De Tsjerne. Jaargang 5

[p. 39]

Anne Wadman:
De ald man op 'e brege
(Ernest Hemingway, berne 1898).

In âld man mei in brul mei stielene stangen en tige stoffige klean siet oan 'e kant fan 'e dyk. Der wie in pontonbrêge oer de rivier slein en karren, frachtweinen, en manlju, froulju en bern teagen der oer. De karren mei mûldieren derfoar stompten by de steile gloaijing fan de wâl op mei help fan soldaten dy't de speaken fan de tsjillen oantreauwen. It boerefolk wâdde oan 'e ankels ta troch de moude. Mar de âld man siet dêr en forweegde him net. Hy wie to wurch om fierder to gean.

Ik hie opdracht om oer de brêge to gean, it brêgehaed oan 'e oare kant to ûndersykjen en ut to finen hoefier de fijân opskoud wie. Ik die dat en kaem werom oer de brêge. Folle karren wiene der nou net en mar in bytsje folk geandefoet, mar de âld man siet der jitte.

‘Hwer komme jo wei?’, frege ik him.

‘Ut San Carlos’, sei er glimkjend. Dat wie syn bertestêd, sadwaende die it him goed dy to neamen en glimke er.

‘Ik moast op 'e dieren passe’, lei er út.

‘O soa’, sei ik, sûnder it alhiel to bigripen.

‘Ja’, sei er, ‘ik bin bleaun, sjogge jo, om op 'e dieren to passen. Ik wie de lêste dy't San Carlos forliet.’

Hy hie neat fan in skieppehoeder of sokssahwat en ik seach nei syn swarte stoffige klean en syn griis stoffich gesicht en syn stielen brul en sei: ‘Hwat dieren wiene dat?’

‘Allegear soarten’, sei er, en skodholle. ‘Ik moast se yn 'e steek litte.’

Ik seach nei de brêge en nei de Afrika-eftige lânsdouwe fan de Ebro-delta en frege my ôf hoe lang't it duorje soe ear't wy de fijân seagen, en stie de hieltyd troch op 'e hark nei de earste lûden dy't dat altyd geheimsinnige barren dat contact hjit oankundigje soene, en de âld man siet der noch.

‘Hwat dieren wiene it?’ frege ik.

‘It wiene trije dieren mei-elkoar’, lei er út. ‘Der wiene twa geiten en in kat en ek fjouwer spantsjes douwen.’

‘En jo moasten se yn 'e steek litte?’ frege ik.

‘Ja. Fanwegens it geskut. De kaptein sei, ik moast fuortgean om it geskut.’

[p. 40]

‘En hawwe jo gjin famylje?’ frege ik, en stoarre nei de oare ein fan 'e brêge dêr't in pear lêste karren by de skeante fan 'e igge delskeaten.

‘Né’, sei er, ‘allinne de dieren haw ik oanjown. Mei de kat sil 't fansels wol ynoarder wêze. In kat kin himsels rêdde, mar ik wit net hwat der fan 'e oaren wurde sil.’

‘Fan hwat kant binne jo?’, frege ik.

‘Ik doch net oan polityk’, sei er. ‘Ik bin sels en sawntich jier. Ik ha nou tolve kilometer roun en ik leau, ik kin net fierder.’

‘Dit is gjin goed plak om to bliuwen’, sei ik. ‘As jo it dwaen kinne, der binne trucks op 'e twasprong nei Tortosa.’

‘Ik sil noch in skoftke wachtsje’, sei er, ‘en dan gean 'k fierder. Hwer geane dy trucks hinne?’

‘Nei Barcelona’, fornijde ik him.

‘Ik ken gjinien dy kant út’, sei er, ‘mar tank jo wol. Jitris tige tank.’

Hy seach my tige forwezen en wurch oan, en doe sei er, omt er syn noed mei immen diele moast: ‘De kat dat sil wol goedkomme, dêr bin ik wis fan. Om 'e kat hoege wy net yn noed to sitten. Mar de oaren. Hwat tinkt jo dêrfan?’

‘Nou, dy sille it ek wol oprêdde.’ - ‘Tochten jo?’

‘Hwerom net?’ sei ik, en seach nei de oare igge dêr't nou gjin karren mear wiene.

‘Mar hwat sille se dwaen by it bombardemint doe't hja my seine om fuort to gean, om it bombardemint?’

‘Siet de douwekouwe op slot?’, frege ik. - ‘Né.’

‘Dan sille hja wol fuortfleane.’

‘Ja, grif sille se fuortfleane. Mar de oaren. Men kin mar better net oan dy oaren tinke’, sei er.

‘As jo bikaem binne soe ik mar fierdergean’, stie ik him oan. ‘Gean oerein en bisykje to rinnen.’

‘Tank jo’, sei er en gie op syn skonken stean, slingere fan 'e iene side op 'e oare en sakke doe efteroer yn it stof.

‘Ik moast op 'e dieren passe’, sei er sleauwich, mar net mear tsjin my, ‘Ik paste allinne op 'e dieren.’

Hy wie net mear to helpen. It wie Peaskesnein en de Fascisten krongen op nei de Ebro. It wie in grize, tsjustere dei mei in lege loft, dat har fleanmasinen koene net omheech. Dat en it feit dat katten witte hoe't hja har rêdde moatte, it wie alle fortún dat dy âld man ea hawwe soe.

(Ut: ‘The first forty-nine Stories’.)