De Tsjerne. Jaargang 7

[p. 171]

Hylkje Goinga:
Net fan bilang.

Wy sieten ûnder 'e bloeijende beam; ik hâldde út, it wie in prunus, hja in apelbeam; mar noch nea wie der ien apel ôfkomd. De dei wie om en heech stie de moanne yn 'e loft. In gielich ljocht foel oer 'e blossum en sa nou en dan wyndere in sêft sigentsje blommebledtsjes del. Ruth konstatearre suchtsjend de forgonklikheit - mar dat wie ek al wer net fan bilang. Wy hiene sitten to lêzen, mar it wie nou to tsjuster wurden om de letters noch ûnderskiede to kinnen. Wy praetten ek net; hwat wy moarn ite soene, wie hjoed net fan bilang, nijtsjes wiene al bihannele en útfanhûzers hiene wy joun nou ris net.

Ik tochte, dat Ruth sliepte, sa stil lei hja yn 'e stoel, grif mei de eagen ticht. Mar ynienen sprong hja oerein en waerd wei yn 'e hûs. Mei in g'reate flesse kaem hja werom:

‘Margryt, wy drinke der ien op.’

‘Ja, op 'e simmer, Ruth, op moai waer en sinne.’

Hja geat de glêzen fol: ‘Dútske lânwyn, presint fan Harry’.

Lokkich wie it tsjuster, hja koe net sjen, dat ik in kleur krige.

Ruth dronk mear as ik: hja dronk it as kâld wetter en doe't ik in tredde glês krije woe, wie de flesse leech.

‘Yn 'e kelder is mear, Margryt, helje noch ien’ - hja sei it dreamerich en sleau; de wyn makke har net fleurich: ‘Ien of twa flessen - fan gjin bilang.’ Doe't ik werom kaem, hâldde hja har glês op -: ‘Toe Margryt, oan 'e kop ta’.

Rounom wie in simmerske waermte, in nachtlike stilte - de wrâld sliepte. Donker stie dêr it greate hûs, it hûs fan Ruth.

‘Ruth, der barnt ljocht by ús, yn 'e badkeamer.’

‘Ja, dat is Barnabas, tink ik, hy is wer better, sil de boel wol oprêdde - ik ha der west foar iten en alle rommel lizze litten’ - hja suchte djip, sa't in bern suchtet yn syn sliep en wer tocht ik, Ruth sliept.

‘Sigaret, Margryt?’

By it ljocht fan 'e lúsjefers seach ik har gesicht, bleek, hja hie de eagen ticht.

[p. 172]

‘Bist net goed, Ruth?’ - yn myn frage moat bangens west hawwe - ik wie deabinaud. Lûd bigoun hja to laitsjen, har stimme sloech hast oer:

‘Gar nicht wichtich, Margryt, bitte, setzen Sie sich, mein Kind!’ Wie hja pûrrazende lilk, yn it fjûr fan in petear of moast hja har hert luchtsje, dan praette hja Dútsk, har memmetael. Ik streake har oer 'e holle om har del to bêdzjen. It lange, swarte hier lei hwat fortiisd om it moaije gesicht. Ruth wie sa kreas, sa moai. Hja hie alles hwat ik net hie: myn hier wie koart en slûk, ik hie skeinspruten - gjin sinten, gjin hûs. Dochs sieten wy beide op itselde kantoar, fleagen beide like hurd nei de trein, hwant al koe hja der wol trije auto's op nei hâlde - de spoarwegen moasten ek bistean.... Ruth wie to loai om to stjûren, en Barnabas wie skilich.

‘Gean sitten, Margryt.’ Hja hie harsels folslein wer yn 'e macht - der lei in earnst yn har lûd, nou, - ‘jow my noch in glês wyn, ik haw it wier nedich - soks meije se ús wol presint jaen - dy Harry.’

Ik leau, dat ik de helte der by del geat, hwant ik trille - hwat forbylde ik my ek wol?

Stil wie de nacht; sels foelen der gjin bledtsjes mear fan ús beam - yn 'e fierte hearden wy de nachttrein - en yn 'e badkeamer barnde noch ljocht; dat Ruth sa'n rommel makke hie. Barnabas like it him oars wol oan tiid to dwaen.

* _* *

‘Margryt - it is net fan bilang, fansels net, hwant neat is fan bilang, mar ik bin ryk, ôfgryslike ryk. Ik wit sels net hoefolle jild ik ha, hwant Mr. Anton regelt alles - suver forgees - hy is âldfeint, sjochst....’

It wie as spriek de stilte. ‘Mar Ruth -’

‘Nei de oarloch stie ik allinne op 'e wrâld; myn heit wie omkommen yn 't kamp, mem is formoarde op 'e heide, hjir yn 'e omkriten - ik wit net presiis hwerre, miskien wol op it plak, dêr't wy Snein sa mâltjirge hawwe.... Ik wie yn in lyts plakje yn Fryslân - hwat ik meimakke ha, is net fan bilang, Margryt, hielendal net.’

‘Wy wiene ryk, Heit hie in greate saek, en mem ek in protte jild. Der sit noch jild fan ús yn Dûtsklân. Yn Amearika in kaptael, urven, ik wit net fan hwa. Mr. Anton regelt

[p. 173]

alles. - Dit hûs is fan my, allinne fan my - ynwenning krij ik nea.’

Hja lake.

‘Ik ha se hjoed opteld; der binne sawn en tweintich, of miskien haw ik in pear forgetten. Margryt, sawn en tweintich mânlju foreale op my of op myn sinten - dat plúzje ik net út. Dou witst, wy hawwe altyd it hûs fol minsken, meastentiids mânlju, guon, dy't foar eh - saken op reis binne, sliepe hjir nachts. Ik ha mei allegearre relaesjes en de iene wit fan de oare net ôf - mar dat is net fan bilang. Nou bin ik ris foreale.’

Ik trille en woe har it swijen wol oplizze - ik woe net lûdop sizzen hearre hwat ik wist - sa tige goed wist.... mar Ruth gong alwer fierder:

‘Wy trouwe - sa gau mooglik - oare moarn of sa en geane nei Amearika - ik bin gjin type foar Israël, ik bin tò warber.... It is hjir net feilich foar ús - mar dat is ek alwer net fan bilang.’

‘Margryt, dou krijst it hûs, mei alles hwat der yn is, dus ek Barnabas. Wolst ris trouwe, dan kinst hjir wenje fansels - faeks boartsje der dan noch ris bern yn dit godlik tún. Ik sil soarg'je, datst jild genôch hast; ast net mear wolst, hoechst net langer nei dat kantoar. Ik ha safolle oan dy to tankjen....’

Doe waerd it stil. Dus Ruth woe fuort - samar - Amearika - en ik it hûs. Sa'n greate villa - it griisde my oan: gjin kop soe 'k mear sjen, as Ruth fuort wie....

‘Ruth, Ruth, ik wol it net!’ - ik skreaude it hast en waerd kâld fan myn eigen lûd. Ruth wie der net mear, ik seach om my hinne, oeral tsjuster. As in donker spoek loerde it hûs, as ien swart each, ré om op my ta to springen, en nearne ljocht mear. Ik woe stean gean, mar hannen treauwen my del - it wiene net de hannen fan Ruth.

‘Ruth! Ruth!’

‘Ruth is yn 'e hûs, hja wol har koffers ynpakke, lit har fuortgean, miskien de feilichste wei foar har.’

‘O’ - ik waerd net kjel fan Harry syn wurden.

‘Hja trout mei Mons - mar dêr hastou noch nea fan heard. Ik bring har moarn op 'e trein - en dan kom ik werom - Margryt....’

Fan hoppen rûgelen de wurden:

‘Fansels, it is net fan bilang, meine Kinder.’

* _* *

[p. 174]

En nou is it bard, hwat ik fielde by it ôfskied dy moarns.

As der in divel yn 't spul is, is bidden omdôch. Dat ik waerd net iens kjel fan 'e dokter syn earnstige stim, ik stie klear foar de reis, mar wachte noch op in telefoantsje.

* _* *

Ik koe Ruth net mear - hja praette oer dingen, dêr't ik neat fan bigriep, yn alle mooglike talen. Ynienen die hja de eagen iepen:

‘Harry is der goed foar weikomd - dy fint, mei it autonûmer 16645 hat my kapot riden - mar dat is net fan bilang, Marg'ryt. Myn skonken wol ik werom hawwe - en Mr. Anton regelt alles wol....’