De Tsjerne. Jaargang 12

[p. 41]

G. Mulder:
Dout en Sjouk

Stel nou, hy soe mei dy oare troud west hawwe - soenen dy tweintich jier dan as mei goudene flammen foar him barne? Mei de hannen yn 'e broeksbûsen, it jaske fan ûnderen hwat optild, rint er op toffels nei de kiste yn de efterkeamer en sjocht troch it rútsje fan it lid nei de forstoarne..., as moat er it antwurd op syn frage fan har deade lippen hearre.

It bliuwt fansels stil, gjin stimme en gjin opmerking. Dout lei dêr fredich en suver fornaem yn 'e kiste - hja soe it sels net oars wollen ha. Hy koe mei syn deade foar 't ljocht komme, lyk as er dy hiele lange tweintich jier mei har foar 't ljocht komme kinnen hie; in frou dy't wist hoe't it hearde en dy't der sels nei útseach, in foarname, fan postuer en yn it gesicht lang net ûnsjogge frou. In frou as syn amt - hy is al jong direkteur wurden fan in bank dy't op in goede namme leit. Mei de hannen noch yn 'e broeksbûsen rint er op toffels nei syn stoel yn 'e foarkeamer werom en giet op 'e nij sitten. Hy is allinne; famylje bliuwt net en bern binne der net. Hiel hwat kunden hawwe efkes oer de flier west - en hawwe sein, dat hja (oars as oaren) wier yn syn rouwe diele... en dat it ek in swiere slach foar harren is, dit hastich stjerren. In slach: tweintich jier soun... en dan yn in pear dagen wei.

Dit sil nou de fjirde nacht wêze dat er by syn forstoarne wekket. Hy hat skriemd... om't der sa mar mei ién slach in ein oan in libben makke is dat bisjen lije koe. Sa lyk om harsels of om it eigen forlies het er gjin trien litten. Nei lang prakkesearjen het er erkenne moatten: dit abrupte ein is ek alhielendal Dout... as hie hja der sels de hân yn hawn, dan hoegde it net krekter.

De faem komt yn en freget oft hja nou wol nei hûs ta mei - der is noch kofje yn 'e koken, seit hja der hastich efteroan. En moarnier sil hja net al to let komme mei de drokte fan bigraffenis en sa...

Hy seit har goejoun en stoppet de pipe.

De faem docht de doar oan... en komt werom: - Sil mynhear nou ek op bed? Hja freget it op in toan fan in mem dy't yn noed sit oer har bern.

Hy sjocht op 'e klok, dy't op 'e skoarstienmantel stiet en seit rêstich: - It is heech tiid foar dy, fanke!

Hy wit it: moarntojoun sels op bêd en sliepe. Nou net. Hy is noch net klear; mei himsels net, mei Dout net, en mei

[p. 42]

Sjouk ek net. En mei God is er noch net heal yn 't reine - soe ien sterflik minske Dy ea bigripe kinne? Dout wit der nou mear fan as hy... of soe dy faeks in ivichheit nedich hawwe om har to forwûnderjen? Hja hat trou nei tsjerke reizge, mar thús hat hja net folle oer Him praet. Pas yn de lêste ûre, nei twa nachten en twa dagen fan fûle wrakseling fan lichem en geast tsjin de wrede dea, hat hja royael sein: - Hy hat my rémakke, ik sjoch der net tsjin oan! Wer krekt Dout... royael en rom op it lêste stuit, as it net oars mear kin.

Hy leit de pipe del, linet mei de earmtakken op 'e tafel en de holle yn 'e hannen... en bilibbet dy joune op 'e nij, doet er nei moannen lang slingerjen tusken Dout en Sjouk, mei Dout brekke woe. Hy hie wol mei Dout op, soe mei sa'n faem foar de hearen komme kinne... mar it goudene wie der net, en der sloegen gjin flammen út 'e brânje fan harren byelkoarwêzen... it wie altyd dei en nea gjin snein yn harren forkearing. Hy miste sa blinders by har dy wylde en oerstjûre oerjefte fan ien as Sjouk... en hy forhipte it, langer fan twa wâllen to gnobjen. Dêr moast in ein oan komme. En hy wist it: Dout wie in frommis dat er yn syn posysje eins nedich hie, hja soe in kroan op 'e holle fan syn bistean wêze... in kreas, ja deftich boargerlik bistean mei in as-fansels-sprekkend goed houlik, beide fêstichheden yn de maetskippij.

Sjouk wie de dochter fan syn kostfrou, in widdou dy't der net hielendal komme koe fan in dochs wol kreas pinsioen. In weelderich fanke, dy Sjouk: kunstich foarme lea mei hwat in... nou net ynienen oannimlik gesicht. Hy hie by Sjouk altyd tinke moatten oan Leä, de dochter dy't Laban kwyt woe. Net dat Dout nou fuort in knappenien as Rachel wêze soe... mar der siet adel fan karakter yn har gesicht. Fan lea wie hja lykwols sa moai net as Sjouk.

Hy hie him fan de iene nei de oare slingerje litten, hy koe gjin kar dwaen. En it waerd heechste tiid om in kar to dwaen, hwant hy krige de bineaming dêr't er op hope hie.

Sjouk hie nea oer trouwen praet - hja hie genôch oan himsels. Mar hy wist it: hy soe by Sjouk alles krije hwat in man mar barre mei en hwat er bigeare koe... Hja telde harsels net; hy allinne soe har libben en har freugde wêze. In weelde fan leafde en skatten fan oanhanklikheit soe er by him yn 'e hûs helje mei Sjouk.

By Dout soe it oars gean: hja soe sels him èn syn posysje bilibje. Op in stuit hie er ûndogensk tocht: ik soe harren allebeide hawwe moatte... Dout foar myn posysje en om mei har op en út to gean - en Sjouk om der my yn 'e has hielen-

[p. 43]

dal mei lichem en siel op to forlitten. Ien foar syn kantoar, en de oare foar yn 'e hûs. Ien om de holle omheech to hâlden... en de oare om der by út to skriemen.

En God sei: ien!

En it fatsoen ferge ien...

Hy wist, dat er Dout nimme moast - en hy woe graech Sjouk. En omdat er Dout nimme móást, keas er Sjouk.

Sa siet er dy joune by Dout om der in ein oan to meitsjen. Hy soe oerdei syn saken bihertigje sa't soks in man fan oansjen past... en jouns en nachts de romantyk bilibje dêr't syn hiele wêzen nei longere. Hy soe syn libben yn twaën spjalte. Mar Dout wie der ek noch!

Doe't er de mûle mar amper iepen die en noch mar inkele wurden sein hie, knikte hja bigryplik en knypeage hja en sei as in mem om de dwaesheit fan in bern:

- Nou jonge, dan moat it mar út tusken ús, he'n?

Sjoch nou, en dat stie net yn syn boekje... hja hie obsternaet wurde moatten en him op 'e kop sitte... forslein fan har felle forwiten hie hja him de keamer útjeije moatten. Neat dêrfan. Hja pleage him om syn ûnnoazelheit... dat er dochs sokke nuvere wurden oer de tonge rûgelje liet. En doe kaem hja oerein en prange him ticht tsjin har oan, lyk as Sjouk dat dwaen koe...

- Gekke jonge, dou hâldst ommers fan my - ik sil dy ris! En doe wie hja mei him bigoun to kideljen en to mâltjirgjen... sûnder eat fan har foarnamens to forliezen.

Dit wie foar him wol sa folslein oars as oars, dat hy der suver fan oplibbe. En doe't er in kear yn de kleare eagen, great en djip, fan Dout seach... tocht er meilydsum oan de hwat sloppe eagen efter in greate bril fan Sjouk - en hy foel werom yn syn ûnwissichheit. It lêste wie, dat Dout ophâldde fan boartsjen, en earnstich en as ut djipten wei sei:

- Ik bin ré foar dy!

Hy troude Dout - en skoude Sjouk fan him ôf. Yn namme dan, hwant hwa-man komt ea fan Sjouk los?

Justerjoune let hat hja by him west - hja hie yn it roettsjuster hinne en wer foar syn glêzen roun om in gaedlike gelegenheit waer to nimmen, hwant nimmen mocht har sjen. En dy gelegenheit hie der pas let west. Hwat in slach foar dy, hie hja sein, en doe hie er sa mar yn har earms lein. Mar hja hie har fan him losskuord en wie sa mar de doar út... hja koe net salang by har bern wei.

Hoe ryk hie syn libben net wêze kinnen, hy wit it. It hat

[p. 44]

allinne mar tige fatsoenlik west, foarnaem fatsoenlik. Hy is rjochte paden gien, yn syn saeklik èn yn syn houlikslibben - de bochtige soenen him in weelde fan oerstjûrens en tearheit opsmiten hawwe. Mar Sjouk hie der allinne west om oan to tinken, alle geduerigen oan har to tinken - hy hat har nea ris opsocht. Hy wit it: hja soe sels kommen wêze, as er yn noed sitten hawwe soe. Mar hy libbe ommers alhiel bûten dy noed! Dêrom kaem hja pas doet syn frou hommels forstoarn wie.

En moarn giet Dout foargoed fuort, en dat docht him sear, om't in libben sa mar ôfsnien is.

Sjouk is der noch - mar dy is ek fuortgien... hja hat in man en hja hat lytse bern...

Syn posysje is der noch, en syn foarnaem ynrjochte hûs.

En God is der noch! Is Dy nou as Dout of as Sjouk? Is Hy der, as de skrinkel by it flym komt... òf is Hy der altyd?

Hwat in man! Trije dagen en fjouwer nachten hat er by syn forstoarne wekke en net út 'e klean west, sizze de minsken op 'e drokke en rike bigraffenis. Hja witte net dat Sjouk by him wie... hiel efkes mar, èn trije dagen en fjouwer nachten. En God is oeral dêr't immen mei Him tsiere wol oer in deftich, mar forlern libben, tsiere om treastge to wurden!

Mar stel nou, hy soe mei dy oare troud west hawwe...