnderskiede. Ien fan de twa is in frommiske. Sa nou en dan blaest hja yn de hannen, mar de oare, in grouwe keardel, wrot hast mei de noas op it sân troch.

De skerpe hege wyn blaest my troch de tinne klean, dat ik sykje forskûl efter in kopke. Efkes letter jowe de beide fytsers by Aesterein de moed oer en slepe harren fytsen by de dunen op. Allinne de beide forwoedene fiskers bliuwe oer op it strân fan it eilân mei syn tsientûzen frjemden. En as ik al yn it heal-tsjuster wer op myn smout tintsje taset, binne dy twa dêr grif noch, hwant ik ha nearne hwat by de dunen opklimmen sjoen, mar kin hjirwei ek net bidikerje, hwer't se dan wol wêze kinne.

As ik de oare moarns bûten sit, de primus earst hwat bihimmeljend ear't ik myn théwetter oan de soad bring, hear

[p. 70]

ik dy keardel al oankommen, krekt sa't ik al tochte, mei twa kreakjende amers. Hy bromt sahwat. Ik bliuw hwat foaroer sitten en fiel syn each, as hy boppe op 'e rânne fan myn dúngloppe stiet en it hear oersjocht. Hy kin noch in oare kant lâns, mar hy docht it net. Twa grouwe reade skonken bliuwe by my stean, de amers binne lykwols grien; ik hie se my wyt tocht. ‘Môgge buurman.’ It is safier, it is myn eigen stomme skuld. Dus anderje ik op deselde ûnnoazele toan, praet ek oer it forrekte kâlde waer, de ûngemaklike reis, de djûrens op it eilân en de breklike kampearfjilden. Hy praet in stedfrysk, dat nei ien fan ús lytse stêdden skaeit, hat in fjouwerkante reade holle, dêr't ik neat sympathyks oan fine kin. Einlings trêddet er fierder mei syn amers. Hy is neat better as syn reade skonken my al taliken, earder minder, en mei ôfgriis sjoch ik syn grouwe kont yn it krappe giele broekje wer fierder oer de rânne fordwinen. Dat frommiske, dat er by him hat, like my sa yn de skimer justerjoun aerdiger ta.

As er werkomt set er de amers by my del. - Haw ik ek fisklinen? Né? Nou, hy hat trijehûndert heakken by him, hy hat fan 'e moarn al nei it Waed west to wjirmstekken en is heal forkommen yn dy kâlde dridze dêr. Syn wyfke hie fan 'e moarn de linen fierder út 'e tiis helle. Dàt wie de pest by it fiskjen, dêr koe men alle kearen ûren foar rekkenje. Juster hie er tolve fongen, dêr wiene trije kanjers by. Mar hy kriget by my gjin byt, en einlings wâddet er wer fuort, allinne de greate printen fan syn fuotten yn it paed bliuwe oer en dy binne my al oer en to folle. Ik skop der sân oerhinne, mar strui earst in bosk fordroege séstikels it hiele pad bylâns.

As ik by de dunen del nei de sé rin, kom ik har tsjin. Hja hat swommen, en sa mei it ljochte hier wyld om de holle, de mûle iepen, de blauwe eagen glânzgjend fan it geniet yn it wetter, it swimpak strak om de kante lea, it golle antlit in laits, liket hja in folsleine tsjinstelling fan dy oare, dêr boppe.

‘Kâld?’ freegje ik.

‘Hearlik’, seit hja, ‘sille jo ek swimme?’

‘Earst nei de Boskplaet.’

‘O, hwat fijn’, ûntkomt har, ‘né, oars woe ik jo warskôgje, hwant wy ha hjir in line útstean, dan koene jo yn de heakken traepje.’

Al wer dy forflokte linen. En ik sjoch har nei as hja linich nei hoppen klimt, faeks sjocht hja dêr noch in kear om. Mar dat docht hja net en ik set de stap der yn op nei de blauwe dize yn de fierte, hwerefter de Boskplaet wachtet.

De hiele dei swalkje ik dêr om, de wyn blaest noch like

[p. 71]

fûleindich en swarte wolkens komme fan fierren oandriuwen mei steile reinstreken derûnder. In âld skipslûk, dat ik to skoar set, hâldt my droech. Dochs binne dit de dagen dêr't ik nei ûtsjoen haw, allinne hjir yn dizze neakene woastenij, by it wyld streamende wetter troch it Amelanner Gat, de greate brânningkoppen dêrjinsen op de platen, de hûnderten fûgels, it gekras fan de sékobben, it avontûr dat hjir faeks noch to bilibjen is. Net in minske moetsje ik en wurch, mar foldien set ik de jouns wer op nei hûs ta. It is wer opkommend wetter en dy twa sille tink wol wer oan 't fiskjen wêze. It strân is lykwols leech. Hja binne dus hwat forstanniger wurden. Oan de oare kant fan it earste steile dún binne hja lykwols oan it wurk. Dêr stiet in plat houten kistke mei hwat botten, hwerfan't sa nou en dan ris ien sûnder doel in loftsprong makket. Hja lizze wer roungear mei in line, binne wer oan it iezjen. Hwat soene se oerdei dwaen, as der net fiske wurde kin? Ik rop hwat oer it waer, it frommiske keart har nei my ta en seit hwat forlegen dei, mûlk skammet se har hwat foar dat ûnhuerige wurk. De fint seit neat. Hy pakt de swarte wjirmen ien foar ien út in buske. Swartbrún binne se einliks, en it bloed spuitet derút as hy de stielen heak yn de grouwe kop op pjokt. Hja hellet de lyntsjes út 'e tiis en moat skreppe om him foar to hâlden. Ik wol him oansprekke - in jounpraetsje by har yn de tinte liket my nou net ienris sa ûngesellich ta. Mar dan sjoch ik syn bleate fuotten, dy binne skramd fan ûnderen en op in pear plakken skimert noch it read ûnder de sânkoarste dy't der oerhinne sit. Myn stikels komme my yn 't sin, en biskamsum rin ik troch, forbyldzje my, dat ik noch in snau efternei krij.

It hat hurd waeid, mar dat it sa need west hat, dat myn tinte bilies jaen moast, wol net yn my del. Mar hy leit plat en ik kin oan it sân der omhinne wol sjen, dat der ek immen by west hat. It stikelpaed hat ek ien lâns west, en de konklúzje leit hast wol foar de hân.

Hiel let op 'e joun kuijerje ik noch in slach om. De kâlde wolkeloften binne oan de kimen gearraend, de sé is bidarre. Ik gean in slingerpaedtsje lâns, dat my ynienen foar har tinte bringt. Ik sjoch har skaed - dêr is gjin twivel oan - tsjin it giel forljochte kleed. Ik klim op in dún der fuort by en sjoch nei it skaed yn de tinte. Hwat soe hja dwaen? In hiel skoft stean ik dêr, dan sjoch ik dat oan de oare kant de tinte, ek op in dún, dy keardel nei my stiet to sjen, breedút, de hannen yn de bûsen. Hjir is gjin forûntskuldiging en ik swaei om.

[p. 72]

De oare deis bislút ik hwat by honk to bliuwen, ik moat nei it doarp om hwat iten yn to slaen, mar wol dochs earst efkes sé yn. Hja helje krekt in line yn, sille dat bisykje tominsten. Hwant it wetter is al aerdich heech, en dêr hwer't de beide reade koarken op it griene wetter dobberje is men suver al efter de earste brânning. Hja stappe elk op in koark ôf. Hwerom lit dy keardel har gean nei de nuodlikste dy't rjocht foar in slufter oer leit? Moedich trêddet hja fierder, en it ljochte blau fan har swimpak wurdt dûnker dêr, hwer't it wetter tsjinoan slacht. As it har boppe de mul komt, wachtet hja en draeit de holle nei him ta. Mar hy wiuwt mei de hân, hja moat fierder, twa trije kear bitsjut er har dat. Ien, twa stappen docht hja, dan - in hege weach, faeks in kûle, in amerij is hja ûnder wetter, dan driuwt hja ôf, is de reade koark al foarby. Mooglik hat hja roppen, mar de brânning oerhearsket alle lûd mei syn swier getonger. Ik spring by it dún del, hja is rjocht foar my oer en ik bin der earder as hy, dy't earst troch it wetter moat. Rêstich suver stap ik it wetter yn - net to rimpen, de longen efkes ta rêst komme litte - it wurdt noch swier aenst. Gelokkich stiet hja al wer, oan it boarst ta yn it wetter, mar hja hat tominsten groun ûnder de fuotten, driuwt net fierder ôf. Mei faesje swim ik op har ta, hja stekt beide earms nei my út. Dochs is hja gewoan, allinne hat hja de lippen stiif opelkoar knypt. Ik bring my yn in flits it forrin fan dizze bank wer foar eagen - stom dat men dat mei leech wetter noait ris in kear goed docht, om letter krekt to witten hwer't men is. Mar ik wit wol, dat wy earst noch heger de bank op moatte, en dan fierderop mei in bocht dat op nei it strân, dêr moat it noch to bidjipjen wêze. Yn koarte wurden liz ik har dat út, slaen in earm om har hinne en fier har by de bank op. Hjir rint it lichter, it komt ús nou sa heech net. Ynienen tink ik oan har man, ja, dêr giet er op it strân, de linen noch efter him oan. As wy wer yn it djippe moatte, klammet hja har tsjin my oan, de weagen slane ús nou al wer tsjin de skouders oan, en ik treastgje har - it is net fier, it is hjir net djip, der binne gjin kûlen.

‘Ik bin sa bang, ik bin sa bang’, seit hja hieltiten. In grimitige hate komt der yn my op tsjin dy wrede dêr op it strân, dy't sa'n tear skepsel sa fier sé yn doar to stjûren. In weach triuwt ús om, mar ik hâld har beet en stadich, hiel stadich komme wy it gefaer to boppe en reitsje wer op fuotten oan it strân, dêr't ûnskuldige bliere weachjes oer it heldere giele sân rinne. Dêr stiet dy moardner - hy liket nou alhiel fan streek, en as myn fûst syn kin rekket, liket it my ta, dat er

[p. 73]

gûld hat. Mar ik moat myn moed ôfkuolje en jow him noch in klap, dat er efteroer falt en ik boppe op him. Tognidzje wol ik him. Mar hja raest it út efter my, en as ik net ophâld, fornim ik har neilen op myn rêch. Hja klaut my mei lange halen dat it bloed my oer de rêch rint.

De oare deis haw ik myn tintsje by Peal 20, foar my leit de hiele forlitten Boskplaet. Einlings skynt de sinne, giel en waerm is it strân, in lije sudewyn slûpt oer de dunen, de sé-flam hinget yn de fierte boppe it strân. Ik rin nei sé, bisykje it my yn to tinken, hoe't it wie doe't hja sa deun tsjin my oan wer troch it djippe wetter moast. Mar ik ha der gjin ûnthâld fan, ik ha doe neat field. Troch de brânning duk ik yn sé. In skrinende pine lûkt in fjild fan fjurrige streken op myn rêch wer iepen, it sâlte wetter byt en byt, dat de triennen my yn de eagen sjitte.