De Tsjerne. Jaargang 5

[p. 359]

Hindrik Reitsma:
Ofskied.

Langsum fear de ‘Goeije Reis’ út 'e Harnzer haven, lang'sum skuorde hy him los fan 'e wâl, fan Fryslân.

Op 'e kaei stiene heit en syn broer; hy weau, mar syn tinzen reizgen it lân yn, nei de pleats dêr't Luetske wie; de jouns tofoaren hiene hja ôfskie nommen. Hy hie syn hannen op har skouders lein en djip har yn 'e eagen sjoen. Doe hiene hja neat mear sein en wiene faninoar gien.

Grien wie de sé en wytskomjend. Hy weau noch ienkear nei heit en Bouke op 'e wâl, kearde him doe om, roun fuort: it foei dochs net ta, los fan it hiem. Deun by hearde hy dat in mem tsjin har bern oersloech yn 't hollânsk, ‘zij moesten zich netjes voordoen nu ze niet meer bij de koeien waren’; hy spytgnyske om dat profanum vulgus; Favete linguis, skreau Horatius.

It wetter fan de sé batsket tsjin de boat oan en spat sproeijend werom, dat der skombuollen op 'e weagen dounsje. Theo hinget oer it skipsstek en in lang'st komt by him op om him neaken op 'e weagen driuwe to litten, mei katte-eagen nei boppen, rêstich op 'e rêch. Hy moat tinke oan Schiller syn Switserske wize; it bel jen en de ingelestimmen fornimt er en hy bigrypt it wurd;

Ik lokje de drôgers -
en die it nou dy.

Drôgje, men hie ienkear in stik romantyk yn jin en hy wist wol dat ‘se’ de jongerein iepen foar romantyk achten; it koe ek bêst wêze; mar de toan hwerop it meastentiids sein wurdt, hat sa'n bytsje fan, nou ja, hja witte noch hwat it libben is; dat hjitte hurd, soe it ek wol wêze.... as men it sa makke. As men de saek ris oarsom foarstelde en út ein sette mei it goede to siikjen, en it forkearde stilswijend forbettere. Aerdige theory, dêr't er it folslein mei iens wêze koe, dêr't er lykwols sels ommers lang net oan ta wie. Hwat tocht er niis doe't dat frommis hollânsk bigoun to praten? Men koe sok dwaen dochs wol forklearje, en fan 'e subjektive side bisjoen forguodlikje. In persoanlike oanfal doocht meastentiids net en hellet ek net folle út. Soe der in soad wêze dat tsjin 'e oertsjûging yn forkeard dien wurdt? Him tocht fan net. En al soe miskien dat oardiel foar de âlderein - ja, dy âlderein! - ‘mar-fan-in-jongkeardel’ wêze, hy

[p. 360]

houd deroan fêst salang er koe. De âlderein hie oars de namme fan skiklik tsjinoer it libben en syn uteringen....

De boat soe yn Rotterdam oan.

Hy seach de havens lizzen en in g'rimmitige laits loek him oer it antlit; hy tocht oan Harns. O ja, Hôllan hie syn havens, elk lân hie syn havens, mar it Fryske folk net. Hy wist wol dat it Nederlân wie, dy havens en Fryslân ek. En dochs kaem der hwat yn him fan forset: hwerom hie syn folk soks net kinnen? Hwerom syn folk, mei in skiednis fan ieuwen en ieuwen, âlder as dizze haven, âlder as folle folken dy't nou in haven ha, hwerom syn folk sakke fan Redbad oer Jancko Douwama nei de lêste ieu? Hy tocht oan it wrakseljen fan hjoed-de-dei, hoe't de iene Fries tsjin 'e oare opstie en hja elkoar foar forrieder en idioat ûtmakken, hoe't dochs as it der op oan kaem de measten foar de konsekwinsje tobek skrillen; persoanlike frijheit wie wol yn tel, folksfrijheit sliepte noch of lei mûlk al dea.

‘Hé, âlde, hwat stiestou to slûgjen!’

‘Ik forgelike de Rotterdamse haven mei dy fan Harns.’

‘En?’

‘Ik bin bliid dat 'k nei Ynje gean.’

‘Sokken binne der net sa tsjok siedde, tinkt my.’

‘Miskien bin ik ek net earlik, hwant it âlde lân is my earlik-sein wol dierber.’

‘Ja jong, hoe wûnderlik it is, wit ik net, mar it hâldt jin fêst.’

‘En as men dat hwat men net wit hwat is, ris to witten komme wolle....’

‘Ja, soe it nedich wêze, tinkt dy?’

‘Nedich, mar ik leau dat der wol ris in definysje út fuortkomme koe dy't nochal snedich is.’

‘Hwer wolst op oan einliks?’

‘Sjoch, wy binne nou ûnder tsjinst, tsjinst foar it faderlân hjit it, dat freget soks fan ús; hwat freget dan ús heitelân? Hwant dy trek is foar my oars net as in fraech. As elke Fries dy fraech ris bianderje woe....’

Skippen út Amearika, Ingelân, Noarwein; gegûl en geskreau, yn- en útfarren, geraes op 'e kaei, op 'e strjitte; slepersweinen dêr't jonges efteroan hingje; rook fan kofje, tarre en tou: Rotterdam.

Theo krijt de boade dat er twa dagen wachtsje moat op 'e Willem VII.

(Fragmint)