De Tsjerne. Jaargang 6

Op it harspit:

De ierde en har biwenners, minus de Friezen.

De nije ‘Wereldatlas’, dy't de Amsterdamske útjowerij ‘De Bezige Bij’ fan 'e wike op ús tafel lei, is sûnder mis in ryk útfierd boekwurk mei in great forskaet fan kleurde kaerten, illustraesjes, modern statistysk materiael en dito tekst. It waerd gearstald fan twa jonge academici Drs. W.F. Heinemeijer en Drs. J.E. Romein, ûnder lieding fan de heechlearaers Dr. J.P. Bakker en Dr. M.J.L. de Roeck. In mânsk stik wurk, dat gâns fakkundige kennis, technyske krektens en wittenskiplik forantwurdlikheitsbisef freget. De útjowerij hat har wurkbijen grif mei soarch útkeazen.

Nammersto greater eagen skuort men dan ek op, as men op bls. 160 de talekaert fan Europa tsjinkomt. Fansels binne op dy kaert ek de lytsere Europeeske taelmienskippen fortsjintwurdige, lyk as it Bretonsk, it Baskysk en it Flaemsk. Sels it Rheto-romaensk, dat syn sprekkers oars mar by tsientûzenen telt, is tige dúdlik oanjown. Mar it nuvere is dat men op dy kaert om it Frysk

[p. 128]

forgees siket. Fan 'e Sieuske wetters oan 'e Dollart ta stiet by de séwâl lâns mei in linige bocht om Fryslân hinne it wurd: Nederlands. Ek it Noard-Frysk wurdt net neamd. It is yndield by it Dútsk. Wol fynt men op bls. 36 in tekene detail-kaertsje fan it Fryske taelgebiet, raar yn de bybihearrende tekst op bls. 35 wurdt ûnder it haed: de Germaanse taalgroep (Nederlands, Engels, Deens, Noors, Zweeds, Duits) it Frysk wer forswijd.

Dizze atlas wol ‘bij’ wêze, d.w.s. de foroaringen nei Wrâldoarloch II binne allegearre by de tiid brocht. Soene de gearstallers soms yn 'e forbylding wêze, dat it Frysk nei de oarloch fan 'e ierdboaijem fordwoun is? Men soe it hast al tinke. In rare pûster foar wittenskipsminsken.

D.A.T.

Dichter en boargerlike stan.

Der is op dit plak alris earder wiisd op 'e tige forsoarging fan de Fryske litteratuer yn de nije ‘Winkler Prins’. Sûnder ien wurd fan dy wurdearring falle to litten, mei it my lykwols frijstean in mannich foutsjes oan to wizen yn de twa lêstforskynde dielen (8 en 9).

Yn it artikel oer E.B. Folkertsma (8, s. 655) misse wy it neamen fan dy syn tiidskrift ‘Tsjûgenis’.

It artikel oer de Fryske litteratuer yn 9, s. 41 neamt it tydskrift ‘Iduna’ as bistien to hawwen fan 1843-1869. Dit moat lykwols wêze: 1845-1870.

Greater biswieren haw ik tsjin de wize hwerop yn dit artikel guon skriuwers birôve wurde fan har privileezje om oan 'e bureaukratyske twang fan Boargerlike Stân, trouboekje en rydbiwiis to ûntkommen. Binammen jildt dit biswier de rigel dêr't as leden fan de ‘jonge garde’ yn neamd wurde: G. Visser, G. Gezelle Meerburg, J. Dijkstra en A. Wadman. De earste en de lêste neame har as skriuwer (en dêr giet it hjir om): G.N. Visser en Anne Wadman, wylst de twa oare nammen yn 'e wrâld fan de Fryske litteratuer alhiel net bikend binne. De lju dy't har neffens har persoansbiwiis sa neame moatte, operearje dêr as Marten Sikkema en Sjoerd Spanninga. Dy't op groun fan syn ljocht yn 'e W.P. opstutsen hwat fan G. Gezelle Meerburg en J. Dijkstra keapje wol, avontûret thús to kommen mei Guido Gezelle syn ‘Rijmsnoer’ en in Frysk Taelboek fan omke Jan.

A.W.