De Tsjerne. Jaargang 12

[p. 259]

Y. Poortinga:
Pyt

Mefrou Gaestra kuijere op 'e Nijstêd. Ier op 'e middei waerd it al twiljochtich: de dagen forlearen hurd. It wie drok yn 'e stêd. It roun nei Sinteklaes. It wie wer mis mei har. Alle jierren om distiid hie hja der wer oanstriid fan. It fleach har sa mar oan, wylst hja by de forljochte etalaezjes lâns roun en hja seach al dy memmen mei wizende en bearende bern. O ja, se soe ek in presintsje foar har man keapje, mar dat wie it echte net. Nea sterker as mei dit bernefeest fielde men de leechte yn jins libben. As yn in dream liet hja har meidriuwe yn 'e minskemassa. Hja joech har efkes alhiel oer oan har forbylding, hoe't it west hawwe soe, as hja hjir mei in waerm hantsje yn harres roun. Earst allinne mar sjen; togearre genietsje fan al dat moais, dêr't in bern sa folslein yn opgean koe. Neitiid keapje, allinne, as men wist hwer't it sin nei útgyng. Sa sterk tocht hja har dat yn, dat se it net ienris murk, hoe't se mei safolle oaren yn de portyk by V. en D. op roun, nei de doar ta, dêr't sûnder ophâlden in stream folk ta yn en in oarenien ta út sette.

Op dat stuit kaem it wûnder yn har deidream. Hast wie se oan 'e doar ta, doe róún hja mei in jonge oan 'e hân. De lytse hân knypte harres steviger, doe't hja troch de doar gyngen. De lytse baes glimke fortroulik by har op en tsjânsele mar raek:

‘Mem, hwer geane wy nou earst hinne? Sille wy dalik mar nei de boartersguodôfdieling?’

‘Goed Pyt’, andere hja sûnder bitinken - har skoanheit hie ommers Piter hjitten. ‘Of né, wy keapje earst noch hwat lekkers.’

Hja fielde oan it hantsje wol, dat dat Pyt net spiet. Hwat hie er in gutich snútsje! In echte jonge wie it. En syn lûd mocht se sa graech nei harkje.

‘O mem! Ik mei sa graech hazzenútreep.’

‘Witst hwat? Wy nimme fuort twa.’

‘Wit mem wol, hoe't hazzenút smakket?’ In gruzich knûstje briek in pear blokjes fan 'e iene reep ôf. Dy liet hja har yn 'e mûle triuwe. Oars soe hja net yn in saek stean to snobjen, mar as in bernehân it jin tatreau wie it hiel hwat oars.

‘Sille wy nou nei it boartersguod, mem?’

Hja seach him waerm oan. Hwat skitteren sokke berne-

[p. 260]

eagen. ‘Pyt jonge, dou hast de earmtakke hielendal troch de jas. Dat kin sa net.’

‘Dy hat Douwe sa krekt stikken skuord. Dy doerak soe my fan 'e sokken lichte.’

‘Ik wit wol rie. Hjir is de kleanôfdieling. Dou moatst fuort mar in nije jas ha. - Juffer, hwer hingje de jongesjaskes? - Hoe liket dit? Sille wy dy ris passe?’

‘O né mem, ik wol sa graech ien ha mei in kape mei fan dat sachte wite poeskeguod fan binnen!’

Hwat kaem dat pittige smelle kopke moai út yn dy nije jas! Pyt moast fansels efkes sjen, hoe't it like - en hoe't it fielde! - as de kape mei teddybear fan binnen op wie.

‘Sil ik him fuort mar oanhâlde, mem?’

‘Ja, dat is bêst, Pyt. De âlde mar efkes ynpakke, juffer.’

‘Moat er bisoarge wurde, mefrou?’

‘O, ik kin him bêst ûnder 'e earm ha, mem.’

Ek goed. Dêr gyng it wer hinne.

‘Nou geane wy nei de boartersguodôfdieling, jonge.’

‘Meije wy mei de lift? Dat fyn ik altyd sa fijn!’

‘Fansels mei dat.’

Yn 'e portyk bij V. en D. hie Gabe al in hiel skoft omlongere. Hy wie mei Douwe op stap gien. Togearre wiene hja der in set lyn al ris yn glûpt. Gau nei de boartersguodôfdieling! Ja, dat mienden se al, mar in fint fan 'e saek hie har sa mar op 'e kuer hawn en noch gauwer hiene se wer oan 'e oare kant fan 'e doar stien. Hja kiene der oer tsierd, hwa syn skuld as 't wie, dat dy keardel har sa gau yn 'e rekken krige hie.

‘Dou hiest efter dy kleanrommel lâns moatten.’

‘Lychste! Dat joech neat. Dou hiest efter dat dikke wiif bliuwe moatten.’

Op 't lêst wie 't bargebiten wurden. Gabe soe Douwe in skonk lichte, mar dy pakte Gabe syn jas noch krekt beet. De earmtakke gyng oan flarden.

Mem hie noch wol warskôge: ‘Tink der om, hy kin net wèr makke!’ It soe der strak wol raer by stean.

Dêrnei wie Douwe syn mem kommen en doe mocht Douwe mei nei binnen. Gabe hie der him by oanslute wollen, mar dat hie se ôfkitst.

Allinne hoegde er it net to bisykjen; se seagen jin op 't heden by de doar al oankommen. Boppedat, mei dy stikkene mouwe seach er der út as in skoaijersjonge. Op 'e boartersguodôfdieling wie it oars moai. Ienkear doe't se dêr omstrúnd

[p. 261]

hiene, wie er mei syn mes yn 'e bûse thúskommen. Dat wol sizze, dat wie nóú syn mes. Stellen hie oars syn bidoeling net west. Hy wist net rjocht hoe't it yn 'e bûse kommen wie.

Der wie noch ien manear om der by V. en D. yn to kommen. Hy soe it mar ris bisykje:

‘Buorfrou, mei ik jo efkes yn 'e earm hawwe?’

‘Ei fuort jonge! Wolst stelle, tink.’ Fiis seach hja nei syn útraffele earmtakke. Hjir wie er net oan it rjochte adres. Biret sei er: ‘Né moeke, allinne mar fine.’

‘Jow dy ôf, aep, of ik rop de portier!’

Hy weage noch ienkear in skoat, mar it slagge like min. In pear froulju laken wakker om syn oansiik, mar se namen him net mei.

Miskien koe men better net freegje; bear mar oft men by ien heart! Dêr kaem in frou oan, dy like sa kwea net. Blinder, noch al in deftichheit, in bontjas oan. Hwat skruten roun er in pear stappen mei har op. Hja treau him net fuort. Dizze of gjinien, tocht er. Dêr wie de doar al. Hoe't er doarst wist er sels net, mar dêr hie er har al by de hân! Hja hie de want yn 'e oare hân. Hwat in sefte hân. Memmes wie folle wreder.

Dêr stie de fint dy't him der niis út skopt hie, al efter de doar. Wie er dy earst mar foarby. As er nou praette, hie it der folle mear fan dat er by de frou hearde.

‘Mem, hwer geane wy nou earst hinne? Sille wy dalik mar nei de boartersguodôfdieling?’ Hy wist oars neat to bitinken. Nou roun it fuort mis fansels.

‘Goed Pyt’, sei de frou. Hwat praette sa'n minske deftich, krekt as in skoaljuffer. ‘Of né’, sei se der efteroan, wy keapje earst noch hwat lekkers.’

Se forsinde har fansels mei har Pyt. Hy hie 't op 'e tonge om to sizzen: ‘Ik hjit Gabe’, mar der roun har krekt sa'n strange âldeftige winkeljuffer foarby en doe hâldde er him gau yn.

Hwer't Pyt sin oan hie? Hazzenútreep mocht er sloarderich! Twa krige er mar leafst. Hy krige suver in waerm gefoel en joech har ek in pear blokjes. It hie him daelk yn 'e portyk al sa talike, dat it in goed minske wie. As der ien fan 'e winkel by wie, memke er noch braef. Dat se dat lije woe! Hy mei syn stikkene mouwe. As er nou ek noch mei har nei de boartersguodôfdieling slagge, spile it hielendal moai. Hè, it wie suver oft dy mynhear dêr mei dy fûle eagen dwers troch him hinne seach!

Fordikjemy, dêr krige er earst ek noch sa'n moaije nije jas. It siet der wol oan. Mar it wie in bytsje oft er stiel. Hy wie

[p. 262]

dy Pyt ommers net. Hy koe him net iens. Mar ja, as it minske nou sa sleau wie! En hy mocht him fuort oanhâlde. Syn âlde woene se him thús bringe! Dêr waerd er suver greatsk fan. Mar as dat minske nou Pyt syn adres opjoech, bitocht er ynienen, dan wie er him ommers kwyt. Soe mem - syn mem - dan lilk wêze? Hy sei gau, dat er him sels wol meinimme soe. Sisa, nou hie er in deizen en in sneinzen; dat hie er altyd al graech wollen, mar dan sei mem: ‘Dêr jûket it my net.’ Hwerom as it har dêr earst foar jûkje moast, hie er nea rjocht bigrepen.

Dus nei de boartersguodôfdieling! Hy waerd al hwat dryster. ‘Meije wy mei de lift?’ Dat gekke ‘mem’ liet er mar ris wei: gjinien winkelmins hearde him.

Hy hie noch mar ien kear earder mei de lift west. It wie fol yn dat lytse kastje. Hy hâldde de frou mar stiif by de hân. Nuver, hja glimke him oan en striek him oer 't hier. It mocht hinnebruije, gjin minske yn 'e lift koe him.

Op 'e boartersguodôfdieling fielde er him al de jongehear mei dy fijne jas oan. Hy en dy moaije frou, it flokte al net mear byinoar, tocht him. Hja rounen by alle toanbanken lâns en binoasken de bylkjende boartersdingen. Alles hâldde er sa mar yn 'e hannen, sûnder dat der ien op ta skeat. Dizze spyltop bygelyks koe er nou sa wol yn 'e bûse moffelje. Hy lei him wer yn 'e bak, soks paste hjoed hielendal net by him.

‘Hwat hiest nou leafst dat Sinteklaes dy nije wike brocht, Pyt?’

Hy stie efkes forbjustere. ‘Sinteklaes bistiet ommers net!’ Hy koe de tiid net mear bitinke, dat er dêr oan leaud hie.

‘Nou ja, fan heit en mem dan.’

It wie in swier stik en doch in kar. It waerd in greate reade kraen mei in griper en mei gâns krukjes en keatlinkjes.

‘Mei ik him nou meinimme?’

‘Goed. Mar heit mei him noch net sjen.’

‘Dy hat ommers lette tsjinst!’ soe er sizze, mar om it ien of 't oare dat him op dat stuit sels net dúdlik foarstie hâldde er him stil.

De lift wie op 'e weromreis wer in hiele fariaesje. Mar hy fielde him dochs net híelendal noflik mei Pyt syn moaije jas oan en syn twa pakjes ûnder 'e earm.

Op it sljocht fan 'e Nijstêd bigoun er pas rommer to sykheljen.

‘Is 't nou wier nei 't sin, Pyt?’

‘Ik hjit Gabe’, sei er drystwei. Men koe ek net altyd troch

[p. 263]

komeedzjespylje. Mar hy soe foar alle wissichheit dochs meitsje dat er fuortkaem. ‘Ik moat nedich nei hûs. Oars fûtert ús mem. Goeije frou.’ Hou, sa koe 't dochs winliken net, fielde er. ‘Wolbitanke hear’, kaem der noch in bytsje forlegen efteroan.

Hwat loek dy frou nuver mei it gesicht! Forhip, se bigoun to lipen! Hy draeide him om en sette de sokken der yn. In pear winkels fierder seach er fluch efkes om: de frou stie der noch krekt en gelyk. Nou moast er se thús noch yn 't forstân bringe, dat er earlik oan syn spullen kommen wie; dêr wiene se fûl op. Ut 'e broeksbûse helle er in heale hazzenútreep.

Mefrou Gaestra seach wazich de file dy't yn 'e Piperstrjitte foar 't stopljocht wachte hie foarútskouwen. Dy't de Nijstêd op kamen rieden flak by de klok lâns. It wie omtrint fiif ûre! Hja moast oanmeitsje. Daelk kaem har man fan 't kantoar en dy prottele altyd as de kofje net klear stie.