De Tsjerne. Jaargang 7

[p. 48]

Sybe Sybesma:
The last love.

De wrâld is my ûntwoechsen. Of bin ik de wrâld ûntwoechsen? De ôfskiedswurden oer myn kiste en de klokslaggen dêr't myn lêste gong mei bilet wurde sil, hâld ik my jitte net yngeand mei dwaende. Ik doch eltse dei myn moarnskuijer en it giet my jit fiks ôf, mar op 'e soas bigripe wy der hieltyd minder fan. By de skearbaes kin 'k myn wurd wol dwaen en dochs, de klanken dy't men langer heart.... Griis hier ha 'k al tritich jier, is dat útlibbenens? Mar dat smeulske: dokter yn rêste; och ja, hja meije it om my hâlde. De piip rikket noch sellich yn 'e keamer en ek Janke mei der wol oer. Mocht der wol oer. Nou leit hja to bêd, en noch mar fjirtich. Ik gean der sels oer, myn lêste patiënte. Dat it jit safier komme soe. Dei oan dei bilûkt hja en har tinne wite hannen lizze roerleas op 'e tekkens.

En eins neat om 'e hakken, har syktme. Mar hja wol it net leauwe. Hie hja mar hwat mear bitrouwen. Né, net yn my, dat kin ik net mear easkje, mar yn harsels. En it is noch mar fiif jier forlyn. Hwat hja tofoaren om hannen hawn hat, dat is in sletten boek bleaun. Iepenlik alteast. Skamme hja har derfoar? Hja hoecht der har net oer to skamjen. Journaliste is g'jin biskamsum birop - mar hja hat der nea wurd fan hawwe wold. Jongfaem wie hja, al wie se oer de tritich, en mannich feint hie hja om 'e finger wine kind.

In ûtlânske reize, de wrâld yn 't roun, is net sa'n minne útsetter foar in dokter dy't yn eare en deugd syn plicht dien hat. Dy't yn eare en deugd syn plicht dien hat, en de lêste tolve jier widner wie. Myn bern? Hwat praet noch fan jins bern? Net ien is wurden hwat hy of hja ûnthjitte. Hja binne goed toplak kommen, yn alle eare en deugd. Ien sels is dûmny wurden en Klaes hat heite' paed folgje wollen. Ik leau dat de artsenij him hat ynsté fan hy de artsenij. Ik wie yn Shang-hai doe't Ytsje, myn jongste, troude. Op 'e weromreis bin 'k yn Parys hingjen bleaun, in pear wiken. Hja koe 't net helpe; ik ek net.

Nea, sels net yn myn studinte-tiid, hat Parys dy tsjoen foar my hawn dy't it nou liket to hawwen foar de jonge generaesje. En hwat is Parys? In sjipsopbel, op syn heechst

[p. 49]

in illúzje. En as hja it each yn each sjogge? Dan sjogge hja noch dy illúzje en geane der mei troch dy deryn to sjen, en it wiere stjit net ta har troch, ek al bliuwe hja der hingjen. Hwat it foar my west hat?

Ik stel it forkeard.

Ik hoopje, dat Janke in rêstige sliep oer har hat, op 't heden. It sil har der boppe op helpe. Hja is it libben wurdich. Noch folle jierren.

Ik moat it oars stelle: hwat hat hja foar my west? Né, dat is it ek net. Parys wie yn 't earstoan it rêststé; skrik net!; it rêststé foar de lêste étappe. De thúsreize is swier, is ûnwitten swier, as it de lêste wêze kin. It kin sa g'efaerlik wêze, it lêste rendez-vous, de lêste iepen moeting, mei al hwat biwend en eigen west hat, mei it heitelân. Dan waerd it Parys, de stêd, wiswier de stêd mei in antlit; och né, it waerd wyn, birûzjende wyn. O, hoe fearkrêftich wie myn trêd, dêr, oer de Boulevards, en hoe tintelich moast myn eachopslach west ha, en hoe'n nocht hie ik oan it libben. Ik ha yn 'e stêd west en ik ha de stêd sjoen en sprutsen. En de stêd fette my net, en ik ha myld glimke, in mannich kear.

Josephine Baker, Folies Bergère, Janke. Ja wis, in steanplak foar hûndert-fyftich francs, en dat to min foar in jongfeint fan oer de sechstich? Hja siet loge. It wykliks Parisienne-praetsje foar har deiblêd yn Hollân, har kunstkrityk foar it wykblêd, har radiotekst en it interview foar it frouljusblêd, o né, dêr siet wol ‘loge’ oan. Mar yn it skoft - steandeweis in bakje café-noir - bea hja my har sitplak oan. ‘Mar fanke, hoe hast' my sketten! In tikje hertsear?’ ‘Mais....’ Hja skodde de holle en ik glimke har ris oan.

Yn in let café, nei ôfrin, troffen wy elkoar tafallich wer. It bisiik wie yn 't ôfrinnen en ik wie krekt bihelle yn in heftich debat mei jonge fûleinige artisten oer de sin fan it libben en de gok dy't dat yn hat, doe't ik har ûntdiek, by siden by in taffeltsje oan it skriuwen. Ik breide myn oraesje ôf, en krige hjir en dêr gelyk ek noch - by oaren fûle tsjinstân - en sette har kant út. Foartdaliks seach hja op. Hja glimke ynhâlden, bynei biropsmjittich. ‘In dounske noch?’ It wie wol hwat bot, mar hja sa ûnwjersteanber!

Wy hawwe dounse en skoan petearre, en kuijeren, tsjin 'e moarntiid, ûren troch de útstoarne stêd. Earne staetten wy troch oant de Seine, dêr ûnder de dûnkere beammerige.

[p. 50]

It wetter giinstere yn 'e nachtlike glinstering. Hja seach my oan, in bytsje skou, sarkastysk. Hwat soms itselde is.

‘Bisefste, hwatst dien hast?’ frege ik.

Hja andere net; har mûle sakke lichtsjes iepen, Wy slag'gen nei in skoft bindoarren yn har hôtel. En seagen elkoar hwat oan en seine forstannige dingen. Doe't út it Easten wei de himel al bigoun oan to ljochtsjen, setten wy beide as út ienselde oandriuw op it finster ta. Foar ús lei Parys yn 'e slomme. De dei kundige him oan. Der lei hwat tears yn dat ljocht oer dy stêd, doe.

Lang stiene wy nei bûten to sjen, sûnder in wurd to sizzen. It stille oanwinnen fan 'e dei.

‘Bisefstou, hwatstou oan my dien hast?’ Opstige út in forswijde wémoed hongen dy wurden yn 'e jonge dei. Hja seach my oan, rêstich en biret, en ús hannen founen inoar.

Ik wiste nou dat ik de groetenis fan immen oan it heitelân oerbringe koe, en de thúsreize like my tûzen parten lichter ta. Parys hie my loslitten. Parys. Mar Janke net. De pear dagen dy't my noch fan myn fuortgean skaetten, hawwe de lêste bôgen slein. Mei oerliz, en ek oertsjûging binne wy oan dit aventûr bigoun. En Parys hat de earste tsjûge west.

Dat ús boargemaster der neat fan fette, sil oan him lizze, en it spyt my dat myn forhâlding mei de bern der sûnt net op foarút g'ien is. Janke, hwerom moatstou nou siik lizze?

Miskien hat hja dochs gelyk. Fjouwer jier ha wy ûnwitten jong west. Ik bin dochs noch jong? En hja noch mar fjirtich? Mar miskien hat hja dochs gelyk. Wy ha yn fjouwer jier in hiel libben oerdien.

Hwerom fetsje wy inoar nou net mear? Is hja yn har sykte dochs wer tobek fallen ta journaliste, binijd nei en bigien op de ûntjowing, nou, fan harsels? En hat hja my sadwaende dochs wer tobek twongen ta dokter?

It kin bêst wêze, dat wy beide yn inoar de wrâld loslitten hawwe; wy hawwe him ek sa fûl, yn inoar, oangrypt. Wy bisjogge inoar nou mei deselde fornuvere eagen dêr't wy de wrâld mei bisjogge. En binne wy dan, krekt dan, net hâlden, ús folslein oan inoar to jaen, omt wy safolle oan inoar hawn hawwe?

Hwat seistou, Janke?

O, Janke sliept. Dat har sliep goed wêze mei.