De Tsjerne. Jaargang 8

[p. 145]

A. Brouwer-de Beer:
Allinne thus.

Greate minsken meitsje jin mar hwat wys! Fan 'e moarn Juffer yn skoalle ek wer. Hy stie it spul fuort al net; se hie wer har Sneinske stim, en dan doogde it net!

‘Berntsjes’, sei se, ‘nou moatte jim ris goed harkje!’ Hja tochten dat der wûnder hwat komme soe! Hy, Gysbert, hie har in boskje snieklokjes meinommen út 'e blikke.

‘Nakene meisy's’, hie Freark roppen. Mar oe heden, Juffer in kaem! en Freark gnize.

‘Us Mem seit dochs fan nakene meisy's tsjin dy blommen’, rôp Freark wer.

‘Nou moatte jim ris goed harkje’, sei Juffer wer. ‘It moat earst tige stil wêze. Sa stil as in mûs moatte jim wêze!

De mûzen by Gysbert-en-dy op 'e souder wiene nachts bileaven net stil!

Doe skodde se wakker mei de klokjes hinne en wer. ‘Hearre jimme wol, de klokjes tingelje’. In pear famkes knikten. Gysbert hat neat heard.

Hy leit yn 'e blikke op 'e knibbels, de holle foaroer, it ear by de snieklokjes; harket, harket!

‘Skytmirakels allegearre! Se meitsje ús mar hwat wys, Kees!’ It hountsje blaft.

In heilbui jaget harren ynienen om 'e earen. Dan, efkes letter, skynt gril de April-sinne. Togearre drave se oer de hast keale ekertsjes efterhûs; nei de oerhingjende klimmerhage boppe de djippe greppel. In fijn skûlplak, in moai hol.

De iene bui jaget de oare! Gysbert hat de iene earm om syn keeshountsje hinne. De oare hân dolt in pear sûkerklûntsjes út 'e bûse. Kees hapt, Kees slokt, Kees gobbert op mear; slikket him om 'e bek. Dan triuwt er de snút yn de jonge syn bûse. Dy slacht him op 'e kop en boartsjendewei rollebolje se yn 'e greppel om.

‘Kom Kees, 'k ha honger!’ Hja wrotte út 'e fuorge wei, drave nei hûs. Rûchwei fiket de lytse jonge in pear tsjûke timpen bôlle ôf; mikt hjir en dêr in klútsje bûter; dan jit in hompe tsiis der op! In raem yn 'e klûntsjepot. Kees kriget ryklik syn part. De tsjûke brogge is kwalik to bigapjen. Haffeljend en kôgjend sette dy twa de buorren yn.

[p. 146]

Mem is dochs wer op bisite!

‘Ut skoalle wei mar gau thúskomme, dan krijst hwat lekkers’, hie Mem sein.

‘Pff, greate minsken! - Soe Heit hast werom komme mei de lege grientekarre? It lûkt al nei seizen’. Dat hat Gysbert niis op 'e klok sjoen. Jawis, hy sit op 't lêst al yn de twadde klasse! Nou ja, dy sûch fan in Piter dy seit altyd fan: ‘alve ûre!’ Dy sil ien April wol sitten bliuwe. Dy kin neat, ja, grine! Soe men ek sitten bliuwe as men ûndogensk is? Mem al ris freegje! Mar dy is ommers altyd fuort!

Heit komt der noch net oan! Dêr ha jo Piter fan 'e smid op syn nije autoped.

‘Mei ik der ris op, Piiiter?’

‘Wol ús Mèèèm net lije!’ eamelt Piter, ‘dou bist fierstento rimpen, seit ús Mèèèm’.

‘Piiiter. Piiiter, br....sk....’

‘Meist my net útskelle!’

‘Ik wol op dyn fyts! En dan meistou mei Kees boartsje, he'n?’

‘Dat wol ús Heit net lije, dou makkest alles stikken, seit ús Heit’.

‘Mem net lije, Heit net lije, Memmepop, apekop! Hjir dy fyts!’

Oe! hwat rydt dat ding prachtich! Hurder en hurder fljocht Gysbert, al mar it blokje om by de smid lâns, al mar by Piter lâns. De smid is grif net thús.

‘Goeije Piter, hast de bek al wer bryk? Bè, bè, bè!’ De houn katert nêst de jachtsjende autoped. En Piter moartet mar: ‘Mèèèm, Mèèèm!!!’

Jitris stout de jonge foarby. Syn lange, linige lofterskonk slingert al mar omheech.

‘Noch ien kear!’ raest er en wurdt, wûpstdy, wei om 'e hoeke. Yn in feech komt er wer oansjitten fan de oare kant.

Oe blinder! dêr komt Piter syn Memke oan wynderjen en skaeijen. Mei in opstrutsen seil. Nou wankt der hwat!

Yn 'e flecht wei springt Gysbert fan 'e autoped, smyt dy by de baltende Piter del, jowt him jit in trewinkel en naeit út!

‘Kees, Kees, dat skeelde net folle, jonge!’ Hymjend lizze dy twa wer yn harren ‘hol’ ûnder 'e klimmerhage. Ut 'e bûse fandelt de jonge it lêste fan syn brochje, dat

[p. 147]

biplúzje se togearre, wylst in nije heilbui boppe harren op 'e klimmer klettert. En jaget bylâns de deade boerekoalstronken efter hûs.

Noflik jowe se har del op it strie, dat er lêsten yn syn hol tôge hat. Efter de hage is it tsjerkhôf. De hege beammen rûzje mankelyk. Dêrûnder lizze de deade minsken, tinkt Gysbert. Hy sjocht wol gauris in bigraffenis riden!

‘Soe er fannacht ek wer oppasse moatte?’ Heal yn 'e slom mimert er dêroer!

Gysbert moat faek nachts oppasse. ‘Dou bist al sa great’, seit Mem. ‘dou kinst bêst op ús hûs passe!’

Mar hy hat der sa'n mier oan! Al seit er dat fansels noait! Dat moast der ek noch by komme! Hy is Piter net!

Mar hwerom geane de greate minsken fuort as hy op bêd leit? Hy is oars wol great! Nou! En sterk! Kin bêst in sek ierpels optille! Nou dan! Heit kin it lang net sûnder him redde!

En Memme tobbe dan? Dy tilt er samar op 'e skammel, fol waskguod! Sterk as in hynder is er, Gysbert. Jit heal yn 'e slom heart er syn Mem roppen. Hja is grif forlegen om him! En dan is se ek wer thús!

Hwat is it al skimerich wurden! Ite en op bêd! Sa sil it wol wer wêze! En dan is der wer dat biroerde, yn him en om him hinne! Soe hy joun wer allinne wêze? Wylst er yn 'e keamer komt, dêr't Heit en Mem al sitte to iten, ropt syn skril jongeslûd:

‘Moat ik joun ek wer oppasse?’

‘Dou hast der wol sin oan, leau 'k’, seit Heit laitsjend. ‘Wurdst ek al sa'n fikse jonge! Hwer hast sa lang sitten? Yn dyn rovershol? Jong'e ja, Mem en ik moatte der joun al efkes op ut, n't Mem? Heel even mar nei Omke en dy op 'e motor. Wy nimme hwat lekkers foar dy mei!’

‘Mei 'k mei achter op 'e motor?’

‘Né leave’, seit Mem, ‘dat kin net op 'e joun. Mar wy komme wier gau wer. Hy soe ek hast ris in autoped ha, net Heit? Dat moat skielk mar ris wêze, tinkt my’.

‘In autoped!’ E'fkes is der in ljochtsje yn de jonge syn eagen! ‘In autoped, noch moaijer as Piter sines!’

Dan is de blydskip wer fuort!

‘In autoped, in boatsje, in spoar op rails! Poe, greate minsken hâlde har wurd dochs net’. Se sâltsje jin ôf mei in skiterich boartersdinkje, sa'n lyts bernedinkje! En dan sizze: ‘De winkelman hie nou oars net! Mar letter, letter!’

[p. 148]

Jawis, letter!

En nou wer allinne! Lokkich, Kees is der ek noch. Dy bihaffelt ûnder 'e tafel in hompe bôlle. Fan 'e lytse baes krigen!

Ridlik gau is it bêdtiid. Heit en Mem ha har al forstrûpt. It hiele hûs stjonkt wer fan dat guod út al dy fleskes en potsjes, dat Mem op har fel smart.

Nei Omke en dy op 'e motor! Gysbert wit it wol, dat is nei stêd ta. Dat duorret altyd sa lang!

Hastich bistoppet Mem de lytse jonge: ‘Wy komme gau werom, hear!’

‘Hwer is Kees, Mem?’

De houn is nearne to finen.

‘Ei nou, dy komt wol wer, ju! Tominsten joun wol, as wy thúskomme’.

‘Mei de lampe opbliuwe, Mem?’

En dêr leit er dan wer boppe yn it iensume hûs! De eagen stiif ticht! It ronkjen fan 'e motor is al lang wei wurden bûtendoar, yn 'e fierte. Dêr leit er wer lykme allinne yn dit kreakjende rottekleaster, deun by it âlde tsjerkhôf. De wyn hellet oan. Gysbert harket, harket! Nei it rûzjen fan 'e wyn yn 'e tsjerkhôfsbeammen. Nei de buijen, dy't raze oer it âlde krebintige dak. In balke kreaket, mûzen en rotten katerje oer de souder, nêst it sliepkeammerke. De wyn giet mankelyk om it hûs, in doar slacht hinne en wer. Hark dêr! It pipet, it kreaket, rounom! En dat gegûl, hwat is dat yn 'e goedichheit? Wiid geane syn bange eagen iepen!

Komt dêr immen by de ljedder op? Hy krûpt ûnder de tekkens, de eagen wer stiif ticht! De fingers yn 'e earen!

Spoeken? Dieven? Moardners? ‘Mèm , Mèm, Mèèèm!’ raest er yn syn greate need.

‘Mèm, Mèm, Heit, kom hjir, kom dan doch!’ Hy gûlt it út! Och, wie Kees mar by him, syn houn, syn kammeraet!

.... Kin it Kees ek wêze, dy't sa jankt!

Ja grif! Fansels sil it de houn wêze. Efkes komt in gleonhite holle mei in rûch boskje hier boppe de tekkens út. Jit altyd barnt de lampe. Gau krûpt er wer fuort.

Hy soe wol nei Kees tagean wolle, mar doart net. Lang en der lang net! Skriemend wrot er ûnder de tekkens om. En o, hwat duorret dy nacht lang! De nacht is grif hast om!

Binne Heit en Mem al thús? Se kinne ek wol ûngemak krije ûnderweis!

[p. 149]

Hear dy wyn ris oangean!

Oe oe oe! hwat fljocht dêr de flier lâns? Wer kipet er foarsichtich boppe de tekkens. Mar sjocht neat. En al mar dat gejammer bûtendoar!

Hoe faek hat de doarpsklok al slein? Hoe faek hat er oan hûndert ta teld? Hoe folle tafels hat er wol net opsein? Ien kear trije is trije. Twa kear trije is seis.

Hoefolle auto's binne de dyk lâns flein? Sil er jitris alle fleskes en potsjes bisjen op 'e wasktafel? En dat guod yn syn hier rosse? Mar dan moat er fan 't bêd ôf!!

Dêr! -

Einlings it ronkjen fan in motor foar hûs. Heite motor! In doar giet iepen en ticht. Stimmen! Fleurige drokke stimmen! Hast to drok?

In houn blaft, bliid en lang! Lokkich, lokkich!

De lytse jonge keart jit ienkear syn waerm holkjessen om, leit it kopke der op del, suchtet djip.... en sliept.

‘It ljocht hat wer de hele joun forgees barnd. Dat is mar in skealike boel’, seit Mem tsjin Heit.

‘Ei ja ju, hy kin tonei wol út, dy jonge sliept dwars troch alles hinne, dy jowt nearne om’.

De oare moarns yn skoalle seit Gysbert: ‘Ik ha de hele nacht op ús hûs past’.

‘Waeide it oars om?’ eamelt Piter.

‘En ik krij folle moaijer autoped as dines, in hele greaten’.

Hy gappet, en rekt; narret de famkes en Piter.

En moat neisitte, om't er neat dien hat.