De Tsjerne. Jaargang 9

[p. 42]

Hylkje Goinga:
In leafde.

Wy sieten allebeide yn 'e fiifde klasse fan it Gymnasium, doe't wy forkearing krigen. It wie op in joun, let, nei in klubjoun fan skoalle. Hy frege my flak by de fémerk. Al mei al wie it net sa romantysk as men wol yn boeken lêst; der skynde gjin moanne - it waeide hurd en it reinde -, wy kuijeren net yn in bosk - mar op 'e merk -, sieten net op in bank, mar op 'e betonnen muorkes fan 'e hokjes, dêr't Tiisdeis de boeren har bargen, skiep en geiten yn hawwe.

Ik sei ‘ja’ en fan dat stuit ôf hiene wy it altyd oer de takomst: skielk soene wy dit en dat, hy soe altyd fan my hâlde, ik soe gjin hússloofke wurde (dêr soe hy foar oppasse), wy soene inoar alles fortelle, nea tsjin inoar lige, en noch folle mear soene wy.

It jier dêrop diene wy ús eksamen, hy bêta, ik alpha. Wy kamen der troch, hwat ek al hast net oars koe, omdat wy twa middeis yn 'e wike stéfêst togearre wurken; hwat de ien net wist, wist de oare dan wol

Yn 'e greate fakânsje seagen wy elkoar nea: hy gyng nei Frankryk en ús Heit traktearre my op in reis nei Ingelân. Wie Jochem nei Ingelân gien, dan hie ús Heit my in reis nei de Rivièra oanbean. De sé soe ús skiede.

Yn Oktober teagen wy nei Amsterdam. Jochem woe dokter wurde en myn idéael wie juriste. Hwerom't ik nou krekt de rjochten keas, wit ik net mear, mar ik tink, omdat dat neffens my de maklikste stûdzje wie, goed foar in minske syn algemiene ûntwikkeling - en dan wie ik tominsten yn Amsterdam.

Wy wennen safier fan inoar ôf, dat wy elkoar krekt nèt biroppe koene. En dêrre, Jochem, yn Amsterdam haw ik dy pas goed kennen leard. Ik tankje de himel, dat myn âlden safolle noch yn 'e ponge hiene om my studearje litte to kinnen, dat wy sa ticht by inoar wennen, mar it meast tankje ik dy, Jochem, foar dyn earlikheit, it feit, datstou nea komeedzje spile hast.

Alhoewol't myn keamer guodkeaper wie as Jochem sinen, wie minen it greatst. Dy fan him wie moaijer ynrjochte: hy hie twa noflike stuollen, in radio, sintrale for-

[p. 43]

waerming, fjouwer stopkontakten, wylst ik mar ien noflike stoel hie, fierder omkearde biklaeide sinaesapelkistkes, gjin stopkontakten en in potkacheltsje út 'e oarloch. It iennige lúkse wie in twapersoansdivanbêd: in erfstik fan ús pake en beppe. Ik hie safolle sinten, dat der gjin bioskoopke ôf koe, lit stean in konsert, mar Jochem hie safolle, dat - as er woe - hy der eltse joun op út koe. Wy libben net yn mienskip fan goed.

Wy wiene der noch gjin moanne, doe't ik net allinne de greate, mar ek de lytse strjitten fan Amsterdam allegearre koe. Lykme allinne die ik myn ûntdekkingen, hwant Jochem hie it altyd drok: moarns, middeis en jouns, en soms nachts siet er to wurkjen. Sa nou en dan joech er my jild: ik mocht dan nei de bioskoop gean. Echte freondinnen hie ik net, en fan Jochem syn freonen haw ik nea hwat fornommen. Ik wie altyd tige allinne, mar yn myn stúdzje foun ik ôflieding - sa kaem it, dat ik noch al hurd wurke.

Jochem, doe't wy noch op skoalle wiene fantasearre ik altyd oer dy tiid, dy't studintetiid hjit. Ik seach ús sitten sa'n bytsje as man en wiif, allebeide mei de holle oer 'e boeken, togearre yn ien keamer, waerm en smûk en ik joech dy sa nou en dan in kopke thé of kof je - hwerst mar sin oan hiest, en soms wurken wy oant djip yn 'e nacht - of wy gongen gesellich earne yn 'e stêd hinne to iten en sa.... Moatst my dizze romantyk mar forjaen - mar hwat is it libben sûnder romantyk by eintsjebislút ek al? - it is fansels mear as kranksinnich nou, nou't alles sa hiel oars bislein is.

Jochem hie syn memmeaerd en wie sa sunich as in goede boerinne; hy hie dus einliks better ekonomy studearje kind. Hy kearde eltse sint tsienkear om en miskien hat er der yn alle stilte jouns op bêd wol ris om gûld as syn kas net kloppe, dy't er eltse Sneontojoun stéfêst foar sawn ûre opmakke hie.

Wy ieten middeis en jouns by my op 'e keamer. Ik itensea op it lytse kacheltsje, rekkene út - of leaver roaide - hwat alles koste en wy bitellen elk de helte. Jouns nei iten bleau Jochem noch in lyts kertierke sitten, mar gong dan sûnder mis nei syn eigen hûs, omdat er ‘noch in protte’ dwaen moast. Hy hie it altyd drok, altyd, en koe oars nearne as thús op syn eigen keamer, allinnich, wurkje. Ik mocht dêr nea komme, oars net as om de boel op to rêdden. Eltse moarn teach ik nei syn trije heech, makke it

[p. 44]

bêd op, lege de jiskebakjes en rêdde de rommel op. Hy wie dan al fuort, ‘al lang’, sei syn hispita, dy't oars neat die as de hier barre en Jochem taroppe, dat er syn fuotten feije moast, dat er om 'e sigarette-eintsjes tinke moast, dat er syn skearwetter net yn 'e waskbak leegje mocht....

Op myn manear makke ik in protte drokte fan it iten. Ik bakte soms kroketten en soarge foar ôfwikseling yn it miei. Under kolleezje moast ik der soms al oer tinke, hwant it mocht net allinne lekker, mar it moast ek guodkeap wêze.

Krekt foar iterstiid kaem Jochem: boppe de wazem fan 'e jirpels joegen wy elkoar in tút en ik frege eltse dei wer, hoe't it mei him wie, hy sei eltse dei wer ‘goed’, en dan gong er sitten op syn plak by de lytse roune tafel. Mar noch foardat Jochem siet, hied er in tydskrift út 'e bûse helle en leaf bigoun er dan to lêzen. Ik hie der gjin jonge oan. Yn it alderearste bigjin hâldde ik allerhande forhalen oer it iten, dat hast al klear wie, oer 'e proffen, oer in saek, dy't útforkeap hie, oer it Romeinske rjocht, en oer de man fan it draeioargel, dy't ik in stûr jown hie. Hy swei yn alle talen, sei gjin ja of né, knikte net iens ôfwêzich of sa. Mei in protte geävensear sette ik de pannen op 'e tafel, sa fan: en dit haw ik makke, hwat seist der fan? Mar hy sei nea hwat, skepte yn, lies, iet, lies, krige mear, lies, iet, smookte in sigaret, lei ien foar my del op it lúsjefersdoaske - ik koe my dan sels wol rêdde - lies, kniep it lêste puntsje sigaret út, sei: ‘Dach, oant joun sawn ûre’ en gong wer by de treppen del. Letterlik iensum en forlitten smookte ik myn sigaret, rêdde de boel op, wosk ôf, en gong nei kolleezje.

In inkelde kear hie Jochem mear to keap, dat wie as er de jouns nei in lêzing moast: hwat soed er oandwaen, koe ik syn broek noch even opparse, syn skuon poetse, it gat yn syn sok stopje? - en as ik dan dochs op syn keamer kaem: dat matsje foar syn doar wie er in pear kear oer stroffele, der siet sa'n lange tried oan....

Miskien haw ik wol to goed west of miskien wie it myn forburgen memmehert, dat ik op alles ja en amen sei, alles foar Jochem die en neat frege. Foreale wie ik al lang net mear - ik wist al lang, dat ik better mei in etalaezjepoppe frije koe as mei Jochem de Vries.

En doe kaem dy joun, dat wie it tredde jiers, dat wy yn Amsterdam wiene, dat ik al myn griven sei. Ik hie him

[p. 45]

frege, oft er fiif minuten syn boek oan 'e kant lizze woe, mar ûnder myn wurden troch siet er noch to studearjen. Syn sucht nei kennis en wiisheit joech my moed en trune my oan om ûnder ús forkearing in grouwe streek to setten. In kertier neidat ik útpraet wie - doe hied er it haedstik út - kaem syn andert: hy wie it roerend mei my iens, mar woe tige graech by my bliuwe to iten: dat wie foardielich, naem net in protte tiid, wy wennen dochs sa moai ticht by elkoar; hy moast dochs ien hawwe, dy't syn knopen oan 't boesgroentsje sette koe en syn klean waskje. Ik sei ‘ja’ en doe waerden wy saeklik, Wy hawwe dêrnei altyd saeklik west,

Ik wit net hoe't Jochem it rêdden hat, doe't ik as juriste út Amsterdam gong en in baen krige yn W.. Ik ha nea hwat fan him persoanlik heard. Sa nou en dan lies ik yn 'e krante fan syn karrière. De boeken dy't hy skreau, haw ik net kocht, omdat syn wittenskip foar in master yn 'e rjochten Spaensk is.

En dit hat nou myn Leafde west, myn greate Leafde. In polysje hat it noch ris mei my oanlizze wold, mar dêr hie ik gjin sin oan, hoewol't ik wier wol ta nuvere dingen yn steat wie, doe't ik it swurk driuwen seach.

En it wie justerjoun, let, dat ik yn 'e krante lies, dat Nederlân in knappe chirurch forlern hie: Doctor Jochem de Vries. Hy liet gjin wiif mei in team bern nei, mar in kast fol boeken hied er produsearre. In skoftke hat er foar de kolleezjebanken stien, mar dat foldie net.

Der stie in kykje by - hy wie âld wurden, tocht my.

Sa as altyd, haw ik de krante by myn buorfrou op 78 ûnder de doar trochskoud.